به گزارش پایگاه اطلاع رسانی وزارت کشور به نقل از سازمان مدیریت بحران کشور متن کامل این گفتگو به شرح ذیل می باشد.
-جناب آقای نجار ضمن تشكر از فرصتی که در اختيار نشریه " سلام فرماندار " قرار دادید به عنوان اولين سوال، آیا در انتصاب فرمانداران با شما مشورت می شود؟
قبل از اینكه به سوال شما پاسخ بدهم لازم است به این نكته اشاره کنم که تهيه و انتشار این نشریه اقدام بسيار تحسين برانگيزی است که می تواند در دانش افزایی، تجربه اندوزی و اطلاع رسانی مطلوب از اقداماتِ وزارت کشور کمک شایانی نماید .
یادآوری می کنم که اینجانب کار را در وزارت کشور در کميته سوخت و کميته روغن و امحاء کوپن شروع کردم بعد از آن بعنوان بازرس ویژه استاندار کردستان، مسئول روابط عمومی استانداری، بخشدار، معاون فرماندار، جانشين فرماندار سنندج و فرماندار مریوان ادامه داده و در دو مرحله توفيق خدمت در استان کردستان نصيبم شد.
اما در پاسخ به سوال شما باید بگویم نخير چون انتخاب فرماندار یک فرایندی دارد. پس از پيشنهاد استاندار، عمدتا قسمتهای سياسی و امور استانها در وزارت کشور طی مي شود ، ما در انتصاب فرمانداران نقشی نداریم بجز اینكه در برنامه آموزشی فرماندار یكی دو ساعت نكاتی که فرماندار در زمينه مدیریت بحران باید بداند یادآوری می کنيم و کما اینكه دو جلسه آموزشی اخير که برگزار شد شخصا حضور پيدا کردم نكات لازم را برای فرمانداران درخصوص مدیریت بحران عنوان کردم.
برنامه آموزشی برای همه مدیران اجرایی استانها گذاشتيم تحت عنوان "غدیر" که قریب به 180 تا 200 نفر در 5 استان و حدوداً 1000 نفر مدیر را بردیم و بصورت اردوگاهی آموزش دادیم کار بسيار سخت و دشواری بود چون در استان بایدکل مدیران استانی، فرماندار مرکز استان، معاون عمرانی، فرمانده نيروی انتظامی و رئيس دادگستری و... اینها را در یک استان دیگر آن هم بصورت اردوگاهی، یک آموزش گسترده ای می دادیم تحت عنوان " غدیر " برای مدیریت بحران که کار بسيار ارزشمندی بود که خيلی از اینها بعدها که شهرستان یا استانشان دچار حادثه شد، اذعان داشتند که آموزش های ارائه شده برایشان ارزشمند بوده و توانسته اند در مدیریت بحران حادثه بكار گيرند. لذا ما این آموزش ها را تعميم دادیم به شهرستانها حدود 20 استان را آموزش دادیم مدیران اجرایی شهرستان از فرماندار تا دیگر مسلولينِ دست اندرکار تحت آموزش قرار گرفتند. نكته دیگر که حائز اهميت است اینكه اعتبارات آموزش را بسختی تامين کردیم سعی کردیم اساتيد مجرب و برجسته به خدمت بگيریم در پایان دوره اطلاع پيدا کردیم چند نفر جابجا شده اند یا دو ماه بعد بررسی می کنی تعداد دیگری هم جابه جا شده اند. درمورد مدیران کل بحران استانها بعضی از استا نداران محترم با توجه به صراحت مصوبه شورای معاونين که باید در عزل یا انتصاب با معاون مربوط هماهنگ کنند، را هم بعضاً مورد توجه قرار نمی دهند همین امروز صبح در كارتابل ديدم كه مدير كل يکي از استانها تغییركرده، از معاونین سوال كردم كه براي مدير كل استان كه بايد با ما در ارتباط تنگاتنگ باشد، كسي هماهنگ كرده يا نه، گفتند هیچ هماهنگي حتي شفاهي هم انجام نگرفته چه برسد به هماهنگي در انتصاب فرمانداران كه ریاست شوراي هماهنگی مديريت بحران يک شهرستان را برعهده دارد. اما نكته حائز اهميت اینكه ببينيد به بحث حادثه و بحران خيلی ها باور ندارند جامعه ما هم باور ندارد مسئولين هم خيلی باور ندارند و این مشكل است اینكه حادثه خبر نمی کند و ممكن است هر لحظه اتفاق بيفتد به هرحال با ما هماهنگ نمي شود و اگر بتوانيم در آینده فرایند هماهنگی را بخصوص در زمينه فرمانداران نهادینه کنيم می توان مدعی بود که فرمانداران آشنا با مقوله مدیریت بحران را در شهرستان ها داشته باشيم .
