شاید اگر «احمدرضا قربانی» نگاه حسرتبار «المیرا رحمانی»، نوازنده ویلنسل ارکسترملی اصفهان، را در عکسی ثبت نمیکرد، ما متوجه نمیشدیم که او تقریبا در بیشتر اجراهای شهر اصفهان، از رفتن روی سن منع میشود و مجبور است در کنسرتها ساززدن همکارانش را با نگرانی از پشت صحنه نظاره کند؛ البته اگر او را وادار نکنند که از پشت پرده ساز بزند!
المیرا رحمانی که از ششسالگی موسیقی را با زدن پیانو آغاز کرده است، در 15سالگی وارد هنرستان موسیقی شده و با مدرک کارشناسی موسیقی، از سال 89 به شکل حرفهای در ارکسترهای گوناگون ایران به سبکهای مختلف ساز میزند. او درباره عکسی که از او در شبکههای اجتماعی دستبهدست میشود، میگوید: «از قبل میدانستم که مجوز ساززدن به خانمها داده نشده، اما خیلی وقتها بهعلت کمبود نوازنده ویلنسل تا لحظه آخر برای تمرین و هماهنگی با گروه میایستم که بتوانند نوازنده مرد را جایگزین کنند. البته آن روز، همانطور که در عکس معلوم است، کارت اجرائی انداخته بودم و پشت صحنه ایستاده بودم تا بتوانم اجرا را ببینم». از او میپرسم معمولا چقدر قبل از اجرا متوجه میشود که مجوز ساززدن برای او و بقیه خانمها داده نشده است؟ پاسخ میدهد: «یکبار، دو ساعت پیش از اجرا، متوجه شدم اما بهطورکلی معمولا از یکی، دو هفته قبل از اجرا، بعد از دادن ویدئوی اجرا به ارشاد، متوجه میشویم که مجوز برای ساززدن خانمها داده شده یا نه. بعضی مواقع مجوز در صورتی داده میشود که ما معلوم نباشیم و از پشت پرده ساز بزنیم. این اتفاق بارها افتاد است». این در حالی است که به اعضای گروه برای تمرین دستمزدی پرداخت نمیشود و «رحمانی» تنها برای بهدردسرنیفتادن گروه و از روی معرفت، تا لحظه جایگزینی نوازنده، گروه را همراهی میکند. نوازنده مردی که بیشتر اوقات از تهران در لحظات آخر برای اجرای کنسرت همراه گروه میشود. او دقیقا نمیداند دلیل مجوزندادن به نوازندگی خانمها چیست: «من خودم اهل اصفهان هستم. اجرای گروه کُر خانمها و حتی تئاتر در اصفهان مشکلی ندارد. من واقعا نمیدانم مشکل از کجاست. این اتفاق خیلی سلیقهای است و قاعده مشخصی ندارد؛ یکبار مجوز میدهند و یکبار نمیدهند».
سیدعباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، در حاشیه جشنواره موسیقی فجر، در واکنش به ممانعت اجرای نوازندگان خانم در اصفهان، با ابراز امیدواری برای تدوین دستورالعملهایی شفاف از سوی سیدمحمدمجتبی حسینی، معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و ضمن تأکید بر اینکه همه مدیران ادارات کل استانها نیز باید پای این دستورالعملها بمانند، به خبرنگاران گفت: «حتما اگر مسئلهای خلاف دستورالعمل و رویه عمومی باشد؛ مورد نظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیست. قطعا از نظر ما حضور نوازندگان خانم روی صحنه کنسرتهای ارکسترال اشکالی ندارد و همهجا هم باید با همین رویه نسبت به حضور هنرمندان خانم روی صحنه اقدام کنند». روند حذف نوازندگان خانم در چند سال اخیر بهتدریج در شهرهای مختلف آغاز شده و هنوز ادامه دارد و تنها امیدواری ما میتواند این باشد که حرفهای وزیر ارشاد وعده جذاب دیگری نباشد که مسئولان دیگر هم در طول این سالها به زبان آوردهاند؛ چراکه همهچیز در ظاهر درست به نظر میرسد. منع قانونی درباره نوازندگی خانمها وجود ندارد، وزیر ارشاد مخالف است و مجوزهای لازم از ارشاد صادر میشود، اما گویا اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان اصفهان (و چند شهر دیگر) در این زمینه به شکل خودمختار عمل میکنند. درعینحال، شایعه مخالفت امامجمعه اصفهان با نوازندگی خانمها در شهر اصفهان وجود دارد که مبنای شرعی آن مشخص نیست و این سؤال مطرح است: «اگر همخوانی خانمها و ساززدن آقایان در شهرهای دیگر بدون مشکل برگزار میشود، دلیل منطقی منع نوازندگی خانمها در اصفهان چیست و اصولا چهچیز ساززدن زنها را استثنا میکند؟».
از طرفی گروه ارکستر ملی اصفهان، به رهبری مرتضی شفیعی، در اجرای کنسرت سالار عقیلی در اصفهان، کوچکترین واکنشی به نبود امکان اجرای نوازنده خانم گروه نشان نداد و این موضوع، اعتراض کاربران شبکههای اجتماعی و بحثهای مختلفی را در پی داشت. بسیاری اعتقاد داشتند نشاندادن اعتراض نمادین گروه، از جمله سکوت یکدقیقهای یا خواندن متن اعتراضی میتواند برخورد سلیقهای را که در خفا و بهآرامی در جریان است، به روی صحنه بیاورد و در معرض قضاوت عمومی قرار دهد. به قول هانا آرنت، هرجا قدرت اجتماعی وجود دارد، مسئولیت اجتماعی نیز هست.
بسیاری از کاربران بهدرستی به این نکته اشاره میکردند که اعتراض نمادین سالار عقیلی بهعنوان خواننده گروهی که یکی از اعضایش فقط بهدلیل جنسیت متفاوت از اجرا منع شده است و اعلام همبستگی نوازندگان مرد با همکار خود، حداقل میتوانست از عادی و طبیعی برگزارشدن روند حذف نوازندگی خانمها جلوگیری کرده و موضوع را در سطح عمومیتری مطرح کند؛ کاری که به جای یک شخص یا گروه، یک عکس و یک نگاه انجام داد.
یک عکس/ یک کنسرت
مهزاد الیاسی
صاحبخبر -
نظر شما