سمیه بابایی

عصراقتصاد: این روزها یک بار دیگر بورس ارز با عنوان جدیدی با نام « بازار متشکل ارزی » مطرح و به طور جدی در حال شکل گیری است و گفته می شود مجمع این بازار هم تشکیل شده است .

اساسا در تعریف بسیط و فطری جایگاه ارز در اقتصاد و مبادلات تجاری چنین عملیاتی را بر نمی تابد و رسمیت دادن به بازیگری ارز، فراتر از نقش مبادلاتی آن، رسمیت دادن به نقش ربوی پول است و بانیان این بازار متشکل ارزی یا همان بورس ارز ، به این بهانه که چون معاملات ارزی در نقش کالایی آن در جامعه وجود دارد، به دنبال سامان بخشی این بازارهای غیر اقتصادی هستند .

این اقدام شبیه آن است که برای مصرف مواد مخدر یا مشروبات الکی یا روابط نامشروع، صرفا به این دلیل که واقعیت  بیرونی دارند ، برای ایجاد بازاری ضابطه مند تلاش کنیم.

بدیهی است غلبه گرایش‌های سوداگرانه و تحلیل‌های اقتصاد خرد در نظام تصمیم گیری کشور در نهایت چنین بازاری را به وجود خواهد آورد و ضعف‌های مدیریتی بازار پولی و سیاست گذاری و مدیریت اقتصادی درنهایت با ایجاد این بازار سرپوشی برکاستی‌ها خواهد بود.

درحالی که اگر هزاران نفر به صحت امر باطلی رای بدهند، آن امر باطل به حق تبدیل نخواهد شد و مسلما رسمیت بخشیدن و ترویج معاملات ربوی ارز و اجازه سرایت آن بر بدنه پولی و بانکی کشور، آثار و عواقب نامیمونی را به جای خواهد گذاشت که در آینده نه چندان دور مجبور به اتخاذ تصمیمات جبرانی و صددرصد ناکافی خواهیم شد .

در واقع سازماندهی بازار ربوی و نامگذاری خوش ظاهر به آن، عملا اشاعه ربا در زیر لایحه‌های پنهان عناوین و عبارات عامه پسند است و از آنجا که ربا به تعبیر صریح قرآن کریم ، جنگ با خداست می توان این اقدام را جنگ پنهان یا جنگ چریکی با خدا تلقی کرد.

درخصوص تشکیل بازارمتشکل ارزی گفت وگوها و بررسی‌هایی داریم که در ذیل می‌خوانید.

اصغر سمیعی، رئیس هیات موسس کانون صرافان در گفت و گو با« عصراقتصاد»،گفت: سازو کارهای بازار متشکل ارزی به طور اصولی مبتنی بر عرضه و تقاضای ارزهای مختلف و ماهیت آنها از نقدی گرفته تا نوع حواله و محل تحویل آن است، اما مهم تر از همه نحوه انجام آن توسط مجری بوده که می تواند بانک مرکزی یا سازمان بورس و ... باشد.

وی در خصوص ویژگی‌های بازار متشکل ارزی، افزود: مجریان این طرح باید پاسخگو باشند؛ چراکه هر نوع دستکاری در شکل گیری این بازار می تواند ویژگی‌های آن را دچار تغییرات ساختاری کند.

رئیس پیشین کانون صرافان ادامه داد: بازار متشکل ارزی باید وسعت لازم را داشته و دارای حجم تبادل مناسب باشد تا قیمت‌های خرید و فروش به هم نزدیک شود. این بازار اطمینان خاطری برای عرضه کنندگان ارز و متقاضیان خواهد بود تا ارز را به قیمتی که در لحظه صحیح است مورد معامله قرار دهند.

به گفته سمیعی، شرط اصلی موفقیت بازار متشکل ارزی، تعطیلی هر نوع قیمت در بازارهای مصنوعی و دستوری خواهد بود.

تک نرخی شدن ارز از طریق بازار متشکل ارزی

این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: به رسمیت شناختن بازار متشکل ارزی به معنای تک نرخی شدن ارز بوده و این بازار می تواند معاملاتی را که اصطلاحا سفته بازی نامیده می شود،در خودش داشته باشد که این فی نفسه اتفاق بدی نیست ولی شرط آن نظارت ودخالت بانک مرکزی برای کنترل بازار با تزریق صحیح، مثبت و منفی و جلوگیری از نوسانات و تلاطمات مخرب خواهد بود.