-آیا با این روند دچار بی ثباتی مدیریتی نمی شویم که با از دست رفتن فرصت ها، توده های مردم متضرر می شوند. آیا در ایان زمينه در شورای معاونين وزارت کشورتصميماتی اتخاذ نمی شود؟
تغيير که نميشه اصلا نباشد ولی باید تغيير در حداقل ممكن باشد من قبلاعرض کردم که ما برای یک نظام داریم تلاش می کنيم .هدف یكی است ممكن جایگاه ها تغيير پيدا کند ممكن است افراد تغيير پيدا کنند نباید با تغيير افراد همه زیر مجموعه تغيير پيدا کند .عمده همكارانی که با من کار می کنند از قبل بودند دانش کار را دارند، تجربه کار دارند حتما اگر افراد توانمندتری داشته باشم تغيير انجام خواهد شد. به هرحال تغييرات گسترده قابل قبول نيست. وزیر محترم کشور هم در شورای معاونين تاکيد دارند باحداقل تغييرات بعضا می بينيد عملكرد متولی نقص دارد یا مسائل و مشكلات سياسی و اقتصادی واجتماعی بدليل ضعف ایشان بر شهرستان مترتب شده و کار و تلاش تحت تاثير قرار گرفته تغيير باید انجام شود، این تغيير لازم است، منتها آموزش افراد هم بسيار مهم است که باید مستمر باشد. سازمان فارغ از نگاه های سياسی و حزبی آموزش را تا هرسطح و زمانی که لازم باشد در دستور کار خود دارد.
- جناب آقای نجار از اهتمام سازمان مدیریت به موضوع آموزش اشاره فرمودید، آیا نتایج این آموزش و آزمون ها در انتصاب فرمانداران لحاظ ميشود یا خير ؟
اميدواریم روز به روز بهتر شود شما نگاه کنيد به کلا های آموزشی ببينيد که در ساعات اوليه روزهای نخست، صد نفر آدم هستند و یواش یواش در پایان روز دوم بشدت کاهش می یابند این یک واقعيت است که با آن روبرو هستيم . متاسفانه به آموزش در کشور اهميت زیادی داده نم يشود. کلاس بگذاری و جلسه بگذاری هزینه کنی، استاد را بياوری و درسی و مطلبی را ارائه دهد ، نمره ای داده شود، امتحانی بگيرند یا نگيرند همه اینها عنوان آموزش دارد. امروزه آموزش در شبكه های مجازی هم مرسوم شده و البته اگر خود فرد در جریان آن قرار گيردیا نه مساله دیگری است. اما باید بهتر از این در آموزش عمل بكنيم و توجه ویژه تری داشته باشيم کسانی هم که می آیند و آموزش می بينند باید این عنایت را داشته باشند که نظام برای آنها وقت گذاشته، هزینه کرده. وقت آنها برای مردم است در این مدت زمانی که در کلاس درس هم هستند بایستی بيشترین توجه را داشته باشند از طرف دیگر هم اساتيد اینها باید دقت کنند مطالبی آموزش دهند که کاربردی باشد، باید آموزش را در ساختار های اداری مان نهادینه کنيم.
- در شرح وظایف فرمانداران چه ميزان مباحث مرتبط با مدیریت بحران دیده شده؟ آیا دستورالعملی که از طریق مبادی قانونی به آنها ابلاغ شده باشد، وجود دارد؟
ما هنوز شرح وظيفه جامع نداریم البته در این رابطه سازمان اقدام به تهيه دستورالعملی کرده که در حال نهایی شدن و ابلاغ به فرمانداران است خود قانون، دستورالعمل ها، آئين نامه های اجرایی برای فرمانداران نيز رهگشا خواهد بود، دستورالعملِ در حال تدوین، جامعيت لازم را دارد به حدی که فرماندار می تواند بعنوان چک ليست در زمان بحران آن را مورد استفاده قرار دهد. تقریبا تمام زوایای کار در آن دیده شده است. در قانون سازمان مدیریت بحران کشور هم که دائمی شدن آن در مجلس شورای اسلامی مدتهاست معطل مانده، فرماندار بعنوان رئيس مدیریت بحران شهرستان است. البته در شرح وظایف توجه زیادی به این موضوع نشده ولی این که ما در این کلاسهای آموزشی تاکيد داریم که حضور پيدا کنيم به این خاطر است که وظایف فرمانداران را درحوزه مدیریت بحران به آنها یادآوری نمائيم. و همواره تاکيد داریم فرماندار بعنوان رئيس شورای هماهنگی شهرستان باید جلسات شورای هماهنگی مدیریت شهرستان را بطور مستمر برگزار نماید، تا در جریان امور قرار گيرد.
در سرپل ذهاب یكی از مشكلات عمده ما همين بود که بدليلی فرماندارش منفک شد و از گردونه خارج گردید که ما بعنوان یک آسيب آن را مطرح می کنيم البته ما شرح وظایفی نوشتيم، نظرات خيلی از افراد ذی مدخل رو که ماموریت و مسلوليتی دراین حوزه داشتند و دارند را اخذ کردیم تا برای همه فرمانداران ارسال کنيم. من به همکاران آموزش و روابط عمومي تاكید كردم كه تلفن همه فرمانداران را داشته باشند و هر روز پیامک هاي هوشیاري، آموزشي و... را براي آنها ارسال كنند و هر روز براي فرماندار يک پیامک در زمینه مديريت بحران ارسال شود تا توجه لازم به مطلب را داشته باشد، ممكن است که الان زلزله ای، سيلی و دیگر بلایا جایی حادث شود و منجر به مشكلات برای مردم گردد، زلزله بم ورزقان و کرمانشاه خبر نكرد باید آماده بود، وقتی برای تمام فرمانداران پيامک ارسال شود خواهند دانست شاید این سيل و زلزله و... درحوزه مسلوليت ایشان هم رخ دهد.
