تاملي در عرفان اسلامي
تاليف: هانري كربن
ترجمه: دكتر انشاء‌الله رحمتي
انتشارات سوفيا
هانري كربن، فيلسوف و اسلام‌‌شناس فرانسوي، امروزه براي ايرانيان چهره‌اي شناخته شده است. او طي سال‌ها حضورش در ايران توانست خدمت ارزنده و قابل توجه و تاملي به فرهنگ اسلامي – ايراني كند. خدمات هانري كربن را بايد از دو زاويه مورد توجه قرار داد. يكي به خاطر كتاب‌هاي ارزشمندي مانند اسلام ايراني و ديگر آثاري كه در حوزه فلسفه اسلامي و عرفان اسلامي تاليف كرده است. ديگر آنكه حضور هانري كربن و ديدارهايش با چهره‌هاي مهمي مانند علامه طباطبايي، داريوش شايگان و كريم مجتهدي و مباحثاتي كه با اين چهره‌ها داشت، توانست تاثير جدي بر روند و گسترش فلسفه و عرفان اسلامي در ايران و معرفي آن به جهان غرب به عنوان فلسفه‌اي زنده و پويا داشته باشد. با چنين نگرشي ما طي سال‌هاي اخير شاهد ترجمه‌هاي آثار هانري كربن بوده‌ايم. دكتر رحمتي يكي از همين مترجمان است كه با همتي شگرف ترجمه چندين جلد از آثار هانري كربن را به دست گرفته و در اختيار مخاطبان قرار داده است. هم اينك نيز كتاب «زمان ادواري در مزديسنا و عرفان اسماعيليه» منتشر شده است. اين اثر حاوي دو بخش تاليف و ترجمه است. هسته اصلي آن ترجمه سه جستار از هانري كربن است. مجموع اين سه جستار را مي‌توان مهم‌ترين و منسجم‌ترين اثر كربن در زمينه حكمت اسماعيليه دانست. تحقيق وي، تحقيق اصيل و كم نظيري است. اولا برخلاف بيشتر تحقيقات در اين زمينه كه عمدتا رويكردي تاريخي و حتي سياسي دارند، رويكردي فلسفي، حكمي، عرفاني (گنوستيك) در پيش گرفته است. در ثاني مقايسه‌ها، نسبت‌سنجي‌ها و به تعبير دقيق‌تر تطبيق‌هاي ژرفي در آن آمده است كه نمونه آنها را در منابع ديگر، كمتر مي‌توان ديد. از سويي به مقايسه ميان مذهب اسماعيليه و مذاهب ايران باستان (و مخصوصا مزديسنا) مي‌پردازد و از سوي ديگر نسبت ميان مذهب تشيع و به خصوص اسماعيليه را با نحله‌هاي گنوسي مسيحي تشريح مي‌كند. اصالت تجلي و مابعدالطبيعه حضور دو مضمون اصلي در نوع نگاه كربن به معنويت اسماعيليه و به‌طور كلي تشيع در آثار مختلف وي است. وي در بخش تاليف اين دو مضمون در قالب دو دفتر به تفصيل مورد بحث قرار گرفته‌اند.
جهان چگونه نوشته شد
تاليف: فيليپه فرناندس آرمستو
ترجمه: شهربانو صارمي
انتشارات ققنوس
فيليپه فرناندس آرمستو، نويسنده اين كتاب، كرسي تاريخ ويليام پي. رينولدز را در دانشگاه نوتردام دارد. او داراي مدرك كارشناسي ارشد و دكتراي دانشگاه آكسفورد است و بيشتر دوران زندگي كاري خود را پيش از گرفتن كرسي تاريخ محيط زيست جهان در كالج كوئين مري دانشگاه تافتس در دانشگاه آكسفورد گذرانده است. او در نگارش اين كتاب، هفت نظرگاه اصلي دارد: تاريخ روايت است. تاريخ جهاني است. تاريخ فراگير است. تاريخ رشته‌اي مساله‌برانگيز است. تاريخ بينه است. تاريخ زندگي را ارتقا مي‌دهد. تاريخ به انتها نرسيده است. كتاب مذكور، دو داستان در هم تنيده است؛ داستان تعامل انسان با طبيعت و داستان تعامل انسان‌ها با يكديگر. داستان محيط‌محور درباره بشر است كه خود را از بقيه طبيعت دور مي‌كند و به دنبال رابطه‌اي است كه توازني ميان بهره‌برداري سازنده و ويران‌كننده به وجود آورد. داستان فرهنگ‌محور درباره اين است كه چگونه فرهنگ‌هاي بشري به صورت دوجانبه تاثيرگذار شده‌اند و در عين حال متقابلا از يكديگر متمايز شده‌اند. هر دو داستان هزارها سال ادامه داشته است. فصل‌هاي كتاب «تاريخ جهان» به ترتيب زمان يا تاريخ منظم شده‌اند. فصل اول و دوم از تقريبا 150 هزار سال تا تقريبا 20 هزار سال پيش را شامل مي‌شود و در مجموع، ادواري كه تحت پوشش قرار مي‌گيرد، با انبوه شدن منابع، دور شدن فرهنگ‌ها، افزايش داده‌ها و علايق خواننده كوتاه‌تر مي‌شود.
