صاحب‌خبر - سیاسی-هر تحلیل گر منصفی نمی تواند ضرورت وجود سلیقه های مختلف در ساختار قدرت را قبول نداشته باشد و همچنین نمی تواند بر این که جریان اصلاحات جریانی با بدنه اجتماعی قوی است، صحه نگذارد. رهبر انقلاب در سال های دولت اصلاحات بر ضرورت وجود اصولگرایی و اصلاح طلبی به عنوان دو بال نظام تصریح کردند اما گذر زمان و اتفاقات مختلف سیاسی به ویژه سکوت جریان اصلاحات با براندازان مخالف نظام، باعث شد این جریان سیاسی در تعامل با نظام دچار چالش شود. اما بعد از اغتشاشات دی ماه و موضع محکم و صریح مجمع روحانیون مبارز در مخالفت با رفتار معترضان باعث شد طیفی با هشتگ «براندازم» بر براندازبودن خود تاکید داشته باشند و میان اصلاح طلبان این مسئله جدی تر مطرح شود که ضرورت دارد مرزبندی خود را با براندازان شفاف علنی کنند. در همین شرایط در اظهاراتی مشکوک مصطفی تاجزاده در گفت و گویی ادعا کرد اکثریت اصلاح طلبان، مخالف ولایت فقیه هستند، اما همچنان بخشی از اصلاح طلبان بر ضرورت مرزبندی با براندازان سخن می گویند که شاید بتوان برگزاری همایش «اصلاحات امتداد انقلاب» را در همین زمینه توصیف کرد.طی 3-4 سال اخیر نیزمحمدرضا تاجیک به عنوان یکی از تئوریسین های برتر جریان اصلاحات درباره لزوم یک مانیفست برای اصلاح طلبی که در آن با عناصر برانداز مرزبندی شده باشد راهکارهایی را ارئه می کند از جمله «ترسیم روشنی از حریم و کرانه و دقایق و عناصر و نقطه کانونی گفتمان اصلاح‌طلبی». دغدغه های مانیفستی تاجیک از جریان اصلاحات محمدرضا تاجیک که در دولت اصلاحات مشاور سیدمحمد خاتمی و رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک ریاست‌جمهوری بود در آسیب‏شناسی جریان اصلاحات معتقد است «گفتمان اصلاحات، ستون‏های بسیار زیبا، اما تهی و از جنس ماسه داشت...فقدان مانیفست اصلاح‏ طلبی، مشکلات تشکیلاتی و در کنار آن ها، ایدئولوژی زدایی عواملی است که سرنوشت اصلاح‏طلبان را به تاریخ گره زد. وقتی فرهنگ اصلاحات را نداریم، فقر تئوریک هم در ما ایجاد می‏شود. هر مرحله سیاسی، مقتضای متفاوتی دارد که نیاز مانیفست و گفتمان متفاوت است و شاید یکی از علل ناکامی اصلاح‏طلبان نیز این بود که گفتمان شان در زمان ماند. نخبگان اصلاحات دچار ساده اندیشی و سطحی نگری روشن‏فکری شدند. ناکامی اصلاحات تا حد زیادی متوجه کسانی است که متولی تئوری‏پردازی می‏شدند و به وظیفه خود عمل نمی‏کردند؛ تا این که در سایه این عملکرد، یک جنبش به یک نظام تبدیل شد و مردان فکر و اندیشه به مردان سیاست و قدرت تبدیل شدند و طفل اصلاحات، رشد دیالکتیکی کرد. ما مشکل تشکیلاتی هم داشتیم و نتوانستیم یک سازمان سیاسی تشکیل دهیم.همه در بدنه اصلاحات مدعی بودند و می‏خواستند گفتمان آن ها مسلط باشد. هر کس می‏خواست وارد این جنبش می‏شد و احیانا در فضای ژورنالیستی، هر حرفی که می‏زدند بر پیشانی اصلاحات ثبت می‏شد. مشکل دیگر، حرکت سینوسی ما بود که باعث شد از سوپر مذهبی به سوپر آمریکایی تبدیل شویم. ما باید طرف مردم برویم نه این که بخواهیم مردم به طرف ما بیایند و به همین علت ما مشکل ارتباطی با همه داشتیم.» (پرتال جامع علوم انسانی به نقل از نشریه بازتاب اندیشه؛ 1385 شماره 78). این البته پایان دغدغه های تاجیک نبود. او مهرماه امسال در گفت و گو با روزنامه اعتماد از ضرورت تدوین مانیفست اصلاحات سخن گفته است: «نخست باید اراده‌ای در سطح بزرگان و احزاب اصلاح‌طلبی شکل بگیرد و عده‌ای مسئول تهیه پیش نویس مانیفست شوند.» تاجیک در همین گفت وگو در پاسخ به این پرسش که «علل اصلی تعلل در مشخص شدن مرزهای اصلاحات چیست؟