- جناب آقای نجار حوزه کاری شما بحران های طبيعی است. آیا در بحران های اجتماعی هم وارد می شوید؟
در قانون به صراحت بيان شده که ما مسئول بحران های طبيعی و انسان ساخت هستيم. بحران های طبيعی مثل سيل، زلزله، طوفان، صاعقه، سونامی، خشكسالی و آتشفشان و امثالهم. حوادث انسان ساخت هم شامل آتش سوزی گسترده و یا تصادفات خيلی پيچيده، سقوط هواپيما حسب وسعت و گستره دستور مافوق که مقام عالی وزارت می باشد مورد توجه و رصد ما قرار دارد که به محض اعلام ، ورود خواهيم کرد که باید توجه لازم را به این موارد داشته باشيم.
- جناب آقای نجار برخی از فرمانداران نسبت به موضوع آمایش سرزمين غفلت دارند، اینكه هرمسئولی باید در منطقه ماموریت خودش، عدد و کثرت جمعيت، نقاط پرحادثه، جهات مرزی و امنيتی، وضعيت حادثه خيزی منطقه را بشناسد تا قبل از وقوع حادثه بتواند مدیریت کند.آیا سازمان به این موضوع به طور جدی ورود کرده ؟
یكی از مباحثی که متاسفانه همواره مورد غفلت قرار گرفته بحث آمایش سرزمين است. ظرفيتها در کجاست؟ این ظرفيت ها چيست؟ همواره از زمانی که من به یاد دارم حتی قبل از انقلاب که نوجوان بودم موضوع آمایش سرزمين مطرح بود تا به امروز که تقریبا ما به نتيجه نرسيده ایم. اما به نظرم يک فرماندار جز اولین كارها در اولین روزهاي آغاز فعالیتش اين است كه نقاط ضعف و قوت شهرستانش را احصا كند، آخرين آمار را داشته باشد، ظرفیت هاي انساني و مکاني شهرستان محل خدمتش را بداند.
باید به ظرفيت های مثبت و منفی کشورمان توجه می شد کجا باید کارخانه بسازیم؟ کجا باید توليد پروتئين داشته باشيم؟ و... گاهی هم یک مطالعاتی شده اما فشارها از جوانب مختلف نگذاشتند که این اتفاق بيفتد گاهی در کویر، دنبال احداث مجتمع پتروشيمی هستيم. یكی از مشكلات و معضلات ما همين حوزه است یعنی اگر آمایش سرزمينی به صورت صحيح و دقيق اتفاق می افتاد امروز ما شاهد مشكلات از این دست نبودیم.
چرا این کار مهم و اساسی تا بحال انجام نشده؟
خيلی پيچيدگی دارد. برای تحقق این امر اراده و همت بالای دولت و مجلس را می طلبد و نمایندگان محترم بایستی عنایت داشته باشند. وزارتخانه ها هم باید بطور تخصصی وارد شوند و توجه کنند. من یک زمان در وزارت نفت بودم در یک شهرستانی درگيری بوجود آمده بود اما داستان این بود که شرکتهای توزیع کننده گاز مایع در این شهر فعال بودند.یک شرکت گازی سيلندر پرکنی درآن سمت خيابان ساخته شده بود، که بعدها با فشارهای دیگر، شرکت دیگری در طرف دیگر همان خيابان ساخته شد. اگر همين شرکتِ اول کار مي كرد و شرکتهای دیگر توزیع کننده گاز مایع هم از آنجا خارج می شدند برای یک شيفت کاری کافی بود اما دو شرکت ایجاد کردیم که هر دو فلج بودند. به هر جهت آمایش سرزمين یک بحث بسيار پيچيده ای است. همه باید اراده و همت بكنيم. قوانين سخت گيرانه لازم دارد، مطالعات وسيعی انجام شده ولی خيلی به اصل موضوع توجه نشده. در کرمان استاندار بودم خيلی این بحث را پيگيری کردیم به نتيجه هم رساندیم باز فشارها بود و عملياتی نشد. نقشه راه باید داشته باشيم باید همه بدانيم که برای یک مملكت و ملت و یک هدف کار می کنيم. در رابطه با مخاطرات هم باید مطالعات انجام شود از پهنه گسل ها گرفته تا مبادی سيل و هرچيز دیگر که جز مخاطرات طبيعی به حساب می آید. يک فرماندار بايد مخاطرات حوزه ماموريتش را بشناسد و بتواند به عنوان رئیس شوراي هماهنگي مديريت بحران شهرستان انجام وظیفه كند. در اين بخش فرمانداري موفق است كه اگر سطح حادثه در حد شهرستان بود به استان كشیده نشود. استانداري موفق خواهد بود كه اگر سطح حادثه استاني است، آن را ملي نکند. ممکن است در يک زمان در 10 نقطه كشور حادثه داشته باشیم يکي محلي است، يکي شهرستاني، يکي استاني، يکي منطقه اي و يکي ملي ممکن است در همان زمان دو حادثه ملي