غلامحسین کرباسچی، استاندار اسبق اصفهان در مورد مشکل آب و اعتراضات اخیر در اصفهان گفت: «جنگ آینده دنیا، جنگ آب است. بحران آب هم تنها مختص ایران یا منطقه ما نیست و در نقاط دیگر دنیا هم بحران آب جدی است.
وی افزود: سرمنشا آب‌های ایران، ترکیه،عراق،افغانستان حتی برخی کشورهای حاشیه خلیج فارس با یکدیگر ارتباط دارند. حتی سدسازی در کشورهای هم‌جوار هم می‌تواند بر شرایط آبی مناطق دیگر تاثیر بگذارد. برای نمونه سدهای متعدد در ترکیه حتی در شرایط امروز هورالعظیم تاثیر بسزایی دارد. لذا بحران آب جدی ست و نیازمند راهکارهای موثر برای حل آن در کشور و منطقه هستیم.»
شاید در احداث برخی سدها اشتباهاتی صورت گرفته‌باشد اما استثناست
او ادامه داد: «بخش عظیمی از منابع آبی برای کشاورزی مصرف می‌شود. در زمان ریاست‌جمهوری آقای هاشمی رفسنجانی سدهای زیادی برای کنترل هرزآب‌ها و سیلاب‌ها ساخته شد. در مورد این که بعضی به ساخت این سدها انتقاد می‌کنند اما کسی هم نمی‌تواند منکر این باشد که امروزه نمی‌توان بدون سد و بند آب‌های سطحی را کنترل کرد. شاید در احداث برخی سدها هم اشتباهاتی صورت گرفته‌باشد اما استثناست. در مجموع سدسازی پروژه توسعه‌ای برای کشور است که هم در تولید برق آبی، کنترل سیلاب‌ها،مدیریت آب‌های سطحی و ...مورد نیاز است.»
کرباسچی افزود: «این روزها با بحران آب برای کشاورزی روبه‌رو هستیم. مدیریت آب کشاورزی عمدتا به مشکل آبیاری باز می‌گردد و باید آبیاری از سیستم سنتی به سیستم مدرن تحت فشار یا قطره‌ای که در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته یا حتی کشورهای منطقه شاهد آن هستیم. پروژه آبیاری مدرن هم یکی از اساسی‌ترین پروژه‌های دوران آقای هاشمی رفسنجانی بود منتها به دلیل کمبودها و تغییر و تحولاتی که در مجلس و دولت رخ داد،این کار به اتمام نرسید. خیلی جاها از جمله اصفهان باید این تغییر شیوه آبیاری صورت می‌گرفت که نشد. راندمان آبیاری کشاورزی خیلی پایین است. البته مقدار زیادی از آب‌های شرب هم هدر می‌رود. در همین تهران زمانی که شهردار تهران بودم آمار عجیب و غریبی از هدر رفت آب شرب مطرح بود که شاید الان تغییر کرده‌باشد. آن زمان مطرح می‌شد که بیش از ۳۰ درصد مشروب شهر به دلیل فرسودگی شبکه‌ها از بین می‌رود که رقم بالا و عجیبی ست. در مورد آب کشاورزی هم در اصفهان و هم سایر نقاط باید توجه داشته باشیم که سرمایه‌گذاری در آبیاری مدرن صورت گیرد. راندمان پایین آب کشاورزی باعث می‌شود خیلی زمین‌ها نتوانند زیر سطح کشت بروند و نزاع بر سر آب بالا بگیرد و گسترده شود.»
حل بحران در دراز مدت با آموزش و کمک اقتصادی ممکن است
استاندار اسبق اصفهان همچنین توضیح داد: «نکته مهم دیگر الگوی کشت است که باید با آموزش و کمک‌های اقتصادی به کشاورزان مدیریت کرد. مثلا در آبیاری کشت محصولات آب‌بر یا محصولاتی که کالای اساسی نیستند، باید مدیریت آب صورت گیرد. این مباحث کلی است که اگر در دولت‌ها مورد توجه قرار گیرد در دراز مدت می‌تواند بحران را حل و فصل کند.»
