معصومه حیدری‌پارسا | خبرنگار:

 «سکته قلبی» به کلمه‌ای تبدیل شده است که این روزها بسیار آن را در اطرافمان می‌شنویم؛ اعضای خانواده، دوستان و آشنایانی که با حملات قلبی  روبه‌رو شده‌اند و حتی جانشان را هم از دست داده‌اند. بیماری‌های قلبی این روزها به یکی از مهم‌ترین چالش‌های سلامت کشور  و جهان بدل شده است.براساس آمارهای رسمی وزارت بهداشت، در ایران حدود 50درصد کل مرگ‌ها ناشی از بیماری‌های قلبی و عروقی است که در رأس آنها سکته قلبی قرار دارد. روزانه در کشور حدود 300نفر دچار سکته قلبی می‌شوند که حدود 30درصد این افراد زیر 50سال هستند. همچنین مسئله نگران‌کننده دیگر در کشور افزایش مرگ ناشی از این بیماری در سنین پایین و میانسالی است و این در حالی است که بنابر گزارش سازمان بهداشت جهانی، حدود 80درصد موارد مرگ‌ومیر ناشی از بیماری‌های قلبی با رعایت «سبک سالم زندگی» و «فعالیت بدنی مناسب» قابل اجتناب هستند.

قاسم جان‌بابایی، معاون درمان وزیر بهداشت در این‌باره به همشهری می‌گوید: باید به این نکته مهم اشاره کرد که علائم بیماری‌های قلبی در بسیاری از موارد دیر ظاهر می‌شود و نداشتن علامت، دلیل بر سلامت قلب نیست. نخستین گام برای داشتن یک قلب سالم، شناخت عوامل خطری است که قلب را تهدید می‌کنند. «فشار خون بالا»، «دیابت»، «کلسترول بالای خون»، «کشیدن سیگار»، «چاقی»، «مصرف ناکافی میوه و سبزیجات» و «استرس مداوم و خارج از حد روزانه» از مهم‌ترین عوامل خطر ابتلا به مشکلات قلبی است.

جان‌بابایی در ادامه افزود: طبق گزارش سازمان جهانی بهداشت، بیماری‌های قلبی‌ و عروقی نخستین علت مرگ‌ومیر در سراسر جهان است و براساس پیش‌بینی این سازمان، این  بیماری‌ها تا سال 2020به‌عنوان مهم‌ترین علت مرگ در دنیا شناخته می‌شود. شعار امسال روز جهانی قلب «هم‌پیمان برای سلامت قلب» به‌گونه‌ای انتخاب و نامگذاری شده تا فرصتی باشد برای حساس‌سازی جامعه، بازشناخت مفاهیم بهداشتی و درمانی، تقویت فرهنگ پیشگیری از بیماری‌های این عضو حیاتی، زمینه‌سازی برای اصلاح شیوه‌های نامناسب زندگی و تشویق مردم به داشتن عادات خوب که منجر به زندگی طولانی‌تر و قلب سالم‌تر می‌شود.

جان‌بابایی در توضیح بیشتر می‌گوید: برای درمان بیماری‌های قلبی امکانات بسیاری در کشور وجود دارد. در جهت کاهش این آمار معاونت درمان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی طی اجرای طرح تحول سلامت و برنامه ملی مدیریت سکته‌های قلبی، وضعیت درمان و حتی تشخیص بیماری‌های قلبی و عروقی را بهبود بخشیده است. این برنامه با دستاوردهای تشکیل کمیته ملی کارگروه‌های تخصصی، تدوین شناسنامه استاندارد تشخیص و درمان سکته حاد قلبی، ابلاغ پروتکل و استقرار نظام درمان مدیریت در 24ساعت و 7روز هفته و نیز با ایجاد سامانه ثبت و گزارش‌دهی درمان این بیماری، امکان افزایش کیفیت درمان سکته‌های قلبی را فراهم کرده است. به‌علاوه تعیین، تجهیز و اجرای برنامه موجب بهره‌مندی 54 مرکز منتخب در مناطق جغرافیایی تهران و کلانشهرها به پیشرفته‌ترین روش‌ها ازجمله آنژیوپلاستی اولیه (روش درمانی برای رفع تنگی رگ‌های خون) در درمان سکته قلبی شده و در سایر بیمارستان‌ها با در دسترس قرار گرفتن داروهای جدید، گام بلندی برای درمان به‌موقع برداشته است. طی 2 سال درمان سکته‌های قلبی 35هزار نفر مبتلا در کمتر از 3ساعت به بیمارستان‌ها منتقل و درمان شده‌اند. از سوی دیگر به‌دنبال کاهش هزینه‌های درمان در جریان اجرای برنامه تحول نظام سلامت، میزان مراجعات به مراکز افزایش قابل توجهی داشته است. بسیاری از بیماران با مراجعه به بیمارستان‌ها ضمن انجام چکاپ و تست‌های مختلف از سلامت خود مطلع شده‌ و حتی درصورت ابتلا به بیماری با تشخیص زودهنگام، امکان درمان به‌موقع را فراهم کرده‌اند. در نهایت این اقدامات از هزینه‌های سنگین جراحی و درمان‌های تهاجمی و به‌دنبال آن هزینه‌های توانبخشی ناشی از ناتوانی‌های ایجاد شده کاسته است.