رخ دهد. نمي شود همه كشور را ما درگیر كنیم براي يک منطقه، لذا معتقدیم فرماندار باید خوب مخاطرات را بشناسد و پيامدهای آن را بداند و بتواند مدیریت صحيح داشته باشد از ابزار، تجهيزات، امكانات و نيروی انسانی آن منطقه اعم از دولتی، نيروهای مسلح و بخش خصوصی درست استفاده کنند. هماهنگی لازم را داشته باشد تا مردم کمترین آسيب را ببينند باید اساس کارش بر پيشگيری باشد یعنی این نيست که فرماندار بنشيند یک روزی حادثه ای رخ دهد تا آن را مدیریت کند. کار بسيار سخت خواهد بود، فرماندار باید درست ساختن ، در مسيل نبودن ساخت و ساز ها و دهها موضوع دیگر را مورد توجه قرار دهد، خيلی ها هم باید دست به دست هم بدهند برای کاهش ميزان خسارت. یكی از آن حلقه های زنجير، فرماندار است که می تواند بعنوان فرمانده ميدان تاثير گذار باشد. مثلا ما مشكلاتی را که داریم ناشی از ساختمان هایی است که می سازیم و نظارت درست نمی شود. اگر ما کيفيت سا ختمان را ارتقا بدهيم، مصالح استاندارد بكار ببریم، نظارت دقيق کنيم زیر این سقف افراد در زلزله جان خودشان را از دست نخواهند داد. حادثه بم را دیگر شاهد نخواهيم بود. امروز دنیا خودش را ايمن كرده همواره از ژاپن صحبت مي شود، آيا آنها دانش بیشتر، هوش بیشتر، قدرت بیشتر و يا اراده قوي تري دارند؟ خیر آنها خود را در برابر حوادث ايمن كرده اند. با همین علمي كه امروز در اختیار بشر است يک زلزله 8 ريشتري می ايد، حتي يک جان باخته هم گزارش نمی شود. در حالي كه در كشور ما حادثه بم پیش مي آيد، 34 هزار نفر جان باخته بجاي مي گذارد، حادثه رودبار پيش مي اید آن تعداد جان خود ر ا از دست می دهند، حادثه ورزقان و کرمانشاه هم به همين ترتيب باید هدف، کاهش تلفات جانی و خسارات انسانی با استاندارد سازی باشد.
- جناب آقای نجارسازمان مدیریت بحران چه برنامه ای برای پيشگيری در این زمينه دارد؟
حوادث خيلی قابل پيش بينی نيست ولی قابل پيشگيری است مثال ملموس همان زلزله است که ما برای ساختمان سازی در کشور آیين نامه 2800 داریم اگر این آیين نامه کامل رعایت بشود زیر آن سقف فردی نخواهد مرد. که اجرای این آیين نامه دارای مراحل مختلفی است.
- یعنی شما ورود نمی کنيد؟
فقط ما نيستيم ولی در بخشهایی حضور داریم. قانون نظام مهندسی شهرداری ها و بسياری از دستگاههای متولی مسئولند و ضامن کار.
- اینها تابع شما نيستند؟
تابع ما نيستند ولی قانون به ما اجازه ميدهد که این موارد را پيگير باشيم نظارت و برخورد کنيم حرف این است که اساس کار مردم هستند . مردم وقتی می خواهند مثالا 100 متر خانه بسازند پول اضافه هم نمی خواهد ما معتقدیم اگر این صد متر را تبدیل به نود متر کنند معنایش این است که یعنی کيفيت را بالا ببرند با این کار می توانند خود را ایمن کند. نباید کيفيت را فدای کميت کرد. این به چند عامل بستگی دارد؛ اول مكان یابی درست باشد؛ نرویم روی گسل خانه بسازیم که البته ممكن است حداقل های استاندارد هم لحاظ کنيم، ولی در آنجا رعایت حداکثری لازم است و البته کافی نيست. نكته بعدی آزمایشات درست خاک است؛در چه سرزمينی، چه بنایی باید احداث شود و بعد نقشه مشخصات فنی و درست؛ بعد هم بكارگيری مصالح استاندارد است، که اگر همه این ها فراهم بود اما کارگر ماهر برای جوش درست اتصالات وجود نداشته باشد، آن ساختمان مقاوم نخواهد بود.. قانون تكليف نظارت را مشخص کرده است. مهندس ناظر قسم یاد کرده که دقيق نظارت کند مردم در همه مراحل 4 گانه مدیریت بحران در اولویتند. در حادثه ساختمان پلاسکو گفتند مقصر كیست؟ من عرض كردم كه پلاسکو 670 بهره بردار دارد كه به مدت 51 سال از اين ساختمان كسب درآمد كردند اگر نیم درصد از درآمدشان را صرف ايمني ساختمان مي كردند آيا اين اتفاق مي افتاد؟ پس در بحث پیشگیري نقش دو طرفه مردم و مسئولان بسیار حائز اهمیت است.