او با اشاره به مدیریت کوتاه مدت بحران آب نیز تصریح کرد: «مدیریت کوتاه مدت بیشتر به بخش مدیریت استانی و محلی باز می‌گردد. اعتراض مردم به حق است. کشاورزان در این منطقه به خصوص در منطقه جنوب شرق و شرق اصفهان به صورت سنتی زندگی مبتنی بر کشاورزی داشته‌اند و سال‌ها از سرریز زاینده‌رود استفاده می‌کردند و آنقدر هم زیاد بوده که بعد از استفاده کشاورزی به باتلاق گاوخونی سرازیر می‌شده‌است. حتی خاطرم هست که آن زمان کسانی که مطالعاتی در حوزه آب و نیرو داشتند، می‌گفتند این آب‌ها آنقدر زیاد بوده که بعد از ورود به گاوخونی به صورت چاه‌های آرتیزین خارج می‌شده‌است. مردم هم بر اساس آب فراوان زندگی روستایی و کشاورزی‌شان را تنظیم کردند.مردم این منطقه هم در زمان انقلاب و هم دوران جنگ بسیار فعال بودند و اصفهان یکی از سرمایه‌های انسانی ست که در مدیریت‌های صنعتی و فنی هم بسیار تاثیرگذار بوده‌است. توقعی که مردم دارند نابه‌جا نیست. در دورانی هم مدیریت‌های اشتباه یا اختلافات استانی هم وجود داشته اما ریشه این مسائل همگی کمبود آب است.»
مگر می‌شود فولاد مبارکه را انتقال داد!
کرباسچی در پاسخ به سوالی در مورد احداث صنایع آب بر در اصفهان و شکل‌گیری بحران نیز توضیح داد: «مباحث مختلفی در مورد این موضوع مطرح شده و اختلاف‌نظرهایی نیز وجود دارد. همان اوایل انقلاب که من استاندار اصفهان بودم هم مطالعات مفصلی در مورد فولاد مبارکه که می‌گویند ۱۹۰ میلیون متر مکعب آب مصرف دارد، صورت گرفت. هم نظریاتی مطرح بود که صنایع فولاد باید در مناطق کنار دریا مثل بندرعباس ساخته شود هم نظرات خلاف آن بود که معتقد بودند نزدیکی به معادن و بحث نقل و انتقالات باید جدی گرفته شود. از سویی فرسایشی که در کنار دریا برای تاسیسات عظیمی چون فولاد مبارکه یا هر تاسیسات عظیمی در این حوزه وجود دارد، صلاح و صرفه در این است که جایی تاسیس شود که میزان فرسایش کمتر شود. در جمع‌بندی هم به این نتیجه رسیدند که این طرح در مرکز کشور ساخته شود. برای همه طرح‌ها باید جنبه‌های مختلف از جمله حمل و نقل، نیروی کار، فرسایش، امکانات زیربنایی و ... در نظر گرفته شود.»
او در واکنش به اظهاراتی در خصوص انتقال صنایع که از سوی برخی نمایندگان مجلس مطرح شده‌بود نیز گفت: «شاید بتوان صنایع جدید را در مناطق پرآب‌تر احداث کرد اما صنایع عریض و طویلی چون فولاد مبارکه را که نمی‌توان انتقال داد. ساخت همین فولاد مبارکه ۱۰ سال زمان برد. از زمانی که من استاندار اصفهان شدم مشغول به کار بودند و زمانی که من از استان رفتم، خاطرم هست که آقای مهندس موسوی برای بهره‌برداری از فاز اول آن آمدند. مگر می‌شود فولاد مبارکه را جا به جا کرد. این‌ها حرف‌های شعاری ست.»
نمی‌شود که زندگی مردم در دوران خشکسالی تعطیل شود
استاندار پیشین اصفهان در پاسخ به سوالی در مورد تصمیم عاجل برای بحران آب در اصفهان توضیح داد: «دو سال پیش آنقدر در کشور بارندگی شد که حتی سدهای موجود هم ظرفیت نگهداری از این آب را نداشت و خیلی جاها به خاطر سیل به مشکل برخوردند. یک سالی هم خشکسالی پیش می‌آید و این مشکلات به وجود می‌آید. بالاخره باید به مسائل مردم توجه کرد. مصوبات دولت را پیگیری کرد. کمک‌هایی برای زندگی مردم تامین شود. شنیده‌ام که مردم در مورد اجرایی شدن مصوباتی مبنی بر کمک‌هایی در قالب وام خواسته‌هایی دارند که باید اجرا شود. نمی‌شود که زندگی مردم در دوران خشکسالی تعطیل شود. همه جای دنیا همین‌طور است. وقتی بحران‌هایی چون خشکسالی یا سیل رخ می‌دهد حکومت وارد می‌شود و اقداماتی انجام می‌دهد. الان نمی‌توانم بگویم اگر من استاندار بودم چه می‌کردم چون در دوران مدیریت من شرایط با امروز متفاوت بود و خاطرم نیست در آن ۸ سال حتی یک بار زاینده‌رود خشک شده‌باشد. نه این که مدیریت من باعث شده‌باشد بلکه شرایط و مصارف متفاوت بود.
