بازار؛ اسدااله خسروی: این روزها که قیمت کالاهای اساسی دربازار نظیر روغن، مرغ و تخم مرغ، ماکارونی، نانهای فانتزی، لبنیات و ... با حذف ارز ترجیحی در بازار افزایش چشم گیری یافته اند شرایط را برای قاچاقچیان چنین کالاهای سخت کرده است. پایان راهی که طی چند سال اخیر به دلیل ارزان بودن کالاهای یارانه بگیر سودهای هنگفتی را نصیب عده ای خاص می کرد اما اکنون با آزاد سازی قیمت ها و چند برابر شدن نرخ کالاهای اساسی در بازار دیگر صرفه ای برای رانت خواران سود جو ندارد و نان آنها که طی چند سال اخیر با انجام قاچاق مواد غذایی و...که البته با رانت، نفوذ و سوء استفاده از ارز ارزان دولتی در روغن بود، آجر شده است.

بررسی و اظهارات تجار و فعالان اتاقهای بازرگانی نشان می دهد که افزایش برخی کالاها نظیر، روغن، آرد، ماکارونی و ... در کشورهای هم جوار همزمان با آزاد سازی قیمت کالاهای اساسی در ایران حقیقت دارد. چرا حجم قاچاق چنین کالاهایی تا قبل از آزاد سازی قیمت ها بدنبال حذف ارز ترجیحی بسیار سنگین بود

حذف ارز ترجیحی کالاهای اساسی، در کشورهای همجوار گرانی ایجاد کرد!
آنگونه سید مسعود میرکاظمی، معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان برنامه ‌وبودجه می گوید؛ «این روزها به دلیل افزایش قیمت جهانی مواد غذایی، اغلب کشورهای دنیا با افزایش قیمت کالاهای اساسی سبد مصرفی خانوار مواجه اند در حالی که بخش عمده ای از کالاهای اساسی در ایران به موجب اختصاص ارز ترجیحی و ارزان بودن آن قاچاق می شد، طوری که گاهی کشورهای همسایه تا شعاع ۳۰۰ کیلومتری از دارو، روغن و آرد مشمول ارز ترجیحی کشورمان ارتزاق می‌کردند، این در حالی است که از زمانی که شیوه پرداخت یارانه عوض شده است قیمت این‌ کالاها نیز در کشورهای همسایه افزایش پیدا کرده است».

بررسی ها و اظهارات تجار و فعالان اتاقهای بازرگانی نشان می دهد که افزایش برخی کالاها نظیر، روغن، آرد، ماکارونی و ... در کشورهای هم جوار همزمان با آزاد سازی قیمت کالاهای اساسی در ایران حقیقت دارد. این فعالان اقتصادی در گفتگو با «بازار» اذعان دارند؛ از آنجایی که حجم قاچاق چنین کالاهایی تا قبل از آزاد سازی قیمت ها بدنبال حذف ارز ترجیحی بسیار سنگین بود و کالاهای اساسی یارانه بگیر با نرخ بسیار پایین توسط برخی سود جویان رانتخوار به کشورهای همسایه قاچاق می شد، اما اخیرا قیمت کالاهایی چون روغن، مواد غذایی آرد بر و ... در این کشورها افزایش یافته است که چنین پدیده بیانگر کاهش شدید قاچاق مواد غذایی از ایران در پی حذف ارز ترجیحی است.

همین که با آزاد سازی قیمت کالاهای اساسی و حذف ارز ترجیحی به این کالاها، دست قاچاقچیان موادغذایی (روغن، آرد و...) در صدور آن به کشورهای همسایه قطع شده است و از طرفی چنین اقدامی مانع از هدر رفت منابع ارزی شده رویکردی پسندیده و امتیازی بزرگ برای تصمیم گیران این طرح است

