صاحب‌خبر - مصطفی عبدالهی – نه چاقوکش‌اند و نه قداره‌کش، فوت و فن‌های کلاهبرداری را هم بلد نیستند؛ اما وقتی هیچ راهی برای کسب درآمد پیدا نمی‌کنند، به‌اجبار دست به جرایمی می‌زنند که عاقبتش زندان است. این، سرنوشت یک یا دو زندانی نیست بلکه 70 درصد زندان‌اولی‌ها سرنوشتشان این‌گونه بوده است. هم تلخ، هم امیدبخش رئیس سازمان فنی و حرفه‌ای کشور به‌تازگی آماری را رسانه‌ای کرده که از یک‌سو تلخ است و از سوی دیگر امیدوارکننده. تلخ است از این جهت که به گفته غلامحسین حسینی‌نیا، «7۰ درصد زندان‌اولی‌ها فاقد مهارت شغلی هستند و این یعنی نداشتن مهارت، اُم‌الفساد است». اما امیدوارکننده است از این جهت که راهکار کمک به آن‌ها کاملا مشخص است و می‌توان به سادگی آمار این زندانیان را کمتر و کمتر کرد. بازگشت کمتر از 10 درصد طبق اعلام رئیس سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور، از این جمعیت 70 درصدی زندان‌اولی‌ها، بعد از فراگرفتن شغل در زندان، کمتر از 10 درصدشان دوباره روانه زندان می‌شوند و بقیه با همان حرفه‌ای که آموخته‌اند، زندگی‌شان را می‌سازند. موضوعی که مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی، اشتغال وحرفه‌آموزی سازمان زندان‌ها هم آن را تایید می‌کند و به خراسان می‌گوید: پژوهش‌های متعدد ثابت کرده است که حرفه‌آموزی به زندانیان، تاثیر قابل توجهی در کاهش آمار بازگشت به زندان دارد؛ به همین دلیل اجرای این طرح برای سازمان زندان‌ها اهمیت بسیار زیادی دارد و یکی از برنامه‌هایی است که به طور مستمر پیگیری می‌شود. آموزش مشاغل متناسب با بازار کار «حمیدرضا سلیمانی» به این نکته هم اشاره می‌کند که مشاغل و حرفه‏هایی که در کارگاه‌های زندان آموزش داده می‌شود، متناسب با اقتضائات بازار کار است؛ چراکه هدف از اجرای این طرح، تنها استفاده مفید از وقت در زندان نیست بلکه قرار است زندانیان بعد از پایان دوره حبس، وارد بازار کار شوند و درآمدزایی داشته باشند. دانستن این نکته هم جالب است که برخی از زندانیان می‌توانند با تصمیم مقام قضایی، در کارگاه‌ها و کارخانه‏های بیرون از زندان مشغول به حرفه‌آموزی شوند و درآمد کسب کنند. به گفته سلیمانی، چه زندانیان شاغل در کارگاه‌ها و چه زندانیانی که در بیرون از زندان کار می‌کنند، از حقوق و مزایای آن بهره‌مند می‌شوند تا انگیزه بیشتری برای فراگیری تخصص شغلی داشته باشند. حفظ کرامت انسانی حرفه آموزان مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی، اشتغال وحرفه‌آموزی سازمان زندان‌ها به این نکته هم اشاره می‌کند که، زندانیان پس از فراگیری حرفه در زندان، مدرک فنی و حرفه‌ای را دریافت می‌کنند و می‌توانند از مزایای آن بهره‌مند شوند؛ مدرکی که حفظ کرامت انسانی زندانیان در آن رعایت شده و هیچ تفاوتی با مدرک حرفه‌آموزانی که در خارج از زندان دوره‌های فنی و حرفه‌ای را می‌گذرانند، ندارد. هدف گذاری برای حرفه آموزی به 80 درصد زندانیان سلیمانی به برنامه‌های این حوزه هم اشاره و تصریح می‌کند: طبق برنامه‌ریزی انجام‌شده، ان‌شاءا... در شش‌ماه دوم سال 1400 بخش قابل توجهی از زندانیان را تحت پوشش حرفه‌آموزی قرار می‌دهیم. او ادامه می‌دهد: هدف‌گذاری ما این است که بتوانیم تا پایان سال برای 80 درصد زندانیان اشتغال مولد ایجاد کنیم و آن‌ها بتوانند با آموزش‌هایی که در دوره حبس فرامی‌گیرند، چرخ زندگی خود و خانواده‌شان را بچرخانند. 54 درصد اشتغال‌زایی در سال 99 عملکرد سازمان زندان‌ها در این زمینه هم قابل قبول بوده است. آن‌طور که «محمدمهدی حاج محمدی» ‏‏‏‏رئیس سازمان زندان‌های کشور اعلام کرده، سال گذشته برای اولین‌بار، با ایجاد شغل برای مددجویان،‌ آمار زندانیان شاغل در ندامتگاه‌های کشور به ۵۴ درصد افزایش یافت. درخواست سازمان زندان ها از کارآفرینان و تولیدکنندگان سازمان زندان‌ها با همکاری فنی و حرفه‌ای و برخی دستگاه‌ها و سازمان‌های دیگر، گام بلندی برای حرفه‌آموزی به زندان‌اولی‌ها و کاهش آمار زندانیان برداشته است؛ اما طی‌کردن این مسیر بدون کمک مردم سخت و دشوار است. مدیرکل دفتر برنامه‏ریزی، اشتغال وحرفه‌آموزی سازمان زندان‌ها می‌گوید: این‌که ما بخواهیم به 80 درصد جمعیت زندان‌ها شغل بیاموزیم و برایشان کسب و کار ایجاد کنیم، نیاز به همراهی و همدلی کارآفرینان، کارخانه‌داران، تولیدکنندگان و به ویژه خیران اشتغال دارد و امیدواریم با کمک آن‌ها، نه فقط زندانیان که خانواده‌های آن‌ها را هم از شرایط سخت زندگی نجات دهیم. تاثیرات نرخ بیکاری در افزایش جرم بسیاری از زندان‌اولی‌های سال‌های اخیر، همان سرقت‌اولی‌ها هستند که به دلیل مشکلات اقتصادی و ناتوانی در کسب روزی حلال، متاسفانه دست به سرقت زده‌اند. تحلیل اقتصاد آنلاین روی گزارش رسمی مرکز آمار نشان می‌دهد که در کشورهای مختلف از جمله ایران یکی از متغیرهای اثرگذار بر رشد سرقت، بالارفتن نرخ بیکاری در کنار رشد سریع قیمت‌هاست. نرخ بیکاری در ابتدای دهه 90 در سطح بالایی قرار داشت که در ادامه در سال 92 با کاهشی 1.7 درصدی به سطح 10.4 درصد تنزل پیدا کرد و در همین سال نرخ سرقت نیز تقریبا 21 درصد کاهش یافت. در ادامه تا سال‌ها کاهش نرخ بیکاری، کمی نرخ سرقت را کنترل کرده و جهش دوباره آن در سال‌های اخیر منجر به رشد سرقت هم شده است.∎​