دانش؛ راهي در جهت توسعه صنعتي كشور

منصور يحيوي فركوش

Yahyavi.ir@gmail.com

بسياري از كشورهاي پيشرفته جهان از نظر توليد و صادرات محصولات صنعتي در زمينه‌هاي مختلف؛ مانند خودرو سازي، توليد لوازم پزشكي، كامپيوتر، لوازم كشاورزي، لوازم خانگي و ... در رديف رتبه‌هاي بالاتر قرار دارند. در اين ميان كشور ما با توجه به وجود تعداد زياد مراكز تحقيقاتي و علمي، كارخانه‌هاي مجهز و سرمايه كلان اعم از سرمايه مالي و نيروي انساني متخصص هنوز نتوانسته در توليد محصولات صنعتي رتبه قابل قبولي را در جهان كسب نمايد. لازم است با نگاهي به كارنامه درخشان كشورهاي توسعه يافته علت اصلي اين نارسايي را كشف كرد. به‌عنوان مثال كشور ژاپن يکي از قدرت‌هاي اقتصادي جهان هرچند از نظر منابع طبيعي شرايط بسيار نامطلوبي دارد اما اين کشور در سال 2014 با نزديک به 5 تريليون دلار در جايگاه سوم اقتصاد جهان پس از چين و آمريکا قرار گرفته است. اما كشور ما با وجود منابع طبيعي، و ساير پتانسيل‌ها از جمله نيروي انساني ماهر، كارخانه هاي پيشرفته، و... هنوز با استانداردهاي جهاني فاصله زيادي دارد. به‌عنوان نمونه كارخانه عظيم ايران خودرو كه از زمان احداث آن بيش از پنج دهه مي‌گذرد، هنوز در ابتداي راه قرار دارد!

در بررسي موفقيت كشورهاي در حال توسعه كه شايد در آينده بتواند الگوي مناسبي براي تدوين استراتژي توسعه صنعتي كشورمان مورد استفاده مسئولان قرار بگيرد، مي توان چنين استنباط كرد؛ در اين كشورها دانش در جهت کسب مزيت رقابتي آينده، توسعه‌ موفق و مداوم محصولات جديد و بهبود يافته در فرآيند توسعه‌ محصول مورد استفاده قرار مي‌گيرد. از اين‌رو بسياري از پژوهشگران، اين فرآيند را دانشي مي‌دانند و وجود سيستم مديريت دانش را عامل مهمي در کاهش عدم اطمينان اين فرآيند و موفقيت عملکرد محصولات جديد خود محسوب مي‌کنند. و معتقدند انتقال دانش فني و تکنولوژي مسير توسعه را سرعت مي بخشد و نيز با ايجاد زيربناهاي اقتصادي و تقويت مراکز دانشگاهي مي توان به اهداف بيشتري از دانش فني و بومي کردن فناوري ها دست يافت.

در ادامه با يك مثال ساده مفهوم دانش را بيان مي كنيم، براي مثال، قرار است سيستم روشنايي يك اتاق را فراهم كنيم. در شيوه سنتي، براي اينكار لازم است چند لامپ در اتاق قرار گيرد و به سيستم برق وصل شود ممكن است هركسي آشنايي به برق داشته باشد مي تواند اينكار ساده را انجام دهد. اما در شيوه دانش محور علاوه بر حالت فوق اهدافي ديگري را در نظر داريم كه مي خواهيم به آن برسيم . يعني هزينه هاي خريد لامپ، سيم كشي و بهاي برق را كاهش دهيم و در ضمن نور بهينه اي نسبت به حالت قبل داشته باشيم. آيا طراحي چنين سيستم به روش سنتي امكان پذير است؟ طبيعي در اين روش به دانش متخصصان در زمينه هاي گوناگون مانند مكان يابي فاصله لامپ ها و مقدار ولتاژ انرژي الكتريكي مصرفي و... نياز داريم.

در كشور هاي توسعه يافته مديريت سخت ترين شغل محسوب مي شود زيرا مدير بايد پاسخگوي پيامد تصميمات خود باشد. بنابر اين مديران نمي توانند بدون مطالعات دقيق تصميم بگيرند پس بايد از دانش متخصصان خود استفاده كنند به عنوان نمونه در شركت بنز آلمان يكي از مهمترين برند خودرو سازي جهان، متخصصان آن بيشتر از كارگران عملياتي است و همواره در بهبود وضعيت توليد از دانش متخصصان استفاده مي شود. در حاليكه در كشور ما نه تنها مديريت سخت ترين شغل محسوب نمي شود بلكه مديران گاهي اشتباهات تصميماتي خود را به بعهده نمي گيرند چه برسد پاسخگوي پيامد تصميمات خود باشد! پس بايد انتظار بيشتري هم نداشت!

اميد است مسئولان به دانش كه از مهم‌ترين دارايي‌هاي هر سازمان است، توجه بيشتري داشته باشند و از اين دارايي، به نحوي چشم‌گير و بهينه استفاده کنند. با آگاهي کامل از نقاط ضعف و قوت خود، برنامه ريزي براي دستيابي به هدف آرماني کشور همان برتري و اقتدار ملي كوشا باشند. با انگيزه قوي بستر مناسب توسعه را ايجاد نمايند و بتوانند با هماهنگي و مديريت صحيح منابع مادي، مالي و انساني و با تصميم گيري صحيح در مقابله با بحران و استفاده از فرصتها به آرمان خود دست يابند.