رئیس هیات موسس کانون صرافان اظهار کرد: نبود نظارت‌های کافی در بازار غیرمتشکل ارزی، به نوسانات بی بدیل در این بازار منجر شده و ممکن است بازار توسط افرادی دستکاری شود؛ بنابراین شاهد بازارهای خیابانی خواهیم بود که فقط شکل قانونی به آن داده ایم .

ایجاد فضای امن از طریق بازار متشکل ارزی

وی در پاسخ به این پرسش که آیا راه اندازی بازار متشکل ارزی به کشف قیمت ارز کمک می کند، بیان کرد: بهترین روش کشف قیمت توسط این بازار است که فضای امنی برای عرضه و تقاضای مستقیم فراهم می کند و این مزیت اصلی چنین بازاری است.

معیارهای اقتصادی تعیین کننده نرخ ارز است

رئیس هیات موسس کانون صرافان در این خصوص که با تشکیل بازار متشکل ارزی، شاهد کاهش قیمت ارز خواهیم بود، خاطر نشان کرد: البته کاهش و افزایش قیمت ارز ارتباطی با شکل گیری چنین بازاری ندارد و معیارهای اقتصادی کاهش و افزایش قیمت پایدار را رقم می زند.

سمیعی در خصوص تفاوت‌های بازار متشکل ارزی و بورس ارز، یادآور شد: برای مشخص شدن تفاوت‌های این بازار با بورس ارز ( منظور بورس‌های جهانی) کمی صبوری لازم است، ولی به نظر می رسد این بازار خواه ناخواه برای نیازهای متقاضیان حداقل بخشی از عملیات بورس را خواهد داشت.تمام این موارد بستگی به عملکرد مسئولان داشته که اصولا اراده و جرات لازم برای اصلاح نظام ارزی و از آن مهم تر و همه جانبه تر کل نظام اقتصادی کشور را دارند یا خیر.

رئیس هیات موسس کانون صرافان در پایان خاطرنشان کرد : اگر با تک نرخی شدن و اصلاح قیمت ارز به تعدیل قیمت‌های دیگر از جمله حامل‌های انرژی، حقوق و مالیات توجه شود، چشم انداز خوبی برای اقتصاد کشور مشاهده می شود.

همچنین اله ویردی رجایی سلماسی از مدیران وکارشناسان ارشد بانکی در گفت و گو با «عصراقتصاد» گفت: تشکیل بازار متشکل ارزی از زمان ریاست دکتر عادلی بر بانک مرکزی که بنده دبیرکلی سازمان بورس اوراق بهادار را برعهده داشتم، مطرح بود تا تمامی دست اندرکاران ارزی در این بازار دارای جایگاه بوده و بانک مرکزی بتواند آن را مدیریت کند .

وی افزود: متاسفانه تغییرات ارزی، افزایش و نوسانات نرخ ارز در سال‌های 73-72 تشکیل این بازار را به تعویق انداخت. بازار متشکل ارزی شامل بانک‌ها بوده و بانک مرکزی باید این بازار را مدیریت کند تا تمام افراد از جمله دلالان، صرافی‌ها ، بانک‌ها و صادرکنندگان با مراجعه به آن بازار معاملات خود را انجام دهند.

رجایی سلماسی با بیان اینکه پس از تعیین نرخ‌ها در بازار برای همه افراد لازم الاجرا خواهد بود، اظهار کرد: درحال حاضر چنین بازاری نداریم ؛ متاسفانه اکنون شاهد بازارهای غیر متشکل ارزی مانند سبزه میدان هستیم که قیمت ارز از طریق حراج در این بازارها یا درکشورهای دوبی و اربیل عراق و ... تعیین می شود.

مدیرعامل پیشین بانکی تصریح کرد: با راه اندازی بازار متشکل ارزی، نرخ‌ها به سمت تعادل رفته و به افراد اعلام می شود؛ درنتیجه تمام خریداران و فروشندگان در فضای مجازی و فیزیکی به این بازار مراجعه کرده و معاملات خود را صورت می دهند .

