در هر فیلمی و با هر کسی کار نکرد

علیرضا رئیسیان، کارگردان صاحب سبک سینمای ایران با تاکید بر این‌که عزت‌ا... انتظامی، علی نصیریان، محمدعلی کشاورز و جمشید مشایخی جزو نسلی از هنرمندان هستند که تربیت حرفه‌ای متفاوت از آنچه امروز می‌بینیم را دارند، از درگذشت عزت‌ا... انتظامی ابراز تاسف کرد و به جام‌جم گفت: بزرگانی که از آنها نام بردم جزو نسلی از هنرمندان هستند که منش خاصی در رفتار خود دارند و با کارشان جدی برخورد می‌کنند.

او که در فیلم «چهل سالگی» با عزت‌ا... انتظامی سابقه همکاری داشته، می‌گوید: خاطرم است روزی که برای فیلمبرداری «چهل سالگی» آمدیم تمام صفحات فیلمنامه‌ای که در اختیار آقای انتظامی بود علامت‌گذاری و یادداشت‌برداری شده بود، به این شکل که کنار هر جمله توضیحات زیادی نوشته بودند. من وقتی اینها را دیدم، به ایشان گفتم: « شاید این دیالوگ‌ها موقع اجرا تغییر پیدا کند که خیلی تعجب کردند و گفتند من اصلا این‌طوری کار نکرده‌ام. به همین دلیل گفتم یک روز به این روش کار می‌کنیم، اگر خوب بود آن را ادامه می‌دهیم و بعد ایشان نسبت به تازه بودن این روش ابراز رضایت کرد و آن را ادامه دادیم».

رئیسیان که خود کارگردانی گزیده کار است در بیان رمز ماندگاری عزت‌ا... انتظامی می‌گوید: انتخاب‌های استاد انتظامی بسیار هوشمندانه بود و همین شد که تا ابد ماندگار می‌ماند. مارلون براندو جمله‌ای معروف دارد که «من براندو شدم به خاطر فیلم‌هایی که بازی نکردم». انتظامی در هر فیلمی و با هر کسی کار نکرد و دقیقا به همین دلیل است که برای او و چند نفر دیگر در این سینما به این زودی جایگزینی نخواهد آمد.

خودش را حفظ کرد و شد «آقای بازیگر»

عبدا... اسفندیاری، تهیه‌کننده و فیلمنامه‌نویس پیشکسوتی است که در «باد و شقایق»، سریالی به کارگردانی و نویسندگی سیدضیاءالدین دری و با بازی به یادماندنی عزت‌ا... انتظامی، نه‌تنها مشاور کارگردان بلکه بازیگر هم بود. اسفندیاری اکنون از جمعه‌ای که گذشت به‌عنوان جمعه‌ای تلخ یاد می‌کند و با یادآوری باد و شقایق که در آن در کنار هر دو دوست از دست رفته‌اش همکاری داشته، به جام‌جم می‌گوید: دیروز در حال رفتن به مراسم ختم آقای منوچهر عسگری نسب (استاد دانشگاه، کارگردان، تهیه‌کننده و از اولین مستندسازان تلویزیون و سینما و از اولین کسانی که به جبهه رفتند و فیلمسازی کردند) بودم که در راه علی دری (پسر بزرگ مرحوم ضیاءالدین دری) به من تلفن زدند و خبر درگذشت پدرشان را دادند. در مراسم آقای عسگری‌نسب هم دیدم که همه صحبت از درگذشت استاد انتظامی می‌کنند و خلاصه روز بسیار تلخی برایم بود. در سریال باد و شقایق در کنار هر دو عزیز درگذشته بودم و خاطره از آنان زیاد دارم. حرفه من بازیگری نیست، اما در این سریال به اصرار آقای دری نقش یکی از مدیران تلویزیون را بازی کردم. در آن سریال لابه‌لای بازی و خستگی‌های کار لطیفه‌گوی‌‌های فی‌البداهه آقای انتظامی خستگی را از ما می‌گرفت. انتظامی روحیه‌ای طناز داشت که این روحیه را تا همیشه حفظ کرد. او علاوه بر تکنیک و فن بازیگری و جدیتی که در کارش داشت، شیرینی را به بازی‌اش تزریق می‌کرد که ذاتا از درون خودش بود. ایشان جزو بازیگرانی بود که فیلمنامه و متن خیلی برایشان اهمیت داشت و قبل از هر بازی روی متن فکر می‌کرد که از جمله مهم‌ترین بازی‌هایشان می‌توانم به بازی در فیلم‌های «گاو» و «بانو» اشاره کنم.

اسفندیاری از فیلم «گاو» یاد می‌کند و ادامه می‌دهد: خاطرم است که اوایل انقلاب در فیلم «چمدان» (تنها فیلمی که جلال مقدم بعد از انقلاب به تهیه کنندگی بنیاد سینمایی فارابی ساخت) بود که یک نفر از اهالی محل در محل فیلمبرداری این فیلم حاضر شد و می‌خواست محدودیت‌هایی برای گروه به‌وجود بیاورد که انتظامی جلو رفت و به آن فرد گفت; «مرا می‌شناسی؟» فرد مورد نظر گفت; «نه» و انتظامی بلند جواب داد; «من گاوم، گاو» آن شخص گذاشت و رفت.

اسفندیاری راز ماندگاری عزت‌ا... انتظامی را در حفظ کردن خودش می‌داند و ادامه می‌دهد: انتظامی به هر بازی تن نداد و خودش را همیشه حفظ کرد و به همین دلیل هم شد «آقای بازیگر». اگر بخواهم یکی از ویژگی‌های بارز ایشان را نام ببرم باید بگویم او بازیگری «گزیده کار» بود و راجع به نقش‌اش با کارگردان و فیلمنامه‌‌نویس خیلی بحث می‌کرد تا ریزه‌کاری‌های نقش را درآورد.

او در پایان ضمن تسلیت به تمام جامعه سینمایی و مردم خاطرنشان می‌کند: مجید انتظامی پسر ایشان از اساتید بنام موسیقی است که امیدوارم خداوند به او و سایر بازماندگان صبر اعطا فرماید. مطمئن هستم خاطره‌های شیرینی که از استاد انتظامی در ذهن مردم به یادگار مانده موجب رحمت ایشان می‌شود.

ساناز قنبری

سینما