۲۹ میلیون ایرانی چاق و دارای اضافه‌وزن هستند
معاون تحقیقات و فناوری وزیر بهداشت کبد چرب را شایع‌ترین نوع بیماری کبدی در ایران دانست و نسبت به افزایش شیوع این بیماری به دلیل رشد نگران‌کننده بی‌تحرکی و چاقی در کشور هشدار داد.
به گزارش سپید به نقل از پژوهشکده بیماری‌های گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران، رضا ملک‌زاده، گفت: «نکته مهم در بیماری کبد چرب و هپاتیت مزمن ناشی از آن، این است که عوارض جدی این بیماری، فقط کبد را درگیر نمی‌کند بلکه فرد را مستعد ابتلا به فشارخون بالا، قند خون، سکته‌های قلبی و مغزی و نارسایی کلیه می‌کند؛ تا آنجا که مهم‌ترین علت مرگ مبتلایان کبد چرب، سکته‌های قلبی و مغزی است و بیماری کبد چرب سهم عمده‌ای در سکته‌های قلبی و مغزی و در نتیجه، مرگ‌های زودرس دارد.» وی افزود: «طبق آمار ۶۴ درصد افرادی که براثر این بیماری‌ها در کشور فوت می‌کنند، کمتر از ۷۰ سال دارند و ۲۲ درصد آنها زیر ۵۰ سال هستند و دچار مرگ خیلی زودرس می‌شوند.»
ابتلای سالانه ۱۰ هزار ایرانی به سیروز
رئیس انجمن متخصصین گوارش و کبد ایران دراین‌باره گفت: «مطالعات موجود از نمونه‌های بیوپسی کبدی نشان می‌دهد که نارسایی کبد (سیروز) در حدود ۲۵ درصد از بیماران مبتلابه NASH ایجاد می‌شود.» به گفته ملک‌زاده، سالانه ۱۰ هزار نفر در ایران مبتلابه نارسایی کبد (سیروز) می‌شوند که از این میان ۵ هزار نفر جان خود را از دست می‌دهند.
ملک‌زاده تاکید کرد: «هم‌اکنون NASH در ایران، شایع‌ترین علت بیماری کبد است و پیش‌بینی می‌شود شیوع آن در آینده افزایش یابد.» رئیس پژوهشکده بیماری‌های گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران با ابراز تاسف از اینکه سهم سیروز کبدی ناشی از کبد چرب غیرالکلی که عمدتاً به دلیل پرخوری، بی‌تحرکی و چاقی رخ می‌دهد، در بروز نارسایی مزمن کبدی رو به افزایش بوده و بار سیروز ناشی از بیماری کبد چرب غیرالکلی، در ایران بسیار بالاتر از سیروز ناشی از هپاتیت مزمن سی یا بی است، اضافه کرد: «این مسئله می‌تواند موجب نگرانی از افزایش تعداد افراد نیازمند پیوند کبد یا مرگ‌های ناشی از این بیماری در آینده شود.»
وی به آمار مرگ‌های ناشی از نارسایی کبد هر دو جنس در ایران طی سال ۹۶ اشاره کرد و گفت: «در سال ۹۶، پنج هزار و ۴۰۰ نفر در کشور، براثر بیماری‌های مزمن کبدی جان خود را از دست دادند که از این مجموع، چهار هزار نفر شامل سه هزار فرد (۵۶ درصد) زیر ۷۰ سال و یک هزار نفر (۱۹ درصد) زیر ۵۰ سال بوده و دچار مرگ زودرس و خیلی زودرس شدند.»
رئیس انجمن متخصصین گوارش و کبد ایران همچنین با اشاره به ۳۲ هزار مرگ زودرس سالانه ناشی از بیماری‌های گوارش و کبد در ایران (۵۹ درصد زیر ۷۰ سال و ۱۷ درصد زیر ۵۰ سال)، سهم سیروز کبدی را از میان این مرگ‌ها شامل بیش از پنج هزار مورد در سال برشمرد و گفت: «متاسفانه ۶۴ درصد مرگ‌های ناشی از سیروز کبدی زیر ۷۰ سال و ۲۲ درصد نیز زیر ۵۰ سال هستند.»
به گفته ملک‌زاده، آنچه در نتایج تمام مطالعات مرتبط با بیماری قابل‌کنترل کبد چرب غیرالکلی، به شکلی مشهود به اثبات رسیده، ارتباط قوی چاقی به‌ویژه چاقی شکمی با ابتلا به این بیماری است؛ به‌طوری‌که ۷۰ درصد بیماران مبتلابه کبد چرب غیرالکلی را افراد چاق تشکیل می‌دهند که البته دیابت و بالا بودن چربی‌های خون نیز از علل زمینه‌ای بیماری است.