- پس اینكه برخی معتقدند ما بحران مدیریت داریم درست است؟
ما نمی توانيم بگویيم که بحران مدیریت داریم، می توانيم بگویيم خيلی باید کار کنيم. الان شما ملاحظه كنید حدود چهل و دو ماه است كه قانون ما در مجلس در دست بررسي است. اگر مديريت بحران اولويت مجلس باشد اين موضوع بايد در راس قرار گیرد، ماده 10 و 12 ما كه بايد در اختیار ما قرار بگیرد مصدر تصمیم گیري آن درجاي ديگري است. با اين حال بايد مستمر آموزش دهیم، از بخشهاي مختلف، از مردم، از مسئولان كما اينکه داريم اين كار را مي كنیم. اينطور هم نیست كه هیچ كاري نکرده باشیم .مثلا در آموزش به دنبال درج درس مدیریت بحران در کتب درسی هستيم، ما توانستيم 2 واحد اختياری را در دانشگاهها برای دانشجویان بگنجانيم، طرح هر سرباز یک امدادگر را با توافق ستاد کل نيروهای مسلح درحال عملياتی نمودن هستيم و موارد دیگری که مجال گفتن نيست، اما اذعان داریم تا رسيدن به وضع مطلوب فاصله داریم.
- آیا در کنار آموزش نمی توانيم قوانين سختگيرانه برای جلوگيری از حوادث انسان ساخت بگذاریم؟
بله، اما در این مورد آموزش نقش مهمی دارد و مردم باید این موضوع را بدانند. مخاطرات را بشناسند و به پيامدهای آن توجه داشته باشند.
- به صورت مشخص در سایر کشورها برای این نوع اقدامات، مجازات خاصی وجود دارد؟
فردی که در اثر عدم آگاهی با روشن کردن آتش در جنگل آن را رها می کند، الان بعضی ها می گویند دولت کجاست؟ و چرا آتش رو خاموش نمی کند؟ شما ببينيد جنگلهای کاليفرنيا دو ماه است دارد می سوزد اما با آن همه امكانات باز هم نمی توانند خاموشش کنند. گاهی اینطور است، گاهی هم فرض کنيد طرف سيگارش را زمين می اندازد بدون اینكه خاموش کند و خرمنی که حاصل زحمت یكسال کشاورز هست را نابود می کند. یا گاهی در یک مرتعی استكان شيشه ای می شكند و همين طور رهایش می کنی و آن تيكه استكان با زاویه خورشيد ذره بين ميشه و جنگلی رو به آتش می کشد. همه این ها نياز به آموزش مستمر دارد. تلویزیون هم باید توجه بكند و در بيان اخبار و اطلاعات طوری عمل کند که آموزش هم باشد و علت وقوع حادثه را هم به مردم بگویند.
- جناب آقای نجار برای آموزش مردم چقدر از ظرفيت رسانه ملی یا فضای مجازی استفاده می کنيد؟
با توجه به محدودیت مالی تلاش های بسيار خوبی شده است، صداوسيما به عنوان کارگروه آموزش و اطلاع رسانی عضو شورای هماهنگی مدیریت بحران کشور است و مرتبا برنامه دارد. مانور زلزله مدارس یک آموزش همگانی است همين که احساسی رو به خانواده ها منتقل کنيم و توجهی بوجود آید موثر خواهد بود. ضمن اینكه در کلان شهرها بحث مدرسه محور را داریم. انجمن اوليا و مربيان در مدارس بازسازی شده است، به عنوان مدرسه تاب آور و محله محور، برگزیده شده که بحث آموزش در زمينه مدیریت بحران را دنبال می کنند و درکنار دانش آموزان اهالی محله ها را نيز با شرایط بحران آشنا می کنند.
استفاده از ظرفيت هنر هم مورد توجه ماست. به عنوان مثال، یک جشنواره فيلم کوتاه در زمينه بحران را در یزد برگزار کردیم استنباط ما این بود که 250تا 300 فيلم از آماتور تا حرفه ای به دبيرخانه جشنواره برسد که حدود 700 فيلم رسيد. ما الان مجددا می خواهيم این جشنواره را برگزار کنيم که با کمبود اعتبار مواجهيم. همين الان داریم مستند سر پل ذهاب رو پيگيری می کنيم تلویزیون هم قول پخش را داده ، ما سعی می کنيم در بيان اخبار و اطلاعات هم مسایل آموزشی را مطرح کنيم و همواره از مردم خواهش می کنيم که اخطاریه ها، اطلاعيه ها را مورد توجه قرار دهند.
-برگزاری مانورها را چگونه ارزیابی می کنيد؟
گاهی مانورهای ساعت صفر را در استانها برگزار می کنيم ساعت حدود 12 و 35 دقيقه که مدیرکل مدیریت بحران آن استان هم مطلع نبود. گفتيم اعلام کن که نقطه ای آتش گرفته سازمان های مربوطه مراجعه کنند. زمان گرفتيم و تجهيزات و وسایل را آمار گرفتيم که چقدر طول مي كشد و سطح آمادگی چقدر هست؟ ارزیابی خوب و قابل قبول بود اما رفتيم در یكی از دستگاههای اجرایی؛ همه آماده بودند رفتيم توی انبار، گفتيم موتوری را روشن کنيد، موتور روشن نشد ببينيد حرف من این بود اگر 1000عدد موتور هم داشته باشيد و اما در زمان مقرر روشن نشوند و در زمان حادثه نتواند کمک حال ما باشد مشكلی حل نمی شود.
