شهدای ایران: بیروت پایتخت لبنان در واپسین ساعات عصر سه شنبه به شدت لرزید، لرزشی که حتی در کشورهای مجاور لبنان نیز به شکل زمین لرزه حس شد! اما این لرزه نه از زلزله که از انفجار حدود ۲۷۵۰ تن نیترات آمونیوم در یکی از انبارهای بندر بیروت ناشی می‌شد. تصاویر زیادی از انفجار مخابره شده که یکی از دیگری وحشتناک‌تر و یادآور فیلم‎های آخرالزمانی است؛ انفجاری که شکل و گستردگی‌اش یادآور بمب اتمی است که بر سر مردم هیروشیما و ناکازاکی منفجر شد، مردمی که از وحشت شهادتین می‌خوانند و جنازه‌ها و مصدومانی که گوشه و کنار افتاده‌اند. این انفجار به قدری مهیب بود که برخی منابع آن را پس از هیروشیما و ناکازاکی بزرگترین انفجار جهان نامیده‌اند!

مرکز این انفجار چنان‌که گفته شده، بندر بیروت است اما نیمی از تمام شهر ویران شده یا خسارت جدی دیده، تخریبی که مسئولان بیروت می‌گویند این نیمه از شهر تا مدت‌ها قابل سکونت نخواهد بود! استاندار بیروت با اشاره به وجود هشداری از سال ۲۰۱۴ درباره احتمال وقوع انفجار در بندر بیروت، میزان خسارات وارده را ۳ تا ۵ میلیارد دلار برآورد کرده است. همچنین در این حادثه، تا زمان تنظیم این گزارش اعلام شد، حدود ۱۰۰ تن کشته و ۴۰۰۰ تن نیز مجروح شده‌اند، البته به احتمال زیاد بر تعداد کشته‌ها افزوده خواهد شد، چرا که جدا از مجروحانی که حالشان وخیم و ممکن است کشته شوند، تعداد زیادی نیز مفقود شده‌اند که متأسفانه باید منتظر بود که نام تعداد زیادی از آنان به فهرست کشته شدگان افزوده شود. بسیاری از بیمارستان‌های بیروت به دلیل خسارات ناشی از انفجار درخواست کمک کرده‌اند و برخی از این بیمارستان‌ها در پی ورود صدها نفر از مجروحان به بخش اورژانس بیماران کرونا ناگزیر به تخلیه بیمارانشان شده‌اند. تعداد آوارگانی را در پی این فاجعه خانه و کاشانه خود را از دست داده‌اند نیز باید به قربانیان این واقعه افزود: بیش از ۳۰۰‌هزار نفر آواره شده‌اند! آن هم در این شرایط کرونایی!

منشأ واقعه

چنان‌که گفته شده، یک انبار بزرگ «نیترات آمونیوم» منشأ این فاجعه بوده، اما یک پرسش مهم این است که خود انفجار یک حادثه بوده یا عامدانه رخ داده است؟ به گزارش ایسنا «دونالد ترامپ» انفجار بیروت را «حمله‌ای هولناک» توصیف کرد و در اظهاراتش چند بار واژه «حمله» را به کار برد. البته این صحبت‌ها هم  ازسوی پنتاگون رد شد و هم از طرف سفارت لبنان در آمریکا. لبنان می‌گوید، اظهار نظر درباره این موضوع هنوز زود است. به گزارش فارس، با رد ادعای رئیس‌جمهور آمریکا درخصوص دلیل انفجار در بیروت گفت، شواهدی از وقوع حمله عامدانه یا بمب‌گذاری به‌دست نیامده است. همچنین شبکه otv لبنان به نقل از منابع نزدیک به حزب‌الله اعلام کرد، آنچه از حمله اسرائیل به انبار تسلیحاتی حزب‌الله‌ در بندر بیروت مطرح می‌شود، صحت ندارد [بگذریم از اینکه بندر بیروت در بخش سنی نشین لبنان است و حزب‌الله در آن‌جا نفوذی ندارد].

«صبحی ناظم توفیق»، کارشناس نظامی نیز احتمال داده انفجار بیروت هیچ بعید نیست ناشی از یک اقدام برنامه‌ریزی شده باشد. توفیق، به «عربی ۲۱» گفته: «این انفجار مهیب به دلیل موشکی نیست که به هدفی اصابت کرده باشد بلکه نتیجه مواد منفجره انبار شده یا بمب‌های ده‌ها تنی است. این انفجار بسیار شدیدتر از انفجار ۵۴ بمب در یک نقطه است. ما پیش‌بینی می‌کنیم که انبار شامل مواد شدید الانفجار بوده باشد». به گزارش خبرگزاری مهر، فعال توئیتری سعودی معروف به افشاگر اسرار خاندال آل‌سعود با نام «مجتهد» هم با انتشار یک پست توئیتری نوشت: «بندر بیروت نابود شد و از همین جا توطئه‌های اسرائیل و آل‌سعود در نابود کردن لبنان مشخص می‌شود».

