شفقنا -روزنامه مردم سالاری در نوشتاری با عنوان« صدا و سیما به کجا چنین شتابان؟!» به قلم بهروز پورسینا این گونه آورده است:

صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران که اولین نماد تغییر نظام پس از دوران رژیم شاهنشاهی بوده است، در مسیر ۴۱ ساله خود تاکنون، فراز و نشیبهای عجیب و گوناگونی را پشت سر گذاشته است. جایگاه ویژه ای که این مجموعه در جامعه و در ساختار نظام همچنین در کنش و واکنشهای قدرت میان نحله ها و جریانات از یک سوی و تقویت و تضعیف بنیانهای قشری گر‌ی یا جریان اعتلای جامعه در سطح خواص و عوام از سوی دیگر داشته، عملکرد این کلان مجموعه عریض و طویل را مطمح نظر همگان قرار داده است. با ذکر  این مقدمه وارد بحث اصلی این یادداشت می شویم که نگرشی به سطح کیفی تولیدات این نهاد فرهنگی – رسانه ای و سیاسی – اجتماعی در سالهای اخیر است و بطور مشخص از برنامه های سیما در مقطع عید تا عید آن.

برخورداری از جایگاه انحصاری سازمان صدا و سیما، بررسی میزان ورودی و خروجی آن را از جهاتی سهل و از جهاتی سخت و مشکل ساخته است. یکی از مشکلاتی که در بررسی وزن خروجی سازمان صدا و سیما وجود دارد، چالشهایی است که در خود سنگ ترازوهای سنجش در جامعه ایران اسلامی در اینباره وجود دارد. اینکه آیا بطور مثال، وقتی شبکه یک سیما را شبکه ملی معرفی کنیم، آیا به این معناست که باید ببینیم، برای هر چه اسلامی و مطابق موازین شرعی کردن این شبکه، تحت نظارتهای کمی و کیفی با قرائتی که بخصوص در این چند سال اخیر بر این سازمان حکم فرما شده است، تا چه حد در تراز یک شبکه نظام جمهوری اسلامی قابل دفاع و تعریف و جانبداری است یا اینکه اگر شبکه یک را شبکه ملی معرفی می کنیم، به دنبال این باشیم که بدانیم تا چه حد توانسته است عنوانی که به یدک می کشد را در تعاملی هم افزا، به موازات جلب اعتماد و تامین نیاز مخاطبین ملی خود که شامل افزون بر ۸۰ میلیون آحاد مردم مسلمان در ایران اسلامی هستند را به شایستگی در عمل متبلور می کند. پس  پرداختن به صدا و سیما در حوزه فرهنگ و رسانه و جامعه کشورمان، کار دشواری است اما غیر قابل دسترس هم نیست.

سیما از عید تا عید

اگر بخواهیم بدون اینکه لازم باشد اطلاع دقیقی از مسائل مدیریتی، نظارتی و جاری سیمای جمهوری اسلامی ایران داشته باشیم تا بخواهیم راجع به لااقل،  خروجی های این نهاد ارزیابی داشته باشیم کافی است به برنامه های سیما از فاصله عید نوروز ۹۹ تا عید فطر ۹۹ نیم نگاهی داشته باشیم. مهمترین برنامه درخور و شاخص در برنامه های تولیدی سیما در عید نوروز امسال برنامه پایتخت ۶ بود که مبتنی بر ظرفیت سالهای قبل که این مجموعه موفق در بخشهای قبلی آن داشت، تا حدودی به نیاز مخاطبین گسترده آن در جامعه، در گذراندن اوقاتی مفرح در کنار خانواده در ایام تعطیلات عید نوروز، بخصوص در شرایط قرنطینه،  پاسخ خوب و مناسبی را داد. با این حال، به دلیل محدودیتهای ناشی از کووید ۱۹ که موجب شد یکی دو قسمت پایانی آن تولید و پخش نشود، وقتی از سوی عده ای پر سر و صدا، برخی ضعفهای نادر آن چنان علم شد تو گویی که گروهی با هدف استحاله جامعه بر پایه نفوذ در سیما، این مجموعه را ساخته و آن را به خورد جامعه داده اند با این سریال نسبتا خوب و موفق برخورد شد؛ یا للعجب از این همه داستان سرایی و بیان مخرب در مورد آن که انسان در حیرت می ماند که چه باید بگوید! حتی در مورد این سریال، برخی صاحبان قلم مشهور از طیف السابقون در انقلاب اسلامی که برای حمله به این مجموعه چنان قلم فرسایی در سرمقاله روزنامه کردند که نگارنده در آن زمان بر خود چیزی جز تکلیف سکوت و نظر و گذر ندید. متاسفانه، ضعف ریاست  محترم این سازمان در مدیریت این فرآیند و حملات شاید تا حدود زیادی غیر منصفانه و غیر ضرور توام با  بد سلیقگی به این مجموعه، خود یکی از شواهد و قرائنی است که می توان از آن، افول در فرآیند مدیریتی این نهاد را گواهی داد. البته شواهد و قرائن بسیار دیگر نیز گواه بر این مدعا است، از جمله سطحی و قشری شدن تولیدات این سازمان در درصد قابل توجهی از برنامه های تولیدی و غیر تولیدی که بر روی آنتن سیما می رود، استفاده کاملا غیر تخصصی از ظرفیتهای بی بدیل تصویری و صوتی قابل استفاده در این رسانه ملی و بین المللی همچنین خط مش های متناقضی که بعضا در شبکه های مختلف سیما  کاملا قابل مشاهده است؛ از آن جمله اینکه به طور مثال، در برنامه دور همی از یکی از میهمانان برنامه در خصوص معرفی خواننده های مورد علاقه ایشان سوال می شود و در کمال ناباوری وقتی پاسخ می دهد که من به اِنریکه که یکی از خوانندگان مشهور امریکای جنوبی است علاقه دارم و ترکهای صوتی او را گوش می دهم این دیالوگ به راحتی پخش می شود و در برنامه ای که زنده از شبکه سوم سیما پخش می شود وقتی که از کارشناس محترم مذهبی در روزی که به نظرم روز بزرگداشت حضرت زینب سلام الله علیها بود از ایشان می خواهد صحبتی در اینباره کند، کارشناس روحانی ناگهان و بدون مقدمه شروع به انتقادهای عجیبی از وزارت ارشاد در خصوص صدور مجوز برای تعدادی از محصولات تولیدی شبکه خانگی می کند و چنان از درد و رنج و غم عده ای افراد متشرع در خصوص موضوعات و صحنه های آنچنانی پخش شده در این حوزه! سخن به میان می آورد که موجب می شود خود کارشناس محترم نیز به همین دلیل و به دلیل اظهار شرمندگی از ساحت مقدس حضرت زینب سلام الله علیها، از پاسخ به سوال مطروحه به کلی اجتناب ورزد. یا للعجب!