جامعه را تغيير دهيد
نويسنده: آيدين تركمه
ناشر: انتشارات تيسا
انقلابي كه فضاي جديدي را توليد نكند، پتانسيل كاملش را واقعيت نبخشيده است، اين انقلاب از آن حيث شكست خورده كه نه خود زندگي، بلكه صرفا روبناهاي ايدئولوژيك، نهادها با دستگاه‌هاي سياسي را تغيير داده است. دگرگوني اجتماعي، براي آنكه به راستي ماهيت انقلابي داشته باشد، بايد زندگي روزمره، و فضاي زندگي را تغيير دهد. «زندگي را تغيير دهيد!»، «جامعه را تغيير دهيد!» اين احكام، بدون توليد فضاي جديد هستند و برعكس تا زماني كه زندگي روزمره در بند فضاي انتزاعي، با محدوديت‌هاي بسيار سفت وسختش باقي مي‌ماند، مادامي كه تنها بهبودهايي كه رخ مي‌دهند بهبودهايي تكنيكي در جزييات هستند (پيشرفت‌هايي در فراواني و سرعت حمل و نقل، يا امكانات رفاهي نسبتا بهتر)؛ پروژه «تغيير زندگي» چيزي بيش از شعاري سياسي نخواهد بود. مثلا در جايي كه هيچ نوآوري معمارانه‌اي روي نداده است؛ در جايي كه هيچ فضاي خاصي آفريده نشده است نمي‌توان از سوسياليسم حرف زد. سرمايه‌داري به عنوان يك شيوه توليد توانسته است تضادهاي دروني‌اش را براي يك سده (اگر نگوييم برطرف) كم اثر كند، و در نتيجه در يكصد سالي كه از زمان نگارش سرمايه مي‌گذرد، در دستيابي به «رشد» موفق بوده است. نمي‌توانيم محاسبه كنيم به چه قيمتي، اما مي‌دانيم به چه شيوه‌‌اي: با اشغال فضا، با توليد فضا. در نتيجه بايد بر فرايند توليد فضا متمركز شد.
پايتخت‌هاي آينده چه مي‌گويند
نويسنده: ديويد گوردون
مترجم: غلامرضا كاظميان؛ مريم محمد روضه‌سرا
ناشر: تيسا
مقامات ملي يا شهري اغلب به اين باور عمومي پناه مي‌برند كه سيماي پايتخت، براي ايجاد يك تصوير مناسب با اساطير ملي يا مدني، بايد به صورت فيزيكي تغيير كند. آنها همچنين به دنبال كارآمدي بيشتر هستند تا امكان پذيرش كاركردهاي رشديابنده را در پايتخت‌ها فراهم كنند. نتيجه اين تفكر، اغلب ساختمان‌ها و خيابان‌هاي بزرگ‌تري است كه فضاهاي باز و تزيينات هنرمندانه بخشي از آنها را تشكيل مي‌دهد. مقالات اين كتاب اين نوع تلاش‌ها را به بحث مي‌گذارد. اما در عين حال هر يك از آنها بر اساس زمينه‌هايي از قدرت، ثروت و تضادي تنظيم شده است كه توزيع انبوه جمعيت و سرمايه در شهر و در سطح ملي را به عنوان يك كل درگير خود ساخته‌اند. بنابراين پايتخت شهر به شريك و تجليگاه نيروهاي گسترده تاريخي تبديل مي‌شود. اگر چه شناخت و تدوين همه اينها مشكل‌ترين موضوعاتي است كه براي يك مولف وجود دارد، اما ارزش آن در اين است كه پايتخت‌شهر را به عنوان يك كليت به تاريخ پيوند مي‌زند. اين كتاب به تبيين جريان مباحث تاريخي و دغدغه‌هاي حال حاضر در تاريخ برنامه‌ريزي كمك شاياني مي‌كند.
∎