- رفتار مردم در زمين لرزه اخير تهران از نظر جنابعالی چطور ارزیابی می شود آیا مقبول بود یا دور از انتظار؟
شما دقت كنید در حادثه زمین لرزه ملارد كه در تهران هم احساس شد رفتار مردم قابل قبول نبود در زمان زلزله ما معتقديم ساكنین طبقه همکف مي توانند خود را به بیرون برسانند اما از طبقات يک الي آخر پناه گیري درست بايد انجام شود و محل هاي امن منازل را شناسايي كنند با كمک كارشناسان امر، و آرامش خود را حفظ نمايند.اما متاسفانه مردم در تهران تا زلزله را احساس كردند بجاي پناه گیري درست و اصولي رفتند در پارگینگ و طبقات زيرين ساختمان، ماشین را برداشتند آمدند داخل شهر و موجب ترافیک و تنش در شهر شدند . در حاليكه در زمان زلزله اگر خودرویی در حال حرکت است باید درمكان مناسبی بایستد تا آوار برروی ماشين نریزد، بعد بياید بيرون و در پارک یا محل مناسبی که قبلا شناسایی کرده مستقر شود و منتظرکسب اخبار از طریق مبادی قانونی باشد. اما مردم آمدند توی خيابان ها، اگر حادثه ای پيش می آمد امدادرسانی چطوری تو این ترافيک ميسر بود؟ لذا آموزش در همه سطوح همواره اولویت جدی ماست .
- جناب آقای نجار در رابطه با آماده سازی سند آمایش چه قولی به فرمانداران می دهيد ؟
در این زمينه همه استانها مطالعه دارند. شناخت مخاطرات هست، پيامدهای آن مشخص شده و اگر استانی هست که این آمایش را ندارد باید در دستور کار قرار بدهند، که بعيد می دانم استانی فاقد طرح باشد. علی ایحال ما آماده هرگونه همكاری هستيم بویژه در شناساندن مخاطرات طبيعی استان تا به متوليان امر کمک کنيم.
- در رابطه با زلزله اخير کرمانشاه و سر پل ذهاب چقدر از نحوه مدیریت بحران و عملكرد دستگاه ها راضی هستيد؟ آیا انتقاداتی که نوعا وجود دارد مثلا اگر بموقع مدیریت مناسبی انجام شده بود چه بسا تلفات ما کمتر بود و خسارات این مقدار گسترده نمی شد، را وارد می دانيد؟
در زلزله کرمانشاه نسبت به حوادث گذشته بهتر عمل شد ضمن اینكه ما هم انتقاداتی داریم. بعضی وقت ها همه چيز هم دست ما نيست که داریم آسيب شناسی می کنيم. اخيرا یک گروه 20 نفره ای از آلمان آمده بودند برای بررسی روند مدیریت بحران درشهر تهران در ملاقاتی که با من داشتند مرحله مقابله ما در کرمانشاه را ستودند و تعریف و تمجيد کردند.
مستحضر باشيد زلزله در ساعت 21 و 48 دقيقه و 17 ثانيه یكشنبه 21 آبان اتفاق افتاد یعنی تاریكی مطلق تا ساعت 7 صبح در تاریكی کار کردیم. حدود 20 هزار کيلومتر مربع وسعت تحت تاثير، 7 شهرستان، 8 شهر، حدود 1930 روستا، وسعت منطقه بسيار زیاد بود. در کمتر از 17 ساعت یعنی ساعت 15 روز دوشنبه 22 آبان پایان نجات اعلام شد. من یک بر آورد داشتم، ميانگين مسير انتقال هر مجروح از هوا و زمين 250 کيلومتر بود تا مراکز درمانی ، کار بسيار بزرگی است که در این مدت کوتاه اتفاق افتاد.
ما معتقديم اولین و دلسوزترين امدادگر كسي است كه عضو خانواده است و از حادثه جان سالم به در برده است. لذا به دنبال تحقق شعار« هر خانواده يک امدادگر » هستیم. البته باید نحوه حضور مردم در حوادث را نهادینه کنيم و آموزش لازم از طرُق مختلف به مردم داده شود. در زلزله کرمانشاه به فرمان رهبری همه آمدند پای کار. نيروهای مسلح، سپاه و ارتش، هلال احمر. خوشبختانه نيروهای مسلح در کوتاه ترین زمان ممكن با تجهيزات بسيار خوب وعالی حضور پيدا کردند و اقدامات اساسی را انجام دادند این یعنی مدیریت بحران. سازمان مدیریت بحران فقط یک سازمان 100 نفره که یک واحد ستادی است و هماهنگ کننده و سياست گذار و حمایت کننده و نظارت کننده است، نيست. وقتی ارتش، سپاه، هلال احمر، مردم با برنامه ریزی و طراحی قبلی و ارد صحنه ميشوند یعنی مدیریت بحران، ظرف 24 ساعت 80 درصد خطوط انتقال برق و آب ترميم شد این مدیریت بحران است.
