چرا رسانه تخصصی هیات ایجاد شد و چه ضرورتی سبب شد که این رسانه‌ها ایجاد شوند، در حالی که در رسانه‌ها به موضوعات مرتبط با هیات پرداخته می‌شد؟

به نظرم نیازها، ضرورت‌ها را تعیین می‌کنند، سال 91 ایده عقیق حول یک نیاز شکل گرفت. ما چون هم کار رسانه‌ای می‌کردیم و هم دغدغه هیات داشتیم این نیاز را احساس کردیم و نیازمان هم یک جمله ساده سوالی بود که «هیات کجا برویم؟» و پاسخ گرفتن برای این سوال برای ما تبدیل به دغدغه شد. هرچند کار در آن زمان که هنوز شبکه‌های اجتماعی به این شدت تقویت نشده بود، دشوارتر بود.

شعار عقیق همین بود که امشب هیات کجا برویم و این نیاز برای ما ضرورت را ساخت.

ضمنا من بر این باورم که رسانه‌ها به هیات آن‌طور که باید نمی‌پردازند. اساسا رسانه‌ها به موضوع هیات به چشم یک ظرفیت رسانه‌ای نگاه نمی‌کردند. مثلا نهایتا ایام محرم اگر می‌شد با دو مداح و سخنران مصاحبه می‌کردند و نگاه درستی به این موضوع صورت نمی‌گرفت. رسانه‌ها مستمر به این موضوع نمی‌پرداختند و اطلاع‌رسانی محافل مذهبی کمرنگ شده بود و بیشتر به گفت‌وگوها یا آسیب‌شناسی محافل خلاصه می‌شد. ما بر مبنای یک نیاز کاربردی عقیق را راه انداختیم و به مرور متوجه شدیم چقدر این موضوع تشنه رسانه است؛ زیرا دیدیم همه بخش‌های رسانه‌ای را در خود دارد و مخاطب تشنه هم در جست‌وجوی آن است. این ظرفیت رسانه‌ای کشف شد و رسانه‌های دیگر هم این نیاز را احساس و صفحه هیات را در رسانه خود تاسیس کردند.

آیا رسانه‌های هیات تاثیری بر فضای هیات‌ها داشتند؟

برای اولین‌بار عکاسی از هیات را عقیق انجام داد و بعد از آن رسانه‌های دیگر هم این کار را انجام دادند. تهیه گزارش تصویری از هیات با چالشی روبه‌رو بود، چون هیات یک شان فردی و شخصی دارد که افراد در آن مشغول سلوک شخصی هستند، عرصه‌ای است که نسبت به رسانه گارد دارد و برای همین چراغ‌ها را در این محیط خاموش می‌کنند؛ چون قرار نیست اتفاقات آنجا نمود پیدا کند ولی از دیگر سو ضرورت ایجاب می‌کند در رسانه این فضا دیده شود و این چالش‌هایی را به وجود می‌آورد و خب مخالف و موافق داشت. مخالفان بر این باورند که هیات‌ها تبدیل به سوژه خبری شده و آن حال معنوی از دست رفته ولی موافقانی هم بوده‌اند که از طریق این رسانه‌ها در حال و هوای هیات‌ها قرار گرفته‌اند.

اما اتفاقی که افتاد این بود که هیات‌ها خودشان دست به تهیه امکانات رسانه‌ای زدند، اگر ما در محرم 92 حدود 15 عکاس داشتیم که نمی‌توانستیم به همه رسانه‌ها پوشش رسانه‌ای بدهیم ولی اکنون همه هیات‌ها بخشی مانند روابط عمومی دارند و خودشان محتوای هیات را آماده می‌کنند و در اختیار رسانه‌ها قرار می‌دهند. تبلیغات محیطی هیات‌ها هم تا حدودی وارد فضای وب شده و به جای نصب بنر در سراسر شهر، ترجیح می‌دهند آن بنر را در عقیق منتشر کنند چون مخاطبان هیاتی این رسانه را می‌بینند. از دیگر سو سخنران‌ها و مداح‌ها حواسشان هست که در سخنرانی یا خواندن بیشتر دقت کنند.

اقتضائات رسانه تخصصی چیست؟ چون بالاخره تفاوتی با رسانه‌های عمومی دارند.

رسانه هیات باید ادب هیات را داشته باشد.

