مذاکرات تا 23تیر به نتیجه میرسد؟
«ماریا زاخارووا»، سخنگوی وزارت خارجه روسیه نوشته مسکو انتظار دارد گفتوگوها برای بازگرداندن آمریکا به برجام قبل از فرارسیدن ششمین سالگرد حصول برجام در روز ۱۴جولای (۲۳تیرماه) با موفقیت به اتمام برسد. سخنگوی وزارت خارجه روسیه گفته پیشرفتهای زیادی در گفتوگوهای وین حاصل شده است. او گفت: «ظرف این سهماه، هیاتها [طرفهای برجام] به پیشرفتهای محسوسی در زمینه مشخص کردن معیارها و چگونگی روند احیای برجام دست پیدا کردهاند.»
سخنگوی وزارت خارجه روسیه بهعلاوه تصریح کرده طرفها توانستهاند اقداماتی که لازم است ازسوی ایران و آمریکا برای بازگشت به برجام انجام شود و همچنین ترتیب انجام آن اقدامات را مشخص کنند. وی تصریح کرد: «آنها موفق شدند اقداماتی که لازم است ایران و آمریکا انجام دهند و همچنین ترتیب آنها را مشخص کرده اند و همچنین، نحوه رسمیسازی تعهدات متناظر و اطمینان یافتن از نظارت بر آنها را تحلیل کنند.»
دولت «جو بایدن» مدعی است قصد دارد از طریق مذاکرات جاری در شهر وین، پایتخت اتریش، زمینههای لازم برای بازگشت کشورش به توافق هستهای برجام را فراهم کند. «دونالد ترامپ»، رییسجمهور سابق آمریکا اردیبهشتماه سال۱۳۹۷ با نقض تعهدات آن کشور از این توافق موردتایید شورای امنیت سازمان ملل متحد خارج شد و سیاست موسوم به «فشار حداکثری» را در دستورکار قرار داد.
مقامهای دولت جو بایدن بارها بهصراحت به شکست سیاست فشار حداکثری اعتراف کردهاند اما تاکنون از انجام اقداماتی که برای بازگشت به این توافق لازم است را سرباز زدهاند.
زاخارووا در بخش دیگری از اظهاراتش یادآوری کرد دولت آمریکا هنوز اقدامی برای کنار گذاشتن سیاست موسوم به «فشار حداکثری» انجام نداده است. پیش از این «واسیلی نبنزیا»، نماینده روسیه در سازمان ملل هم گفت که دولت فعلی آمریکا کماکان در حال ادامه مسیر فشار علیه ایران است. او به کشورهای غربی توصیه کرد چنانچه خواستار توافق با ایران هستند، دیونمایی از این کشور را کنار بگذارند.
تحلیلگر آمریکایی: واشنگتن دبه کرده است
در همین زمینه، «دنیل لریسون»، تحلیلگر آمریکایی ضمن رد ادعاهای مقامها و رسانههای غربی درباره دلیل ایران برای تمدید نکردن تفاهم فنی با آژانس بینالمللی انرژی اتمی تاکید کرد، واشنگتن در عمل به تعهدات خود «دبه» کرده است. در بخشی از یادداشت دنیل لریسون که در نیویورکتایمز با این عنوان «یک یادداشت کاملا گمراهکننده درباره ایران و توافق هستهای» منتشر شده، آمده است: «در موضوع افزایش غنیسازی، ایران این کار را برای اعتراض به تحریمهای اعمالشده علیه آنها ازسوی ترامپ و باقی ماندن آنها ازسوی بایدن انجام داده است. اگر ایالاتمتحده این تحریمها را لغو کند، ایران پایبندی خود به مفاد توافق (برجام) را از سر میگیرد؛ همانگونه که در سهسالونیم بعد از آغاز اجرای این توافق چنین کاری را انجام داده بودند. او همچنین با رد ادعاهای جو بایدن در دیدار با «روون ریولین»، رییس رژیمصهیونیستی، نوشت: «ایران اصلا دارای سلاح اتمی نیست، ایران هیچ برنامه ای برای ساخت سلاحهای اتمی ندارد و در سطح موردنیاز نظامی، غنیسازی اورانیوم انجام نمیدهد و هیچچیزی برای «خلع سلاح کردن» اصلا وجود ندارد... اینکه بگویید بایدن در تلاش برای خلع سلاح (اتمی ایران) است بدان معناست که آنها درحالحاضر مسلح هستند درحالیکه (ایران به سلاح اتمی مسلح) نیست.» دنیل لریسون در پایان مطلب خود خطاب به آمریکا نوشته است: «تنها دلیلی که برنامه هستهای ایران فراتر از (سطح خواستهشده) طبق توافق (برجام) گسترش یافته، این است که ایالاتمتحده درباره اجرای تعهدات خودش دبه کرده و سپس بهدنبال مجازات هر کس دیگری بهخاطر مراوده با ایران
بوده است.»