چرا این امر حیاتی به تعویق افتاده؟چرا مرزبندی‌ها میان رفرمیست و لگالیست و نیروی برانداز خارج از کشور مشخص نیست؟» گفته بود:« هنوز تعریف مشخصی از مفهوم اصلاحات و تصویر مشخصی از گفتمان اصلاحات و دقایق آن وجود ندارد. فقدان گفتمان، یعنی فقدان نظام معنایی. فقدان نظام معنایی، یعنی فقدان تعریف مشخص از درون و برون، خودی و دیگر، امر و کنش اصلاحی و غیراصلاحی. بدیهی است تا زمانی که تصویر و ترسیم روشنی از حریم و کرانه و دقایق و عناصر و نقطه کانونی گفتمان اصلاح‌طلبی نداشته باشیم، نمی‌توانیم تصویری از خطوط قرمز و نارنجی و زرد و سفید اصلاح‌طلبی داشته باشیم، نمی‌توانیم دقیقا یاران غار خود را از خاران راه تمیز دهیم و تفکیک کنیم...». عارف: باید مرزبندی کنیم دغدغه تاجیک البته در شرایط کنونی دیگر مختص او نیست. تاجایی که عارف رئیس فراکسیون امید مجلس چندی پیش در گفت و گو با خراسان تأکید کرد: « فکر می کنم اگر بتوانیم در جریان اصلاح طلب به یک مانیفست جامع برسیم که حداقل مشترکات جریان را مشخص کنیم کار خوبی است». او درباره مرزبندی اصلاح طلبان با براندازها هم می گوید: «در جریان اصلاح طلب باید با کسانی که خارج از ارزش ها و قانون اساسی هستند، مرزبندی روشن داشته باشیم.» عارف در مصاحبه دیگر خود با شرق نیز گفته بود: «خوشحال هستم ما اصلاح‌طلب‌ها در دهه ٩٠ با توجه به هزینه‌های ٨٨، رویکرد خودمان را مشخص کردیم و توانستیم مسیر اصلاح‌طلبانه خودمان را با حداقل هزینه‌ها دنبال کنیم و به سمت تعامل بیشتر رفتیم. حتی به سمت ائتلاف در مسیر منافع ملی رفتیم.» بیانیه صریح مجمع روحانیون مبارز درباره اغتشاشات دی ماه مجمع روحانیون بلافاصله پس از اغتشاشات دی ماه امسال پس از برگزاری جلسه ای به ریاست حجت الاسلام سید محمد خاتمی بیانیه ای در محکومیت این حوادث منتشر کرد که در نوع خود کم سابقه بود. در بخشی از این بیانیه تأکید شد: حوادث تلخ روزهای اخیر در نقاط مختلف کشور نشان داد که عناصر فرصت‌طلب و عوامل آشوبگر با سوء استفاده از اجتماعات و اعتراضات آرام مردمی با ایجاد آشوب، ناامنی، تخریب اموال عمومی، اهانت به مقدسات دینی و ملی و حتی قتل انسان های بی گناه، اهداف پلید دشمنان را دنبال می‌کنند. مجمع روحانیون مبارز دخالت های کشورهای بیگانه را در بیانیه خود محکوم و تصریح کرد: بلافاصله پس از بروز اولین تجمعات و اعتراضات مردمی دشمنان قسم‌خورده و کینه‌توز ملت ایران و در رأس آن ها آمریکا و عوامل زبون آنان همچون تروریست های منافق و برخی مزدوران منطقه‌ای آنان به حمایت و تشویق آشوبگران و اقدامات خشونت‌بار آنان پرداختند و عمق فریبکاری خود در ادعای دموکراسی و دلسوزی برای مردم ایران را به نمایش گذاشتند. حزب ندای ایرانیان از دیگر احزاب جریان اصلاح طلب هم که در انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا توفیقات خوبی به دست آورده است، در بیانیه خود در محکومیت این حوادث آورد: متاسفانه اعتراضات اقتصادی مردم در مواردی دستمایه سوءاستفاده گروهی از فرصت طلبان و اغتشاشگران شده و تخریب، خشونت و افراطی گری جای پیگیری مسالمت آمیز خواسته ها و مطالبات را گرفته است که این اتفاق نه تنها جای هیچ دفاعی ندارد بلکه مجموعه رخدادهای تلخ اخیر، قلب هر انسانی را که دل در گرو توسعه این کشور دارد به درد آورده است. ضرورت مرزبندی با تندروها با این حال برخی دیگر از تندروهای جریان اصلاحات، نظیر مصطفی تاجزاده، صراحتاً بی اعتقادی خود به نظام جمهوری اسلامی و اصول آن را فریاد می زنند و پا را فراتر می گذارند و این مطلب را منتسب به کل جریان اصلاحات می کنند. تاجزاده در جایی گفته بود: «اکثر اصلاح‌طلبان اعتقادی به جمهوری اسلامی وولایت فقیه ندارند»!