تامین امنیت ارزی با راه اندازی بازار متشکل ارزی

 به گفته وی، با راه اندازی بازار متشکل ارزی، صادرکنندگان ارزهای خود را به این بازار برده و امنیت ارز تامین و نرخ‌ها متعادل می شود؛ بنابراین بانک مرکزی می تواند با مدیریت مناسب، قیمت‌ها را براساس عرضه و تقاضا تعیین کند.

بازار متشکل ارزی قابل مدیریت و کنترل است

این مدیر ارشد بانکی با اشاره به نوسانات بازار ارز در ماه‌های گذشته، بیان کرد: با راه اندازی بازار متشکل، کنترل نوسانات ارزی ، عرضه و تقاضا و اتفاقات ماه‌های اخیر مدیریت می شود. ویژگی این بازار این است که قابل کنترل بوده و کسی در آن مداخله نمی کند.

این کارشناس بانکی با اشاره به همکاری بانک مرکزی و سازمان بورس اوراق بهادار، خاطرنشان کرد: بهتر است بانک مرکزی با مدیریت و هماهنگی سازمان بورس، بازار متشکل ارزی را مدیریت کند؛ چراکه نظارت و سهم بورس در این بازار می تواند موثر واقع شود . در بازار بورس خرید و فروش سهام موجب شده تا قیمت‌ها واقعی و براساس عرضه وتقاضا تعیین شده و شاهد بازاری یکنواخت با قیمت واحد باشیم؛ بنابراین بازار ثانویه و سایر بازارها زیرمجموعه بازار متشکل خواهد بود و قیمت‌ها یکسان می شود؛ مگر برای کالاهای اساسی که نرخ‌های ترجیهی در نظر گرفته شود .

کاهش سفته بازی با راه اندازی بازار متشکل ارزی

مدیرعامل پیشین بانکی در پایان با اشاره به اینکه بازار متشکل ارزی به کاهش مشکلات ارزی کمک می کند، تاکید کرد :  با توجه به اینکه در تمام کشورهای دنیا فقط یک نرخ بر بازار حاکم است، راه اندازی این بازار به کاهش سفته بازی و ثبات بازار و آرامش بیشتر مردم در خرید و فروش ارز و یکسان سازی قیمت‌ها منجر می شود.

خرید و فروش نقدی ارز شفاف می‌شود

در همین خصوص رییس کانون بانک‌ها و موسسات اعتباری خصوصی تشکیل بازار متشکل معاملات ارزی را یک گام به سمت شفافیت و افزایش دقت در خرید و فروش نقدی ارز نسبت به قبل عنوان کرد.

کوروش پرویزیان در گفتگو با ایبِنا با تاکید بر اینکه تاسیس این شرکت یک قدم رو به جلو برای شفاف‌سازی است، گفت: آغاز به کار بازار متشکل معاملات ارزی، امکان بیشتری برای خرید و فروش ارز توسط صرافی‌ها و عوامل موثر در بازار ایجاد خواهد کرد و خوشبختانه این شرکت مصوبه مجامع نظارتی عالی کشور و شورای پول و اعتبار را دارد.

وی درباره تاثیر آغاز به کار بازار متشکل معاملات ارزی در بازار نقدی ارز، توضیح داد: آغاز به کار این بازار عاملی برای شفافیت و افزایش دقت در خرید و فروش نقدی ارز نسبت به گذشته است در این بازار افرادی که نیاز به ارز اسکناس نقدی دارند راحت تر می توانند به بازار ورود کنند و با کارمزد پایینی برای رفع نیاز خود اقدام کنند.

مدیرعامل بانک پارسیان در ادامه گفت: اکنون این بازار در مرحله تاسیس و آموزش فعالان در این بازار است تا بتواند در کنار بازارهای قبلی فعالیت خود را آغاز کند. پرویزیان در پایان تاکید کرد: به دلیل اینکه این شرکت در بازار پولی کشور شکل می گیرد، بخش نظارتی این بازار بر عهده بانک مرکزی است و کار ویژه‌ای توسط این ساختار در حال انجام است. فعالیت این بازار در فضا و بستر الکترونیکی و مبتنی بر سفارش شکل گرفته است.