معاون تحقیقات وزیر بهداشت گفت: «خطر بروز کبد چرب غیرالکلی با افزایش چاقی بسیار جدی می‌شود و این در حالی است که متاسفانه چاقی در ایران طی ۲۰ سال گذشته به‌سرعت افزایش یافته است. هم‌اکنون ۲۹ میلیون ایرانی دارای چاقی و اضافه‌وزن هستند و ۸۵ درصد ایرانی‌ها تحرک کافی ندارند.»
روستاییان چاق‌تر از شهرنشین‌ها
ملک‌زاده با اشاره به تازه‌ترین مقاله جهانی منتشر شده در نیچر در خصوص روند افزایش شاخص توده بدنی در ۲۰۰ کشور جهان که وی و محققانی از پژوهشکده گوارش و کبد این دانشگاه نیز در آن مشارکت داشته‌اند و نتایج آن از پیشی گرفتن شیوع چاقی در روستاها به نسبت شهرهای جهان خبر می‌دهد، شیوع چاقی در ایران به‌ویژه در روستاها و عمدتاً در بین زنان روستایی را نیز به‌شدت، نگران‌کننده خواند.
وی گفت: «میزان مصرف غذای روزانه مردم کشور ما بیشتر شده است؛ به‌طوری‌که سرانه مصرف کالری هر ایرانی از دو هزار کالری در روز در چند دهه قبل به سه هزار و ۱۰۰ کالری رسیده که از متوسط جهانی حدود ۵۵۰ کالری بیشتر است و بالطبع، این ۳۰ تا ۳۵ درصد کالری اضافی به‌صورت چربی در بخش‌های مختلف بدن ازجمله کبد رسوب می‌کند.»
ملک‌زاده یک نکته مهم دیگر را نیز یادآور شد: «۲۰ درصد افرادی که کبد چرب دارند، لاغر هستند اما چاقی شکمی دارند که علت بدترین نوع کبد چرب غیرالکلی است.» وی تاکید کرد: «چاقی شکمی، عمدتاً علت ژنتیکی دارد و مبتلایان به آن باید حتماً دارو مصرف کنند.»
معاون وزیر بهداشت در حالی پیشگیری و کنترل بیماری NASH در ایران را بسیار مهم دانست که تاکید کرد: «کاهش پرخوری و افزایش تحرک، دو نیاز بسیار ضروری برای سلامت کبد ایرانیان است و با رعایت این دو نکته می‌توان بیماری‌های کبدی را تا حد زیادی کنترل کرد.»
علائم بیماری کبد چرب غیرالکلی
به گفته ملک‌زاده داشتن شکم بزرگ علامت مشهودی برای ابتلا به بیماری کبد چرب است؛ اما در اغلب بیماران علائمی همچون خستگی، احساس ضعف، تهوع، گیجی و نداشتن تمرکز، احساس درد در قسمت راست و بالای شکم، بزرگ شدن کبد، کاهش وزن و در صورت ابتلا به سیروز کبدی علائمی چون زردی پوست و چشم‌ها، نارسایی کبدی، خون‌ریزی داخلی، کاهش وزن ماهیچه‌ها نیز مشاهده می‌شود.
رئیس انجمن متخصصین گوارش و کبد ایران معاینات بدنی شامل بررسی وضعیت شکم، بررسی سابقه علائمی مانند خستگی، کاهش اشتها و کاهش وزن و سایر علائم ابتلا به کبد چرب، تست‌های خونی (تست آنزیم‌های کبدی که همیشه اولین راه تشخیصی بیماری کبد چرب است) و سونوگرافی کبد را ازجمله راه‌های تشخیص بیماری برشمرد. به گفته ملک‌زاده مهم‌ترین درمان کبد چرب غیرالکلی کاهش وزن، پرهیز از پرخوری، افزایش تحرک بدنی و ورزش منظم است. همچنین نتایج مطالعات علمی نشان داده که مصرف مستمر و همزمان استاتین‌ها و آسپرین، روند بیماری را در مبتلایان به کبد چرب کُند می‌کند.
برنامه مداخله‌ای وزارت بهداشت
معاون تحقیقات وزیر بهداشت درباره برنامه‌های مداخله‌ای وزارت بهداشت برای کنترل بیماری کبد چرب غیرالکلی، گفت: «وزارت بهداشت در راستای اجرای سیاست‌های پیشگیرانه و افزایش آگاهی افراد برای خود مراقبتی در برابر بیماری‌های غیر واگیر که هم‌اکنون سهم ۸۰ درصدی در بار بیماری‌ها دارند، تحقیقات ملی و فروملی (استانی) خود را از سال‌ها پیش آغاز کرده و می‌توان گفت اکنون ایران، نمای بسیار مناسب و شفافی از بیماری‌های غیر واگیر در کل استان‌ها را پیش رو دارد و می‌تواند برای پیشگیری از بیماری‌های شایع در استان‌ها سیاست‌گذاری جامعی داشته باشد و به‌این‌ترتیب تا ۵۰ درصد از مرگ‌های زودرس در کشور پیشگیری کند و ۱۰ سال به طول عمر افراد بیفزاید.»