بی شک در این باره نیز اصلاح طلبان اصیل باید تکلیف خود را با صاحب چنین مواضعی به صورت روشن بیان کنند. رسولی: نمی توان گفت همه اصلاح طلبان راجع به مصالح کشور کم حساسیت هستند در این باره و بر خلاف این دیدگاه تاجزاده، حسن رسولی عضو بنیاد باران و عضو شورای شهر تهران در مصاحبه ای به مواضع اصلاح طلبان درباره حوادث اخیر اشاره کرده و براساس آن تاکید کرده که اصلاح طلبان دلبستگی خود به انقلاب را نشان دادند. رسولی با بیان این که نمی‌توان این گونه گفت که همه اصلاح‌طلبان راجع به مصالح کشور و نظام کم حساسیت هستند و این برچسب را به آن ها زد، تأکید کرده است: به نظر من وقایع دی‌ماه 96 نشان داد آن ها که دل در گرو ایران، انقلاب اسلامی و منافع ملی دارند همان‌هایی هستند که یک طرفه در سال‌های اخیر در تریبون‌های عمومی برچسب‌های ناروا خوردند . انتقاد چریک پیر از تندروهای اصلاح طلب اما این اظهار نظرها منحصر به محکومیت آشوب آفرینی های اخیر نبود. به نظر می رسد برخی از بزرگان این جریان، تندروی های هم حزبی های خود را هم نقد می کنند. بهزاد نبوی که سابقه محکومیت در حوادث سال 88 را نیز داشته، چندی پیش در گفت و گو با روزنامه شرق در باره بی نتیجه بودن تندروی ها در میان اصلاح طلبان گفت: من خودم جزو کسانی بودم که در آن حرکت (تحصن و استعفا در مجلس ششم) حضور داشتم. به جرئت می‌گویم آن حرکت هیچ نتیجه عینی و ملموسی نداشت؛ حتی همفکران ما که برای مجلس هفتم نامزد شده و ردصلاحیت هم نشدند، در انتخاباتی که اداره آن بر عهده دولت اصلاحات بود، رأی نیاوردند. وی ادامه داد: نتیجه چه شد؟ ٣٠ نامزد اصولگرا (از تهران) وارد مجلس هفتم شدند. این نشان می‌دهد مردم الزاما به تندترین حرف‌ها رأی نمی‌دهند. او در این مصاحبه همچنین ضمن رد اقدامات براندازانه تأکید کرد: قبلا هم بحث کردیم که انقلاب و براندازی را نه من قبول دارم و نه شما. تکلیف دخالت خارجی هم روشن است، چون تجربه شده، هیچ‌کدام از ما آن را قبول نداریم. اگر این سه راهبرد را قبول نکنیم، تنها راهی که باقی می‌ماند، راه اصلاحات است. هاشمی: اصلاحات با افراطی گری به سرانجام نمی رسد محسن هاشمی رئیس شورای شهر تهران هم که به عنوان سرلیست اصلاح طلبان به شورای شهر تهران راه یافته بودبا بیان این که نخستین شرط موفقیت اصلاحات، اعتدال و میانه روی است، گفت: اصلاحات با افراطی گری به سرانجام نخواهد رسید و از این رو نیروهای افراطی نمی توانند پرچم دار اصلاحات باشند. رهامی: ارزش این که بتوانیم در داخل خانواده نظام مسائل کشور را حل کنیم خیلی بیشتر است محسن رهامی از دیگر چهره های باسابقه اصلاح طلب هم در گفت و گو با الف گفت: جریان اصلاح طلبی فعلی در واقع ادامه همان جریانی است که کاملا پایبند به موازین اسلام و مواضع سیاسی و قرائتی است که حضرت امام از اسلام داشتند و این پایبندی را هم در زمان امام ثابت کردند. وی در عین حال به یکی از مشکلات درباره