«حسان دیاب»، نخست‌وزیر لبنان نیز در سخنانی کوتاه بدون اشاره به عامدانه بودن این حادثه، تأکید کرد که «این انفجار بدون بازخواست نخواهد بود» و «بدون مجازات عاملان این فاجعه از آن نخواهیم گذشت». دیاب تاکید کرد مسئولان این انفجار بهای کار خود را پرداخت خواهند کرد: «حقائقی هست که از این انبار خطرناک که از سال ۲۰۱۴ وجود دارد، اعلام خواهد شد.» وزیر دفاع لبنان «زینه عکر» نیز تأکید کرد عاملان انفجارهای بندر بیروت که به کشته و زخمی شدن تعداد زیادی منجر شد، مجازات خواهند شد. «میشل عون»، رئیس‌جمهور لبنان، نیز گفت، «مسئولان انفجار را به شدیدترین شکل ممکن مجازات می‌کنیم».

حمله خارجی بوده

در این میان واکنش «منال عبدالصمد»، وزیر اطلاع‌رسانی لبنان، متفاوت بود. او اعلام کرد، حجم خسارت‌های انفجار در بندر بیروت باعث شده مقامات لبنانی گمان کنند که حمله‌ای خارجی بوده اما دستگاه‌های امنیتی گفته‌اند فعلا دلیلی برای اثبات این فرضیه وجود ندارد و تحقیقات ادامه دارد.

هنوز نمی‌توان داوری قطعی و روشن کرد که ادعای برخی منابع رسمی مطلقاً صحیح است یا ادعای برخی دیگر از منابع رسمی و کارشناسان که از عامدانه بودن این انفجار گفته‌اند؛ اما با توجه به سخنان دیاب، رئیس‌جمهور و وزیر دفاع لبنان و همچنین استاندار بیروت باید گفت، با صرف نظر از این‌که خود انفجار عامدانه بوده است یا نه، باید شق سومی را هم در نظر داشت و آن محموله خطرناک نیترات آمونیوم است. این محموله به شدت خطرناک چرا از سال ۲۰۱۴ علیرغم هشدارها در بندر بیروت انبار شده است؟ چه کسانی مسئول این کار فاجعه ساز خواهند بود.

واکنش‌ها به واقعه

حزب‌الله به ملت شریف لبنان و خانواده‌های شهداء و مجروحان انفجار بیروت، عمیقاً تسلیت گفته واندوه عمیق خود را به دلیل این فاجعه ملی که به لبنان و لبنانی‌ها در شرایط دشوار کنونی کشور عزیز لبنان آسیب زده، ابراز کرد. مقاومت اسلامی فلسطین (حماس) نیز با صدور بیانیه‌ای همدردی خود را با لبنان اعلام کرد.

رئیس‌ائتلاف الفتح عراق از تمام کشورها خواست از لبنان حمایت کنند. رئیس‌شورای عالی سیاسی یمن بر همدردی کشورش با لبنان تأکید کرد. جنبش جهاد اسلامی فلسطین در بیانیه خود ضمن ابراز همبستگی با لبنان، اعلام کرد، ملت لبنان با بیداری خود این مصیبت سخت را پشت سر خواهد گذاشت.

کشورهای مختلفی هم از آمریکا، کانادا، فرانسه، انگلیس، روسیه و چین تا عمان، قطر، کویت، افغانستان، ترکیه و... به این فاجعه واکنش نشان داده‌اند و از سر صداقت یا نیات دیگر ابراز همدردی کرده و اعلام آمادگی کرده‌اند تا به لبنان کمک کنند، یا حتی «امانوئل ماکرون»، رئیس‌جمهور فرانسه، گفته به لبنان سفر خواهد کرد. نکته جالب اینجاست که، در میان کشورهایی که با لبنان همدردی کرده‌اند، اسامی دیده می‌شود که، لبنان را به شدت با ابزارهای اقتصادی و تحریم، تحت فشار قرارداده‌اند!

