صاحب‌خبر - دفترچه‌های بیمه خدمات درمانی سازمان تأمین اجتماعی، یکی از پرکاربردترین اوراق بهادار است؛ دفترچه‌هایی که افراد، پس از بیمه شدن نزد این سازمان، آن را بابت ارائه به مراکز طرف قرارداد تأمین اجتماعی و بهره‌مندی از مزایای مالی، دریافت می‌کنند. برای بسیاری از افراد جامعه ما، داشتن دفترچه خدمات درمانی تأمین اجتماعی، نوعی سند داشتن سابقه پرداخت حق بیمه محسوب می‌شود؛ هرچند این ادعا ممکن است با واقعیت تطبیق نداشته باشد؛ چون تاریخ اعتبار دفترچه بیمه لزوماً نشان دهنده میزان سابقه بیمه نیست. با این حال، دریافت دفترچه خدمات درمانی، یکی از کارهایی است که بیمه شدگان را برای ثبت سابقه بیمه، مطمئن می‌کند. اما شاید بسیاری از استفاده کنندگان دفترچه‌های بیمه خدمات درمانی تأمین اجتماعی، از مزایایی که می‌توانند از آن برخوردار شوند، بی‌اطلاع هستند. برخی نیز، از روند دریافت دفترچه برای اعضای خانواده و افراد تحت تکفل، باخبر نیستند. افرادی هم هستند که مایل اند درباره داروهای تحت پوشش این دفترچه‌ها، خدمات رایگان درمانی سازمان تأمین اجتماعی و مفهوم اصطلاحاتی مانند «فرانشیز» در دفترچه‌های بیمه خدمات درمانی، آگاهی‌های لازم را به دست آورند. اگر شما در زمره چنین شهروندانی قرار دارید، پیشنهاد می‌کنیم نوشتاری را که در پی می‌آید، تا پایان مطالعه کنید. شرط گرفتن نخستین دفترچه اگر حق بیمه مقرر را به سازمان تأمین اجتماعی پرداخته باشید یا به عبارت دقیق‌تر، کارفرمای شما اسمتان را در فهرست بیمه ثبت و حق بیمه مربوط را پرداخت کرده باشد، برای دریافت دفترچه خدمات درمانی، مشکلی پیش رو نخواهید داشت. بنابراین، گام نخست برای بهره‌مندی مداوم از مزایای دفترچه‌های خدمات درمانی سازمان تأمین اجتماعی، پرداخت مستمر حق بیمه است. همان‌طور که اشاره کردیم، این حق بیمه به دو صورت قابل پرداخت است؛ صورت اول که از آن به بیمه اختیاری تعبیر می‌شود، حالتی است که شما، شخصاً به شعبه‌های سازمان‌ تأمین اجتماعی مراجعه و با رعایت شرایط و ضوابط موجود، حق بیمه تعیین شده را پرداخت می‌کنید؛ صورت دوم که به آن عنوان بیمه اجباری اطلاق می‌شود، زمانی است که شما در کارگاهی مشغول به کار هستید و کارفرما بر اساس مقررات مربوط به تأمین اجتماعی، موظف به تهیه فهرست بیمه و پرداخت حق بیمه، مطابق با ضوابط تعیین شده است. در این حالت، کارگر تنها 7 درصد حق بیمه را پرداخت می‌کند. پس از اطمینان از ثبت پرداخت حق بیمه نزد سازمان تأمین اجتماعی، می‌توانید با در دست داشتن این مدارک، به نمایندگی‌های این سازمان که امروزه در قالب کارگزاری‌ها فعال هستند، مراجعه و برای خود و دیگر افراد تحت تکفل، تقاضای صدور دفترچه خدمات درمانی کنید: 1- یک قطعه عکس برای خود و افراد تحت تکفل، 2- تصویر صفحات اول و دوم شناسنامه افراد تحت تکفل بیمه شده به همراه اصل مدارک، 3- گواهی اشتغال به تحصیل یا از کار افتادگی برای فرزندان پسر بالای 19 سال، 4- ارائه تعهد کتبی مبنی بر اشتغال نداشتن فرزند دختر بالای 15 سال. افزون بر این، متقاضی پیش از ارائه تقاضا، باید فرم مربوط را هم تکمیل کند و به انضمام مدارک، تحویل دهد.برخی از افراد، این افتخار را دارند که از پدر و مادر خود نگهداری کنند. طبق مقررات تأمین اجتماعی، چنین افرادی، در صورتی که بیمه شده باشند، می‌توانند طبق شرایط ویژه‌ای، برای والدین خود نیز دفترچه خدمات درمانی سازمان تأمین اجتماعی دریافت کنند. بر اساس مندرجات پایگاه اطلاع رسانی سازمان تأمین اجتماعی، به آدرس الکترونیکی «www.tamin.ir »، «پدرومادر بیمه شده در صورتی که: 1- تحت تکفل او باشند، 2- سن پدر از ٦٠ سال و سن مادر از 55 سال بیشتر باشد یا این که به تشخیص کمیسیون پزشکی از کارافتاده کلی باشند، 3- در هر صورت مستمری بگیر نباشند، 4- معاش آنان توسط بیمه شده تامین گردد»، می‌توانند دفترچه تأمین خدمات درمانی دریافت و از مزایای آن استفاده کنند. داروهای تحت پوشش بیمه یکی از مشکلاتی که به ویژه مبتلایان به بیماری‌های خاص، در زمینه استفاده از مزایای بیمه تأمین درمان سازمان تأمین اجتماعی با آن روبه رو هستند، پوشش یا عدم پوشش انواع داروهاست. برای اطلاع از این موضوع، می‌توانید به سایت اینترنتی معاونت درمان سازمان تأمین اجتماعی، به آدرس «www.darman.tamin.ir»، مراجعه کنید و از بخش «فارماکوپه دارویی» که کلید میانبر آن در سمت راست صفحه قرار دارد، وضعیت پوشش یا عدم پوشش بیمه‌ای داروی مد نظرتان را بررسی کنید. با این حال، نباید این نکته مهم را از خاطر ببرید که سازمان تأمین اجتماعی برای برخی بیماری‌های خاص، خدمات ویژه‌ای را به بیمه شدگان ارائه می‌کند. فرانشیز یعنی چه؟ یکی از اصطلاحاتی که معمولاً بیمه شدگان در دفترچه‌های خدمات درمانی با آن روبه‌رو می‌شوند، «فرانشیز» است. این اصطلاح، واژه‌ای فرانسوی است که ریشه لاتین دارد. منظور از «فرانشیز»، بخشی از هزینه درمانی است که بیمه گر، یعنی سازمان تأمین اجتماعی، مسئولیتی در قبال پرداخت آن ندارد و بیمه شده، باید آن را از جیب خودش بپردازد. تعیین میزان «فرانشیز» در خدمات مختلف درمانی، اعم از سرپایی و بیمارستانی، به شرایط مختلف مانند وضعیت اقتصادی سازمان بیمه‌گر، نوع تعهداتی که بر عهده می‌گیرد و نیز، مبلغی که بیمه شده به عنوان سرانه درمان پرداخت می‌کند، بستگی دارد. متأسفانه، با توجه به شرایط موجود اقتصادی، درصد «فرانشیز» در حال افزایش پیدا کردن است.∎​