یعنی چه؟

یعنی شان هیات را بشناسد و بداند جایگاه و حرمت موضوعی که برای آن کار می‌کند آن‌قدر والا هست و ادب حضور در این محیط را رعایت کند. این محیط برای مخاطبان مقدس است و عکاسی که می‌خواهد از هیات عکاسی کند با عکاسی که برای تهیه عکس به استادیوم می‌رود تفاوت دارد، آن فرد باید بداند لباس و سکناتش باید تفاوت داشته باشد. ما جلساتی برگزار و گوشزد می‌کنیم که نحوه پوشش یک برنامه هیات چطور باشد. چطور عکاسی و فیلمبرداری کنیم که نظم هیات به هم نریزد.

در خروجی چطور این اقتضائات رعایت می‌شود؟

بالاخره در خروجی هم باید طوری رفتار کنیم که هیات وارد حاشیه نشود، نمی‌گویم فضای ژورنالیستی نداشته باشیم حتی اگر می‌خواهیم ژورنالیستی بنویسیم به اصل قضیه آسیب نزنیم، چون ما هم بازی‌های رسانه‌ای را می‌دانیم ولی خب وقتی وارد دستگاه سیدالشهدا(ع) می‌شویم این بازی‌ها را کنار می‌گذاریم، حتی ممکن است آن سوژه برای ما مخاطب و ارتقای رتبه بیاورد ولی‌شان هیات و حتی رسانه هیات را بالاتر از این می‌دانیم و برای همین دست به چنین کارهایی نمی‌زنیم. این مهم است کسانی که می‌خواهند در رسانه هیات کار کنند ادب حضور در هیات را هم بدانند و رسانه را بشناسند. از آن طرف هم عده‌ای بدون این‌که رسانه را بشناسند دست به راه‌اندازی مجموعه زده‌اند ولی بعد از مدتی متوجه شده‌اند موفق نیستند، به این خاطر که این دو نکته را نمی‌دانستند. رسانه سینمایی هم اگر بخواهیم راه‌اندازی کنیم باید سینما را بشناسیم، اما در فضای هیات این موضوع را دم دستی دیده‌اند.

سختی‌های کار رسانه تخصصی چه بوده؟

سختی‌ها زیاد است. اولین نکته آن این است که هیات نسبت به رسانه‌ها گارد دارد. ما با آقایان مداحان و سخنران‌ها خیلی چالش داشتیم. ولی امروز عقیق به جایگاهی رسیده که اعتماد کرده‌اند و حتی خودشان برای پوشش دادن از ما دعوت می‌کنند. این اعتماد تدریجی و با خون دل ایجاد شده است. من به عنوان مدیر مسؤول عقیق باید با شخصیت‌های هیاتی نشست و برخاست کنم تا به مجموعه من اعتماد کنند در حالی که در دیگر حوزه‌ها این‌طور نیست. می‌توان یک خبرگزاری یا پایگاه اطلاع‌رسانی ایجاد کرد و با افراد سرشناس آن حوزه مصاحبه کرد بدون این‌که خیلی بدانند مدیر مسؤول آن رسانه چه کسی است. اما هیات و افراد منتسب به آن، ملاحظاتی دارند که اگر بالا و پایین یک رسانه را ندانند اعتماد نمی‌کنند.

برای عقیق چالش زیاد بوده، روزهای اول بچه‌های ما با تلفن‌های همراهشان می‌رفتند از بنرهای سراسر شهر عکس می‌گرفتند برای این‌که اطلاعات هیات را استخراج کنند، اما به مرور هیات‌ها این موضوع را متوجه شدند.

در این پنج شش سال این موضوع پیشرفت کرده و برای رسیدن به این نقطه اصلی‌ترین عامل لطف سیدالشهدا(ع) بوده است. کاری که عقیق کرده این بوده که این ظرفیت را برای هیات‌ها ایجاد کند و البته چالش‌ها را برطرف و سعی کند پویا بماند.

پیش آمده هیاتی بخواهد برایشان رپرتاژ کار کنید؟

نمی‌دانم منظور شما از رپرتاژ چیست.

به این معنا که بیشتر از حد معمول به آنها بپردازید.