- شما روی حضور مردم در مدیریت بحران خيلی تاکيد دارید، اما برخی معتقدند حضور مردم خيلی با دولت هماهنگ نبود یا به تعبير دیگر، اعتماد مردم آسيب دیده و سعی داشتند خودشان مستقيمأ خدمت رسانی کنند ؟
اینطور نيست و هماهنگی کامل وجود دارد یک عده خاصی به نظرم این گونه اظهار نظر کردند. دولت قریب به شش تا هفت هزار ميليارد تومان تسهيلات و کمکهای بلاعوض اختصاص داده است. مگر مي شود دولت بی توجه باشد این عدد قابل توجهی است شما الان ساخت و ساز هایی که شروع شده و به اتمام رسيده است را ببينيد یا کارهایی که دارد انجام می شود و ... همه این ها برگ زرینی است برای جمهوری اسلامی ایران و دولت محترم که رقم خورده. بعضی ها در بيان اقدامات و خدمات رسانی دولت کم لطفی کردند و می کنند، یک نكته را هم در مورد کمک های مردمی بگویم من معتقدم کمک های مردمی بصورت نقدی اگر باشد بهتراست و باید در مسير صحيح و درست خودش قرار گيرد لازمه تحقق این امر« اعتماد » است نه اینكه مردم نسبت به دولت اعتماد ندارند، نه اما باید با برنامه ریزی دقيق و اطلاع رسانی با هم افزایی دولت و ملت ضمن شفاف سازی گزارش هزینه کرد این مبالغ در مناطق حادثه دیده نيز ارائه گردد تا مردم ترغيب شوند برای مشارکت.
- جناب آقای نجار در شرایط وقوع بحران، ارتباط مستمر فرماندار با مردم در التيام و آرام بخشی آنان موثر است. ولی متاسفانه بعضی از فرمانداران ما در این رابطه ضعيف عمل می کنند و از ارتباطات رسانه ای پرهيز دارند، نظر شما در این رابطه چيست؟
بله عرض کردم فرماندار باید فرد جامع الاطراف باشد ارتباط تنگاتنگ با مردم و نخبگان، معتمدین و موثرین جامعه داشته باشد، فرد رسا نه ای باشد، خواسته های مردم را بشنود، به مشكلاتشان وقوف کامل داشته باشد و از طرفی اقدامات صورت گرفته همراه با تنگناها را از طرق مختلف منجمله رسانه ها با مردم درميان بگذارد و به مسائل آگاهی لازم را داشته باشد. واقعیت اين است كه ما خیلي كادرسازي نکرديم آقاي وزير هم خیلي تاكید دارند كه نیروها در تمام سطوح آموزش ببینند، به واحدهاي مختلف وزارت كشور بروند، آشنا شوند و بشناسند و ياد بگیرند، خوب اين اتفاق در حال اجراست، اگر به سرانجام برسد، كادر خوبي براي مديريت آتي در وزارت كشور تربیت خواهد شد.
- یكی از گله های فرمانداران عدم وجود ساختار سازمانی متناسب با مدیریت بحران در شهرستان هاست. نظر جنابعالی در این زمينه چيست؟
فرماندار موظف است بر اساس قوانين و حسب شرح وظایفش تمام تجهيزات و نيروی انسانی را به خدمت بگيرد. حتی بر اساس سياست های ابلاغی مقام معظم رهبری که منجر به قانون تشكيل سازمان مدیریت بحران شد تاکيد بر استفاده از تمام ابزارها و تجهيزات نيروهای مسلح شده، البته به شكلی که به امنيت منطقه لطمه وارد نشود، باید از ظرفيت موجود و از ظرفيت مردم در پيش بينی، پيشگيری استفاده شود و تمام تلاش ها در راستای مدیریت بحران جزء وظایف فرمانداران است و باید مورد توجه ویژه قرار گيرد، خصوصاً در حوزه پيش بينی و پيشگيری که کاهش تلفات و هزینه ها را بدنبال دارد.
- ميزان افزایش 20 درصدی حقوق که برای مشاغل سخت است برای فرمانداری ها هم اجرا مي شود؟
در مورد 20 درصد ما تلاش خودمان را کردیم اميدواریم به نتيجه برسد اما فرماندار باید بداند در زمان تصدی باید تمام زندگی خود را بگذارد و اگر 18 ساعت در روز کار نكند توفيقی ندارد.