قطع دست سود جویان رانت خوار
مجتبی بهاروند، عضو فعلی اتاق بازرگانی و رئیس سابق کمیسیون حمل ونقل، لجستیک و گمرک اتاق بارگانی و صنایع، معادن و کشاورزی ایران در گفتگو با خبرگزاری «بازار» درباره محاسن و معایب تبعات اجرای سیاست حذف ارز ترجیحی گفت: همین که با آزاد سازی قیمت کالاهای اساسی و حذف ارز ترجیحی به این کالاها، دست قاچاقچیان موادغذایی (روغن، آرد و...) در صدور آن به کشورهای همسایه قطع شده است و از طرفی چنین اقدامی مانع از هدر رفت منابع ارزی شده رویکردی پسندیده و امتیازی بزرگ برای تصمیم گیران این طرح است در صورتی که ساز و کار حذف ارز ترجیحی لطمه ای به معیشت اقشار کم درآمد جامعه وارد نکند.

وی به موقعیت استراتژیک ایران در منطقه و قرار گرفتن آن در کنار کشورهای چون، افغانستان، پاکستان، عراق و ترکیه همچنین دسترسی به دریا اشاره کرد و اظهارداشت: از آنجایی که کالاهای اساسی در این کشورها معمولا یارانه نمی گیرند و قیمت آنها آزاد و متناسب با نرخ جهانی محاسبه می شود اما در مقابل قیمت کالاهای اساسی در ایران تا قبل از حذف ارز ترجیحی به دلیل برخورداری از یارانه نسبت به قیمت کشورهای همجوار بسیار پایین بود که این موضوع جذابیت و شرایط خاصی را برای قاچاق کالاهای اساسی ارزبر در کشور ایجاد می کرد.

بهاروند اضافه کرد: زمانی که مابه التفاوت قیمت کالاهای اساسی در ایران به دلیل برخورداری آنها از یارانه با کشورهای همسایه رقمی بالاست، بی تردید زمینه قاچاق در این بازار فراهم و کشورهایی که از کالاهای قاچاق ایران به قیمت پایین برخوردار می شوند نیز منتفع خواهند شد. طوری که طبق گفته تجار و فعالان اقتصادی طی یکی دو هفته اخیر و به دنبال حذف ارز ترجیحی همچنین آزاد سازی قیمت ها در کشور، بهای مواد غذایی نظیر روغن و ماکارونی و ... در برخی کشورهای همسایه به دلیل کمبود آن در بازار افزایش یافته است زیرا قاچاق چنین کالاهایی به دلیل گران بودن آن دیگر چون گذشته برای قاچاقچیان به صرفه نیست.

قیمت سوخت (بنزین و گازئیل) درکشورهای همسایه چون افغانستان و پاکستان بیش از ۵ برابر در ایران بوده در چنین شرایطی طبیعی است که چنین کالاهایی که یارانه می گیرند از مبادی رسمی و غیر رسمی به دلیل ارزان بودن آن در داخل و سود سرشاری که دارد، قاچاق شود

ضربه ای که اقتصاد یارانه ای به کشور می زند
این فعال اقتصادی با بیان اینکه اقتصاد یارانه ای مشکلات زیادی را در کشور ایجاد کرده است، اظهارداشت: به طور مثال قیمت سوخت (بنزین و گازئیل) درکشورهای همسایه چون افغانستان و پاکستان بیش از ۵ برابر در ایران بوده در چنین شرایطی طبیعی است که چنین کالاهایی که یارانه می گیرند از مبادی رسمی و غیر رسمی به دلیل ارزان بودن آن در داخل و سود سرشاری که دارد، قاچاق شود.

بهاروند افزود: دنیا به این نتیجه رسیده است که پرداخت یارانه جز زیان دهی به اقتصاد کشور و خانوارها چیز دیگر را در برندارد، بنابراین بعد از جنگ جهانی دوم که خیلی از کشورها اقتصاد دولتی داشتند به مرور از این بخش خارج شدند. در چنین شرایطی یارانه ها نیز در ایران باید از سالها قبل به صورت پلکانی حذف می شد تا اقتصاد در مسیر درست سامان می گرفت چرا که بخش عمده ای از ناکارآمدی های اقتصادی و هدر رفت منابع ارزی به دلیل پرداخت یارانه به کالاهای اساسی و ... است.