هیات‌ها نه، ولی افرادی بودند که می‌خواستند از این طریق به شهرت برسند. البته ما قاعده و قوانین خودمان را داریم و بر این اساس کار می‌کنیم. هرچند برای حفظ استقلال مالی و ماندن در مسیر، جریان تبلیغی خود را اعلام کردیم. البته ثبت اطلاعات هیات‌ها در سامانه ما همچنان رایگان است ولی هیات‌هایی که بخواهند می‌توانند بنرهای خود را برای تبلیغ با هزینه‌ای که روشن است بدهند در فضای سایت و شبکه‌های اجتماعی عقیق معرفی شود. برای این کار هم نه خجالت کشیدیم و نه تعارف کردیم و خیلی روشن است، چون برای ادامه فعالیت نیاز به منابع مالی داشتیم.

الان برای کسی رپرتاژ نمی‌رویم با وجود این‌که درخواست آن وجود دارد، افراد زیادی برای این‌که در هیات شهرت پیدا کنند حاضرند به ما پول بدهند، ولی ما وارد این فضا نمی‌شویم چون اگر وارد شویم حیات رسانه مختل می‌شود، تنها کاری که می‌کنیم همین انتشار بنرهاست و غیر از این باقی خدمات ما رایگان است.

تامین هزینه‌های عقیق چگونه است؟

امروز همه رسانه‌ها با مشکلات مالی روبه‌رو هستند و ما هم به همین شکل، ولی ما رسانه مستقلی هستیم که به هیچ نهاد و سازمانی وابسته نیستیم و قطعا عقیق یک صاحب دارد و آن هم حضرت سیدالشهدا(ع) است و ما هم خدمتگذاران ایشان هستیم.

ولی بودجه‌هایی وجود دارد که با عنوان حمایت از مجموعه‌های فرهنگی ارائه می‌شود که دستگاه‌های مختلف دریافت می‌کنند و ما هم درخواست می‌کنیم و ممکن است به ما اختصاص داده شود یا نشود. این بودجه‌های حمایتی که از سوی دو سه مرکز ارائه می‌شود گاهی گرفته می‌شود، وگرنه باقی هزینه‌ها از طریق تبلیغات و بانیانی که می‌خواهند در دستگاه سیدالشهدا خدمت کنند تامین می‌شود.

چند نفر در عقیق فعالیت می‌کنند؟

با توجه به این‌که دو نرم‌افزار طراحی کرده‌ایم و پایگاه اطلاع‌رسانی و شبکه‌های اجتماعی و ارتباط با هیات‌ها هم وجود دارد که همه نیاز به نیروی انسانی دارد، با این وجود ما حدود هشت نفر هستیم که این کارها را انجام می‌دهیم.

این افراد ثابت هستند یا جای دیگری هم مشغولند؟

خب امروز خبرنگارها بعید است یکجا ثابت باشند، اما نیروهایی که ما با آنها همکاری داریم حداقل یک شیفت در روز را با مجموعه عقیق همکاری دارند.

پاسخی برای یک پرسش

پایگاه اطلاع‌رسانی محافل مذهبی «عقیق» از سال 91 به منظور پوشش دادن به اتفاقات هیات‌ها و محافل مذهبی راه‌اندازی شد. در مرور روند این پایگاه اطلاع‌رسانی، رشد چشمگیری دیده می‌شود که نشان پشتکار گردانندگان این مجموعه اطلاع‌رسانی است. شاید جدا از اطلاع‌رسانی محافل مذهبی که اصلی‌ترین هدف راه‌اندازی این پایگاه خبری است، بخش‌هایی نظیر شعر آیینی که یکی از مصالح مورد نیاز در هیات‌هاست در مرور این پایگاه چشمگیر باشد. یکی از بخش‌های جالب‌توجه، بخش نیازمندی‌های هیات است که آگاهی فروش و خرید امکانات مورد نیاز هیات‌ها در آن به چشم می‌آید. به نظر می‌رسد گردانندگان این مجموعه ایده‌های قابل تاملی دارند که در صورت حمایت شدن می‌تواند به نتایج خوبی برسد. نرم‌افزار «هیات یاب عقیق» یکی از آن کارهایی است که امسال از سوی عقیق منتشر و در اختیار کاربران قرار گرفت تا بتوانند روی تلفن‌های همراه خود هم پاسخ پرسش «هیات کجا برویم» را پیدا کنند.

علیرضا ملوندی

دبیر رسانه