- با توجه به برخی گمانه زنی ها، اگر در تهران زلزله ای رخ دهد چقدر آمادگی مقابله دارید؟ آیا تمهيدات لازم پيش بينی شده است؟
تهران یک مورد ویژه است. کارهای بسياری صورت گرفته است و شهرداری تهران هم اقدامات خوبی انجام داده و وزیر محترم کشور نيز تاکيد د ارند ظرفيت کليه استانها در این زمينه فعال شود. هماهنگی های لازم را انجام دادیم دستورالعمل سنگينی برای اجرا نوشته شده در زمان بروز بحران (زلزله) گسترده در تهران امداد زمينی بعيد بنظر می رسد. لذا تلاش داریم در همه مكان ها، امكان فرود بالگرد شناسایی شود. باند فرودگاه دوشان تپه و قلعه مرغی حفظ شود. مهرآباد هم هست مجموعه تلاش هايي كه صورت گرفته بنظر مي رسد آمادگي براي زلزله بزرگ در تهران بیشتر از 15 درصد نباشد اما در اين بین مردم نقش اساسي دارند. برای تهران چه کاری می توان کرد، غير از درست ساختن. با توجه به جمعيت 10 ميليونی تهران برای اسكان اضطراری به سه برابر مساحت فعلی تهران زمين لازم است بحث تامين سرویس های بهداشتی چگونه خواهد بود؟ من در مصاحبه ای که مورد انتقاد برخی رسانه ها و شبكه های مجازی قرار گرفتم عرض کردم مردم اگر خانه ای در خارج از تهران مثل منزل پدری دارند برای موقع اضطرار حفظ کنند این شدنی است. اعتقاد من اين است در صورت وقوع زلزله بالاي 7 ريشتر حدود 2 میلیون نفر آسیب ببینند، خانه هاي آنان تخريب، مجروح و يا فوت مي شوند. ولي 8 میلیون نفر ديگر حتما تحت تاثیرند و بايد براي 10 میلیون نفر فکري بکنیم . شنا سایی مكانهایی مثل پارک ها و فضاهای باز برای استقرار در زمان اضطرار، طرح مدارس آماده و محله محور، ایجاد مرکز فرماندهی و کنترل مدیریت بحران در شهر آفتاب، در سمت شمال حرم مطهر حضرت امام (ره) که اگر تهران اتفاقی افتاد بشود از مجموعه امكانات حرم استفاده کرد. برای ایام 14 خرداد اقدامات خوبی صورت گرفته بحث پارکينگ ها و سرویس های بهداشتی که می تواند برای تهران در زمان بحران مورد بهره برداری قرار گيرد. امكانات خوبی به لحاظ برپایی بيمارستان های صحرایی و فرود بالگرد وجود دارد مجموعه نمایشگاه بين المللی و سالن های موجود امكان بسيار خوبی برای استقرار و امداد مجروحين احتمالی خواهد بود. تامين آب شرب، آذوقه، آتش سوزی و مواد سمی که متساعد می شود، دفن اجساد - انتقال مجروحين و نجات و... همه را تصور کنيد ببينيد حادثه چه ابعاد و وسعتی دارد. قطعا از پيچيدگی های زیادی برخوردار است .
- مقام معظم رهبری فرمودند که در همه برنامه ها خانواده محور است و طبيعتا در خانواده هم خانم ها نقش محوری دارند شما در سازمان خودتان برای خانم ها چه برنامه ای دارید؟
نوع کار در مدیریت بحران بگونه ای است که خانم ها خيلی مایل به کار در این زمينه نيستند. خانم ها نيمی از جمعيت کشور را تشكيل می دهند که بعضا از آسيب پذیری بالایی برخوردارند در بحث سرپرستی خانواده و بازتوانی بعد از حادثه توجه زیادی به خانم ها شده اما کار ویژه ای مخصوص خانم ها در بحث مدیریت بحران انجام نشده است. چون قایل به تفكيک جنسيتی در حوادث نيستيم. منهای آموزش که برای عموم اقشار لازم و ضروری است در بحث خانواده ها در حال بکارگیري سمن ها هستیم بسیاري از اين سمن هايي كه با ما همکاري دارند مسئولشان خانم ها هستند كه با سازمان و اداره كل مربوطه ارتباط خوبي دارند. ما هم در نشست هاي دوره اي آنها حضور پیدا مي كنیم و هم از ايشان دعوت مي كنیم. روی هم رفته ظرفيت خانم ها در بحث مدیریت بحران از آموزش خانواده به عنوان رکن اصلی خانوار آغاز می شود تا درسطح جامعه و مدرسه ، مهدهای کودک و...
- و اما سخن پایانی؟
خداقوت می گویم به همه فرمانداران عزیز بدانند که مسئوليت سختی را پذیرفته اند خداوند توفيق شان بدهد تا این تكليف را به سر منزل مقصود برسانند. اما بدانند مديريت بحران همانند امنیت، عمران ، مسايل اجتماعي و اقتصادي است. اگر بیشتر توجه نمي كنند كمتر هم نبايد توجه داشته باشند. چراكه وقتي بحراني حادث مي شود همه آن تلاش ها از بین خواهد رفت؛ ممکن است امنیت هم به مخاطره بیفتد، اقتصاد آشفته شود و مسايل زيست محیطي و فرهنگي هم دچار آسیب گردند. لذا اگر فرماندار توجه به مديريت بحران داشته باشد در مسیر ماموريت كمتر آسیب مي ببینیم و درکنار سایر مسئوليت ها و ماموریت ها، یک شهر ایمن با مردمانی باورپذیر در امر مخاطرات طبيعی را خواهيم داشت که هر اتفاق ناگواری را می توان با کمک و هم افزایی آنها مدیریت کرد. این می شود مدیریت بحران.