وی به حذف ارز ترجحی کالاهای اساسی و آزاد سازی قیمت ها در این بخش اشاره کرد و افزود: یکسان سازی قیمت ها کمک شایانی به رونق اقتصاد کشور به دلیل جلوگیری از هدر رفت منابع ارزی می کند زیرا چنین رویکردی نه فقط مانع از بروز پدیده شوم قاچاق خواهد شد بلکه مصرف را نیز در داخل بهینه می کند.

نرخ ماکارونی تولید داخل به دلیل ارزان بودن هزینه تولید به خیلی از کشورهای منطقه و همجوار با قیمت بعضا کمتر از قیمت بازار جهانی صادر می شد اما با حذف ارز ترجیحی آرد صنایع، قیمت این کالا هم اکنون چند برابر شده تا نه تنها بازار صادراتی این کالا به دلیل افزایش قیمت آن در منطقه با چالش مواجه شود بلکه از طرفی قیمت آن نیز در کشورهای همسایه افزایش یابد

تاثیر حذف ارز ترجیحی بر صادرات برخی صنایع
مسعود دانشمند، اقتصاددان و عضو اتاق بازرگانی ایران نیز در گفتگو با خبرگزاری «بازار» درباره تبعات حذف ارز ترجیحی در اقتصاد کشور و خانوارها گفت: اگر چه چنین اقدامی از قاچاق برخی کالاهایی که قیمت تمام شده آن در ایران به دلیل برخورداری از ارز یارانه ای ارزان قیمت ممانعت می کند اما ابتدا زیر ساخت ها برای حذف این نوع ارز باید طوری مهیا شود و برنامه ریزی ها به گونه ای شکل اجرایی به خود گیرد که مردم با فشار اقتصادی مواجه نشوند و از قدرت خرید مناسبی برای تهیه اقلام مصرفی سبد خانوار برخوردار شوند.

وی با بیان اینکه آزاد سازی قیمت آرد صنایع باعث شده است تا تولید کالاهای چون ماکارونی تا حدودی بازارهای صادراتی خود را در منطقه با چالش روبه رو کند، افزود: به طور مثال نرخ ماکارونی تولید داخل به دلیل ارزان بودن هزینه تولید به خیلی از کشورهای منطقه و همجوار با قیمت بعضا کمتر از قیمت بازار جهانی صادر می شد اما با حذف ارز ترجیحی آرد صنایع، قیمت این کالا هم اکنون چند برابر شده تا نه تنها بازار صادراتی این کالا به دلیل افزایش قیمت آن با چالش مواجه شود بلکه از طرفی قیمت آن نیز در کشورهای همسایه افزایش یابد.

دانشمند خاطرنشان کرد: وقتی قیمت تولید یک کالا با همان کالا در کشورهای همسایه برابری کند، طبیعی است که قاچاق دیگر صرفه ای ندارد با این وجود چنانچه هزینه تولید و قیمت کالاهایی در یک کشور کمتر از کشور دیگری است زمینه قاچاق در کشور صادر کننده به دلیل سود بالایی که دارد فراهم می شود. این در حالی است که حذف ارز ترجیحی برخی کالاها چون روغن، آرد صنایع و برخی دیگر از کالاها به دلیل آزاد سازی قیمت ها موجب شده است تا کشورهای وارد کننده با مشکل تامین کالای نسبتا ارزان مواجه شوند.
بنا به این گزارش، کارشناسان معتقدند؛ آزاد سازی قیمت کالاهای اساسی در کشور اگر چه رویکرد درستی در راستای جلوگیری از پدیده قاچاق و هدررفت منابع ارزی است اما چنانچه این اقدام بدون مدیریت بازار و نظارت بر قیمت سایر کالاها انجام شود، نه فقط فشار زیادی به مردم وارد خواهد شد بلکه میزان صادرات این کالاها نیز تا حدودی کاهش و از طرفی کشورهای وارد کننده چنین کالاهایی که قبلا از طریق قاچاق و یا صادرات نسبتا ارزان تامین می شد با مشکل گرانی مواجه می کند.