کرباسچی ادامه داد: «۱۰-۱۵ سال است که دو پروژه ورودی آب به زاینده‌رود معطل تصمیم‌گیری دولت‌ها و عدم قاطعیت در کارهای اجرایی ست. این دو پروژه می‌تواند هر کدام چند صد میلیون متر مکعب آب وارد زاینده رود کند. در واقع سر همین حرف و حدیث‌های سیاسی و اختلافات استانی بین نمایندگان و مدیران اجرایی نشده‌است.»
او در واکنش به اختلافات استان‌هایی چون اصفهان،یزد، خوزستان، لرستان،چهارمحال و بختیاری و احتمال ایجاد تبعات امنیتی نیز توضیح داد: «نمایندگان مجلس و مسوولان سیاسی نباید به این گونه مسائل دامن بزنند. شاید در مورد آب برای کشاورزی و صنایع و مواردی از این دست انتقال آبی صورت گیرد و سهمیه جایی به جای دیگر داده شود شاید بتوان اعتراض کرد ولی در مورد آب خوردن نمی‌شود بحث استانی پیش کشید. تا جایی که در جریان هستم آبی که به سمت استان یزد می‌رود برای آشامیدن است. اواخر دوران استانداری من بود که مرحوم آیت‌الله خاتمی با مرحوم آیت‌الله طاهری دیدار و گفت‌وگو کردند، دولت هم کمک کرد و این انتقال آب صورت گرفت چرا که وضعیت آب آشامیدنی در منطقه یزد مشکلات جدی داشت و موقعیت اقلیمی آن هم با اصفهان متفاوت است. برای تامین آب خوردن نمی‌شود اعتراض کرد. بالاخره سرچشمه آبی که وارد اصفهان می‌شود هم از چهارمحال یا لرستان است و اگر بنا باشد استانی خود را مالک سرچشمه آب بداند، نمی‌شود مدیریت کرد.»
در مورد آب نباید مدیریت استانی داشت بلکه باید مدیریت حوزه آبریز صورت گیرد
کرباسچی افزود: «در مدیریت آب نباید مدیریت استانی داشت بلکه باید مدیریت حوزه آبریز صورت گیرد. حوزه آبریز دامنه‌های زاگرس که بخشی از آن به سمت خوزستان است و بخشی به سمت لرستان و چهارمحال و ... باید مدیریت و تنظیم شود. در مدیریت کلان که نمی‌شود مالکیت بر کوه‌ها و برف روی آنها داشت و گفت مثلا فقط برای مردم چهارمحال و بختیاری ست. این‌ها منابع طبیعی ست و در اختیار حکومت است و باید مدیریت درست برای زندگی مردم داشته‌باشد. برخی نماینده‌های مجلس و مسوولان گاهی برای جلب توجه کوتاه مدت مردم پیشنهادهایی می‌دهند که نپخته است. در مورد آب خوردن نمی‌شود مانع ایجاد کرد. بخش عظیمی از اختلافاتی که پیش می‌آید هم به دلیل کمبود منابع آبی ست.»
منابع اقتصادی ما محدود است و نمی‌توانیم همه نیازهای مردم را برطرف کنیم بنابراین اختلافات پیش می‌آید. حکومت باید همانطور که به افزایش جمعیت تشویق می‌کند، منابع اقتصادی هم تامین کنند. کشور ما سرشار از منابع طبیعی و خدادادی ست و قطعا برای مردم سخت است که برای آب و بنزین و ... با هم دعوا کنند. حکومت باید برنامه‌ریزی کند تا مردم را ثروتمند و غنی شوند تا سر چند لیتر آب با هم به اختلاف نخورند و دست به یقه نشوند. باید زندگی مردم را اداره کنیم و برای آن راهی نداریم جز افزایش منابع و سرمایه و امکانات. مردم باید از تنگنا بیرون بیایند.»
منبع: مدارا