واکنش ایران به واقعه

«علی ربیعی»، سخنگوی دولت جمهوری اسلامی ایران،‌ با صدور پیامی ضمن اعلام همدردی با مردم لبنان، جان‌باختن شماری از شهروندان لبنانی در حادثه انفجار بندر بیروت را به ملت و دولت این کشور تسلیت گفت. «محمدجواد ظریف»، وزیر خارجه کشورمان نیز، در تماس تلفنی با وزیر خارجه لبنان گفت، کشورش در حال ارسال بیمارستان صحرایی و دارو به لبنان است. آیت‌الله «ابراهیم رئیسی»، رئیس‌قوه قضائیه، با صدور پیامی این واقعه را تسلیت گفت. «محمدباقر قالیباف»، رئیس‌مجلس شورای اسلامی، نیز ظهر دیروز در تماس تلفنی با «نبیه بری» رئیس‌مجلس نمایندگان لبنان پیرامون حادثه انفجار در بندر بیروت گفت‌وگو کرد. «آیت‌الله صادق آملی لاریجانی»، رئیس‌مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز گفت: «آلام حادثه دلخراش انفجار بیروت با حمیت و مقاومت مردم، دولت و جبهه مقاومت و حزب‌الله لبنان و اتکال به قدرت لایزال الهی تسکین خواهد یافت.» همچنین سرلشکر «حسین سلامی»، فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، ضمن اعلام آمادگی سپاه برای کمک به آسیب‌دیدگان حادثه بندر بیروت، در پیامی این فاجعه را به ملت و دولت این کشور و «سید حسن نصرالله»، دبیرکل حزب‌الله لبنان، تسلیت گفت.

جنایت بود یا حادثه؟

در لبنان مدت‌هاست که از هر مشکل مشکلی دیگر تولد می‌کند. از اواخر سال گذشته میلادی با بروز مشکلات اقتصادی که بخشی از آن منشاء خارجی داشت، یکسری اعتراضات رخ داد که توسط برخی به آشوب کشیده ‌شد. این وضع در کنار تحریم‌ها و فشارهای آمریکا و فرانسه، اوضاع اقتصادی این کشور را به شدت به هم ریخت. پس از آن نوبت به همه‌گیری کرونا رسید که هم نظام درمانی این کشور را دچار مشکل کند و هم اقتصاد این کشور را زمین‌گیر نماید تا جایی که مسئولان لبنانی از فاجعه اقتصادی حرف زدند، حتی «میشل عون»، رئیس‌جمهور لبنان وضعیت را سخت‌تر از وضعیت جنگی خواند.

چه برخی تحلیل‌ها را که از اقدام برنامه‌ریزی شده سخن می‌گویند و انفجار را عامدانه تفسیر می‌کنند، بپذیریم و چه انفجار را ناشی از یک سهل‌انگاری بدانیم، کسی که از این انفجار میوه می‌چیند مسلماً یکی رژیم صهیونیستی است که از قضا در این ایام در سایه وحشت از انتقامِ حزب‌الله به سر می‌برد. و دیگری آمریکا و سعودی است که نفوذ خود را با رفتن سعد حریری تا حد زیادی از دست داده‌اند.

رژیم صهیونیستی که از وحشت انتقام حزب‌الله هفته گذشته آن فاجعه شرم‌آور –آن‌طور که فرمانده پیشین این رژیم گفته– را به بار آورد و بی‌جهت در نقاط مرزی آتش گشود، با دشمن فرضی! وارد جنگ شد، حالا کمی ‌می‌تواند احساس آسودگی کند، چرا که حزب‌الله تا مدتی تمرکزش را بر بیروت خواهد گذاشت و از طرف دیگر گروه‌هایی در لبنان که پیمانی نانوشته با این رژیم دارند، شروع به اتهام‌زنی علیه حزب‌الله می‌کنند، کما اینکه تاکنون هم شروع به این کار کرده‌اند. البته اگر پایگاه اجتماعی حزب‌الله در لبنان را در نظر آوریم، متوجه خواهیم بود که تبلیغات علیه آن چندان هم راحت نتیجه نمی‌دهد. البته بگذریم که اتهام را متوجه حزب‌الله کردن از اساس نامعقول است، چرا که این گروه بخشی از حکومت لبنان است و لاجرم خود این گروه باید به عنوان بخشی از حکومت این فاجعه رخ داده را حل کند.

البته آمریکا هم منافع خود را می‌برد. آمریکا در کنار فرانسه مدتی است به دولت لبنان فشار می‌آورد که برای گرفتن کمک اقتصادی و بهداشتی باید علیه حزب‌الله اقدام کند و این گروه مقاومت را محدود کند، حالا امیدوار است که با تبعات ناشی از این انفجار، که رئیس‌جمهور آمریکا از آن به «حمله» تعبیر کرده است، دولت لبنان که تاکنون در مقابل فشار آمریکا ایستادگی کرده، انعطاف از خود نشان دهد. البته این آرزو هم چون آرزوی رژیم صهیونیستی، آرزویی دور و دراز می‌نماید.