مرزبندی با تندروهای جریان اصلاحات اشاره می کند و می گوید: اصولا اداره کشور و نظامی که بر اساس جمهوری اداره می شود بدون احزاب قوی و توانایی که مواضع شان را اعلام و در آن نامزدها و برنامه های شان را ارائه کنند بسیار مشکل است به همین دلیل امکان یک مرزبندی دقیق وجود ندارد. وی تصریح می کند: در غیاب فعالیت جدی احزاب در فضای سیاسی کشور امکان مرزبندی دقیق وجود ندارد و از طرفی هم گاهی فضا امنیتی می شود و امکان اطلاع رسانی نداریم. این چهره برجسته اصلاح طلب در عین حال تأکید می کند: من فکر می کنم ارزش این که در داخل خانواده نظام بتوانیم مسائل کشور را حل کنیم خیلی بیشتر از این است که مواضعی برای خوشایند دیگران داشته باشیم. همین مواضع اصولی در خیلی موضع گیری های سیاسی و اجتماعی خود به خود مرزبندی ها را ایجاد کرده است. حجاریان: اصلاحات می تواند از درون انقلاب مشتق شود در کنار مرزبندی با دشمنان و اغتشاش آفرینان، برخی دیگر از چهره های اصلاح طلب هم در سخنان خود سعی کردند که نسبت میان جریان متبوع خود و انقلاب اسلامی را تشریح کنند. سعید حجاریان از تئوریسین های برجسته جریان اصلاحات در سخنانی که به تازگی در همایشی که با عنوان با مسمای «اصلاحات امتداد انقلاب» برگزار شد، ضمن تبیین نسبت این جریان با انقلاب اسلامی گفت: به گمان من پس از پیروزی انقلاب وظیفه اصلی نیروهای سیاسی، اصلاح بود که باید بلافاصله شروع می‌شد چرا که مردم را نمی‌توان دایم در التهاب و شرایط انقلاب نگه داشت. وی در ادامه سخنانش در تبیین اصلاحاتی که می تواند ادامه انقلاب باشد، گفت: به باور من، اصلاحات می‌تواند از درون انقلاب ما مشتق شود. نگاهی به خواسته‌های مردم در انقلاب، ما را به نوع اصلاحاتی که باید انجام بگیرد، رهنمون می‌شود. تاجرنیا: متخلفان درون جریان را پالایش کنیم علی تاجرنیا از دیگر چهره های سیاسی اصلاح طلب نیز معتقد است اصلاح طلبان باید از ظرفیت خودشان در مجموعه نظام و دولت استفاده کنند و معتقد است: جریان اصلاح‌طلب ارتباطی با ساختارشکنی‌ها ندارد اما من معتقد هستم باید همدلی را با مردم بیش از آن چه که هست حفظ کند. وی در ادامه به موضوع ضرورت تسویه جریان اصلاحات اشاره می کند و می گوید: اگر در درون جریان اصلاح‌طلبی کسانی هستند که تخلفاتی انجام دادند باید آن‌ها را پالایش کنیم. در این صورت است که مردم متوجه می‌شوند که اصلاح‌طلبان هنوز به عهد خود وفادار هستند و مشکلات موجود را درک می‌کنند. آیا «یاران غار» از «خاران راه» تفکیک می شوند؟ با این توصیف باید دید آیا بزرگان جریان اصلاح طلب به این دغدغه محمدرضا تاجیک برای تدوین یک مانیفست که در آن بتوان به گفته او «یاران غار» را از «خاران راه» تفکیک کرد پاسخ مثبت می دهند؟ برخی اظهارنظرهای اخیر نشان می دهد که زمزمه های این اتفاق آغاز شده است و باید منتظر ماند که چهره های اثرگذار این جریان و بزرگان اصلاح طلب به صورت عینی و صریح به آن ورود کنند تا این جریان بتواند مرزهای خود را شناخته و اصلاح طلب دروغین را که به دنبال براندازی است از اصلاح طلب واقعی که در چارچوب قانون اساسی و انقلاب اسلامی به دنبال راهبردهای خود است، تفکیک کند. این حرف ها و مواضع درباره مرزبندی با براندازان نیاز به مواضع روشن و شفاف و دوری از دوپهلویی و مبهم گویی دارد. باید دید آیا تندروهای این جریان، اجازه چنین اقدام و اتفاق منطقی را به اصلاحات خواهند داد؟∎​