از سوی دیگر، وقتی به ایام ماه مبارک رمضان رسیدیم برنامه تولیدی زندگی پس از زندگی محصول شبکه ۴ که حاصل سه سال کار مستمر عده ای پژوهشگران حکیم، مومن و خوش ذوق بوده است چنان اثری متناسب و ماندگار ارائه می شود که باز، امیدهای زیادی را برای کارشناسان و فرهیختگان مرتبط با رسانه به ارمغان  آورد. با این حال، اگر در خصوص سریالهای تولیدی شبکه های مختلف، ویژه ماه مبارک رمضان امسال، بخواهیم وارد چالش و بحث شویم، شاید در برخی فرازها از شدت غصه و از اینکه بعضا چگونه با سرمایه های بیت المال، با وقت مردم برخورد می شود جای اندوه و تاسف فراوان  فقط باشد.

مثال دیگر، در ایجاد تعارض حتی در خود یک برنامه و توسط یک مجری است. در سحرهای ماه مبارک در شبکه سه، روحانی و طلبه ای فاضل در ۲۹ سحر به توصیف احوالات حضرت امام علی ع می پردازد؛ طیب الله انفاسه. اما متاسفانه در بین صحبتهای ایشان، بعضا به عنوان نماینده عموم مردم صحبتها و گله و شکایتهایی مطرح می شد که به باور نگارنده در آن مبانی عدالت و انصاف بعضا رعایت نمی شد و اینکه واقعا چنین گویش هایی آیا در راه رضا الهی است یا در تحلیل نهایی، به بد بینی ها دامن می زند جای بحثهای جدی کارشناسی دارد؛ نظر قطعی نگارنده این است که هر سخن جایی و هر نکته مقامی دارد که اگر غیر از این شد هم خلاف عدالت و انصاف می تواند بشود و هم موجب تقویت بدبینی ها. چطور ایشان فکر می کند که مرتب از مسئولین و خدمتگزاران در نظام اسلامی باید به عنوان نوکر و پادو یاد کند حال آنکه اگر من مسئول نوعی، اگر خودم را نوکر و پادوی مردم بنامم باکی نیست و بلکه می تواند از برخی جنبه ها، مورد ستایش باشد اما دیگری این اجازه را ندارد که مسئول و خدمتگزار مردم را نه یک بار بلکه به دفعات، نوکر و پادوی مردم بنامد. آیا ایشان که خود از نگاه فرهنگی، یک مقام مسئول است اگر از سوی دیگران به عنوان نوکر و پادوی مردم معرفی شود زیبنده است؟! قطعا خیر. پس بهتر است در این چنین صحنه ها و بسیاری دیگر از امور اداره مملکت و کشور، به میراث گرانبهای به جای مانده از حضرت امام راحل رجوع کنیم و به او تمسک جوئیم که فرمود ، مردم ولی نعمتان ما هستند؛ پس هیچ قرائتی غیر از قرائت اسلام انقلابی و انقلاب اسلامی به غیر از قرائت حضرت امام و مقام معظم رهبری  نباید ملاک و مناط عمل در بدنه نظام اسلامی و انقلابی، بخصوص در مرکز حساسی بنام سازمان صدا وسیمای جمهوری اسلامی ایران قرار گیرد. بگذاریم و بگذریم که اگر گوش شنوایی باشد و از  پاسخگویی در محضر امام راحل، اهل بیت عصمت و طهارت و باری تعالی نگرانی باشد، تجدید نظرهای اساسی با مشورت با اهل خبره، حتما می بایست مد نظر ریاست محترم سازمان صدا و سیما و دیگر مرتبطین با این مهم، بخصوص خبرگان از جامعه شناسان، روانشناسان و جامعه مسئول از اهل علم و فکر و هنر، در این مهم با تاکید بر زمینه برنامه سازی ها در بخشهای تولید فیلم و سریال و موسیقی و سایر بخشهای تولیدی، در کنار بخشهای غیر تولیدی مثل استفاده از فیلمها و برنامه های علمی و آموزنده ای که از خارج از کشور خریداری می شود باشد تا یک نقطه عطف اساسی را به فضل الهی در آینده ای نزدیک در جهت اصلاح این مجموعه بی بدیل شاهد باشیم.