حال گویا برجام به یکی از پردردسرترین مساله سیاست خارجی دولت جو بایدن تبدیل شده است. هرچند بایدن در زمان تبلیغات انتخابات ریاستجمهوری سروصدای زیادی درباره اهمیت استقرار مجدد برجام و برگرداندن آمریکاییها به این توافق و احیای وضعیت موجود (قبل از خروج آمریکا از برجام) به راه انداخته بود اما او پس از رسیدن به قدرت همان رویه دولت ترامپ را در پیش گرفته و این بیانگر آن است که جمهوریخواهان و دموکراتها در موضوع سیاست خارجی اساسا دو گروه کاملا مشابه هم هستند و تفاوتهای زیادی بین آنها وجود ندارد.
هرچند اخبار مثبتی از وین ازسوی برخی از اعضا مخابره میشود و مقامات برخی از اعضای برجام از احتمال برگزاری آخرین دور مذاکرات خبر دادهاند اما مقامهای ایرانی بهکرات اعلام کردند که حصول توافق نیازمند تصمیمات سیاسی طرفهای مقابل بهویژه سه کشور اروپایی و آمریکاست. خطقرمز ایران در این مذاکرات دو چیز است: لغو کامل تحریمها و راستیآزمایی؛ چراکه یکبار پیش از این زیر میز زدن آمریکا را بعد از رسیدن به توافق دیده است؛ توافقی که 23تیرماه ششمین سالگرد آن فرامیرسد اما هنوز ایران نتوانسته است از آثار و فواید اقتصادی آن بهرهای ببرد.
ایران: ارائه تضمین ضروری است
همچنانکه «مجید تختروانچی»، سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل در نیویورک نیز گفته است: با توجه به نقض جدی برجام ازسوی طرفهای دیگر طی چند سال، ارائه تضمین کافی که تمام تحریمها بهصورت قابل راستیآزمایی برداشته میشوند و آمریکا بار دیگر از برجام خارج نخواهد شد یا از سازوکار موجود در آن برای ایجاد بحران دیگری برای محروم کردن ایران از منافع برجام سوءاستفاده نخواهد کرد، کاملا ضروری است.
تضمینی که طرف آمریکایی حاضر به پرداخت آن نیست و «تد کروز»، سناتور جمهوریخواه آمریکایی در واکنش به تاکید ایران بر اینکه آمریکا باید تضمین کند توافق هستهای را ترک نمیکند، مدعی شد هر توافقی که به معاهده تبدیل نشود، دوام نخواهد آورد و دولت بعدی آمریکا آن را پاره خواهد کرد. کروز که از تندروترین نمایندههای ضد ایرانی در سنای آمریکاست، در اینباره در توییتی نوشت: این فقط یک راه دارد که بایدن توافق هستهای ایران را بهعنوان معاهده (به کنگره) ارائه کند که این کار را نخواهد کرد زیرا آنها میدانند مخالفت حداکثری دوحزبی وجود دارد و هر توافقی که معاهده نباشد دوام نخواهد آورد و دولت بعدی در روز اول (رویکارآمدن) آن را پاره خواهد کرد. پیشتر یک مقام آمریکایی درباره درخواست ایرانیها برای ضمانت از آمریکاییها مبنی بر اینکه خروج از برجام تکرار نخواهد شد، گفت: «ضمانتی در کار نیست. این را ما میدانیم، ایران هم میداند. بهترین تضمین بازگشت به توافق اجرای متعهدانه آن است». منابع خبری پیش از این گفتهاند یکی از مسائل باقیمانده در مذاکرات وین درخواست ایران برای دریافت ضمانت از آمریکا درباره عدم خروج دوباره از توافق هستهای برجام است.