شایع‌ترین علت مرگ و میر

تنگی عروق قلب شایع‌ترین علت مرگ‌ومیرها در بیماری‌های قلبی است. رئیس انجمن آترواسکلروز ایران با بیان این مطلب به همشهری می‌گوید: تنگی عروق قلب به‌علت عوامل ژنتیک، فشارخون بالا، دیابت و چربی خون بالا بروز می‌کند و باید افراد جامعه از عواملی که به این بیماری‌ها منجر می‌شود مانند مصرف دخانیات، چاقی و استرس دوری کنند. مسعود قاسمی همچنین گفت: سکته قلبی از دیگر موارد شایع این بیماری‌هاست که در مردان از ۴۰ سالگی به بعد و در زنان پس از دوران یائسگی بیشتر بروز می‌کند. قاسمی با بیان اینکه تغییرات و هرگونه درد در قفسه سینه باید جدی گرفته شود، ادامه داد: احساس درد، فشار و سنگینی روی قفسه سینه در هنگام راه رفتن، تعریق غیرمعمول، تغییر حال عمومی و خستگی زودرس از دیگر عوامل بروز سکته قلبی است.

او از آلودگی هوا، کم‌تحرکی و فعالیت در فضای پراسترس به‌عنوان عوامل بالا رفتن  آمار سکته‌ قلبی نام برد و گفت: مصرف سیگار و قلیان، مصرف فست‌فود، اضافه وزن و چاقی و خواب نامناسب از عوامل اصلی کاهش سن ابتلا به بیماری‌های قلبی در ایران است. همچنین فشار خون بالا عامل اصلی سکته مغزی و قلبی محسوب می‌شود. قاسمی با تأکید بر این موضوع که فشار خون بالا مهم‌ترین عامل بروز سکته‌های قلبی و مغزی است، گفت: ۶ درصد افراد بالای ۶۰ سال در ایران فشار خون بالا دارند و نیمی از آنها از بیماری خود بی‌خبرند و آن دسته از مبتلایان به فشار خون در کشور که از بیماری خود اطلاع دارند یا تحت درمان قرار نمی‌گیرند یا خودسرانه اقدام به قطع مصرف دارو می‌کنند.

مهم‌ترین عامل بیماری‌های قلبی و عروقی

از مهم‌ترین عوامل خطر رفتاری ایجاد‌کننده بیماری قلبی و عروقی و سکته‌ها می‌توان به رژیم غذایی ناسالم، عدم‌فعالیت جسمانی و مصرف دخانیات و همچنین مصرف الکل اشاره کرد. دکتر قاسمی در توضیح بیشتر می‌گوید: اثرات عوامل خطر رفتاری ممکن است با افزایش فشار خون، قند خون بالا، چربی بالا و اضافه وزن و چاقی خود را نشان دهد. این عوامل خطر در مراکز مراقبت‌های اولیه بهداشتی اندازه‌گیری و ریسک افزایش خطر ابتلا به حمله قلبی، سکته مغزی، نارسایی قلبی و سایر عوارض مشخص می‌شود. قطع مصرف دخانیات، کاهش نمک در رژیم غذایی، مصرف میوه‌ها و سبزیجات، فعالیت جسمانی منظم و عدم‌مصرف الکل باعث کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی می‌شود. علاوه بر این، درمان دارویی دیابت، فشار خون بالا و چربی بالا برای کاهش خطر بیماری‌های قلبی و عروقی و جلوگیری از حملات قلبی و عروقی و سکته مغزی ضروری است. همینطور عواملی مانند جهانی شدن، شهرنشینی و پیر شدن جمعیت که بازتابی از تغییرات اجتماعی - فرهنگی و اقتصادی است و همچنین فقر، استرس و عوامل ارثی در ایجاد بیماری‌های قلبی مؤثرند. او درباره علائم شایع بیماری‌های قلبی و عروقی هم می‌گوید: علائم سکته قلبی و مغزی ممکن است نخستین هشدار از بیماری‌های زمینه‌ای باشد. علائم حمله قلبی عبارتند از: درد یا ناراحتی در قفسه سینه، درد یا ناراحتی در بازوها، شانه چپ، آرنج، فک  یا پشت. علاوه براین، فرد ممکن است دچار تنگی نفس، احساس استفراغ، سرگیجه و ضعف، عرق سرد و رنگ‌پریدگی شود.

 بیماری‌های قلبی و عروقی به روایت آمار

طبق برآورد صورت گرفته 17.5میلیون نفر در جهان در سال 2012به‌علت بیماری‌های قلبی و عروقی فوت کرده‌اند که 31درصد از کل موارد مرگ‌ومیرها در جهان را شامل می‌شود. از این مرگ‌ها حدود 7.4میلیون مورد مربوط به بیماری عروق کرونر قلب و 6.7میلیون مورد ناشی از سکته‌های قلبی بوده است. بیش از سه‌چهارم مرگ‌ومیرهای ناشی از بیماری‌های  قلبی و عروقی در کشورهای کم‌درآمد و با درآمد متوسط رخ می‌دهد. از 16میلیون مرگ‌ومیر زیر70سال به‌علت بیماری‌های غیرواگیر، 82درصد آن در کشورهای کم‌درآمد و با درآمد متوسط ایجاد می‌شود و 37درصد این بار مرگ‌ومیر به‌علت بیماری‌های قلبی و عروقی است.