اما ایران میگوید اینبار نوبت آمریکا و سه کشور اروپایی است که تصمیمات سخت اتخاذ کنند. سابقه ایران و آمریکا در ارتباط با برجام روشن است. چالشهای اجرای برجام را نمیتوان در خلأ ارزیابی کرد. این چالشها زمانی به وجود آمد که ترامپ، حتی قبل از به قدرت رسیدن، شروع به بدگویی از برجام کرد؛ به آزار و اذیت شرکای تجاری ایران پرداخت؛ و بعدا، در سال۲۰۱۸، بهصورت یکجانبه و غیرقانونی از برجام خارج شد و با اعمال مجدد تحریمها، جنگ اقتصادی همهجانبهای را با هدف عمدی «گرسنگی دادن» به مردم ایران به راه انداخت. باوجوداین، ایران به اقدامات جبرانی مجاز در برجام دست نزد و به مدت یکسال صبر استراتژیک پیشه کرد؛ صبری که البته هیچ نتیجهای نداشت و خویشتنداری حداکثری ایران با سیاست «فشار حداکثری» آمریکا و سیاست مماشات اروپا پاسخ داده شد.
حال ایران مجددا نمیتواند روی هیچ سرمایهگذاری کنند. این کشور با توجهبه نقض عهد طرف مقابل، تضمینی میخواهد که مجددا برای یک موضوع مذاکره نکند و مسلما کسانیکه عهدشکنی کردند باید صداقت و اراده سیاسی واقعی خود را اثبات کنند. با توجه به نقض جدی برجام ازسوی طرفهای دیگر طی چند سال، ارائه تضمین کافی که تمام تحریمها بهصورت قابل راستیآزمایی برداشته میشوند و آمریکا بار دیگر از برجام خارج نخواهد شد یا از سازوکار موجود در آن برای ایجاد بحران دیگری برای محروم کردن ایران از منافع برجام سوءاستفاده نخواهد کرد، کاملا ضروری است و تا زمانی که طرف مقابل ارادهای برای پاسخگویی به این دغدغه ایران نداشته باشد، مذاکرات به نتیجهای نخواهد رسید.
ششمین دوره مذاکرات برای احیای برجام بینتیجه ماند
توافق بدون تضمین
ششمین دور مذاکرات وین بهمنظور احیای برجام به مدت ۹روز (از ۲۲خردادماه) با برگزاری نشست کمیسیون مشترک برجام روز یکشنبه ۳۰خردادماه و دو روز بعد از برگزاری سیزدهمین دوره انتخابات ریاستجمهوری در ایران در شهر وین اتریش پایان یافت و «سیدعباس عراقچی» معاون وزیر امورخارجه و رییس هیات ایرانی شرکتکننده در مذاکرات دراینباره بیان اینکه ملاک ما رسیدن به یک توافق خوب است، درباره روند مذاکرات گفت: به اواخر کار نزدیک شدیم ولی مسیر باقیمانده ساده نخواهد بود. هنوز زمان دور هفتم مذاکرات اعلان نشده اما طرف روسی گفته است که انتظار دارد بازگشت به برجام قبل از ۲۳تیر اتفاق بیفتد.
صاحبخبر -
∎
نظر شما