صاحب‌خبر - هر چند وقت یک بار آمارهایی اعلام می شود از وضعیت بحرانی مطالعه در کشور. از این که ما ایرانی خیلی کم مطالعه می کنیم. به خصوص مطالعه کتاب که غذای روح است. با مرور آمارها و اظهارات برخی مسئولان و کارشناسان، به این نتیجه می رسیم که نوک پیکان ماجرا همیشه سمت مردم است که دنبال کتاب و روزنامه نیستند. اما اگر به بازار نشر سری بزنیم و به درددل مردم توجه کنیم، می بینیم فروش بالای کتاب در مقاطع خاصی مثل ایام اجرای طرح پاییزه کتاب و حضور پرشور مردم در نمایشگاه ها و طرح های این چنینی از علاقه شان به مطالعه حکایت دارد اما پای گرانی کتاب و مجلات در میان است و برای همین مردم همیشه پای کار خرید این محصولات فرهنگی نیستند. اخیراً هم که بحث گرانی کاغذ دوباره بالا گرفته است؛ گرانی که فقط دامن ناشر کتاب و صاحب امتیاز روزنامه و مجله را نمی گیرد و در نهایت باعث کوچک شدن سبد فرهنگی مردم می شود. هر چند مدیرکل امور اقتصادی و سیاست‌های تجاری وزارت صنعت و معدن راهکارهایی برای حل مشکل ارائه کرده، اما هنوز به دلایل دیگری مثل شرایط بازار جهانی کاغذ، قیمت در حال افزایش است و نگرانی های زیادی را ایجاد کرده است. تصمیماتی برای جلوگیری از افزایش قیمت کاغذ انتشار خبر حذف ارز مبادلاتی و افزایش تعرفه واردات کاغذ با واکنش تشکل‌ها و اتحادیه‌های مصرف کننده کاغذ مواجه شد. البته خیلی زود این خبر در تاریخ 14 آذر ماه در اطلاعیه ابلاغی مدیرکل امور اقتصادی و سیاست‌های تجاری وزارت صنعت، معدن و تجارت به دلیل تاثیرات منفی و التهاب در بازار کاغذ تکذیب شد و پس از اعلام رسمی خبر گرانی کاغذ، وزارت صنعت، معدن و تجارت در واکنش به این موضوع پنج راهکار صادر نشدن مجوز برای افزایش تعرفه واردات کاغذ، تخصیص ارز مبادلاتی به میزان مورد نیاز برای واردات کاغذ، تکلیف به تولید کنندگان و تجار برای تامین نیاز بازار، تدوین طرح جامع تنظیم بازار کاغذ و حمایت از تولید کنندگان برای به روزرسانی تجهیزات با پیگیری دولت به منظور تخصیص منابع را به عنوان اصلی‌ترین موضوعات و تصمیمات برای جلوگیری از افزایش ادامه‌دار قیمت بازار کاغذ اعلام کرد. چرا کاغذ گران شد؟ درباره دلیل این گرانی و کمیابی، حرف و حدیث زیاد است؛ برخی مدعی اند دولت پیش‎بینی وضع موجود را نکرده‎است و چند نشریه هم کاغذ خریده و احتکار کرده‎اند. رئیس اتحادیه ناشران و کتاب‎فروشان، «محمود آموزگار» چند روز قبل در گفت‎وگو با خبرگزاری مهر درباره دلایل گرانی کاغذ گفت: «ثبت سفارش برای واردات کاغذ انجام نمی‌شود و ارز مبادله‌ای هم برای خرید این کالای استراتژیک حوزه صنعت نشر اختصاص پیدا نمی‌کند. ارز مبادله‌ای مدتی است که تنها برای هفت قلم از کالاهای اساسی تخصیص می‌یابد که کاغذ جزو آن‎ها نیست. علاوه بر این، مدتی است مجدد، بحث افزایش نرخ تعرفه واردات کاغذ از ۵ به ۱۰ درصد مطرح شده‎است که چنان چه این اتفاق رخ دهد، شاهد افزایش دوباره قیمت کاغذ و بالا رفتن نرخ افزایش آن از رقم ۲۰ درصد فعلی خواهیم‎بود». از طرف دیگر گفته می‌شود یکی از بزرگ‎ترین کارخانه‎های تولیدکننده کاغذ در چین که از کاغذ باطله، کاغذ تولید می‎کرد، به دلیل مشکلات زیست‎محیطی تعطیل شد. چین که تا پیش از این صادرکننده بود، تبدیل به واردکننده شد و به قیمت بالاتر تمام تولیدات کاغذ چند کارخانه را که بیشتر طرف قرارداد با ایران بودند، خرید. علاوه بر این‎ها، قیمت کاغذ همزمان در بازار جهانی هم افزایش پیدا کرده‏است. واکنش‎ جراید به گرانی کاغذ روزنامه‎ها و نشریات در این اوضاع نابه سامان تنها کاری که ازشان برمی‎آید کم کردن تعداد صفحاتشان است؛ روزنامه «هفت صبح»، که از مدتی پیش قطع خود را تغییر داده، حالا هشت صفحه از صفحاتش را هم کم کرده‎است.روزنامه «شرق» چهار صفحه اش را حذف کرده‎است؛ مدیر مسئول این روزنامه در گفت‎وگو با ایسنا، با انتقاد از کمبود و گرانی کاغذ و کیفیت نامطلوب کاغذهای تولید داخل اظهار کرده‎است: «من بر اساس خبرهایی که دارم، می‌دانم حدود هفت یا هشت روزنامه به دلیل این که کاغذ ندارند، چاپ نمی‌شوند و این وضعیت بقیه نشریات را هم به شکل دومینووار دربرمی‌گیرد». روزنامه «سینما» هفته گذشته در اعتراض به افزایش قیمت کاغذ، اعلام کرد که به مدت یک هفته به‎جای نسخه چاپی، نسخه الکترونیک منتشر می‌کند. این روزنامه از دیگر نشریات هم خواست به این حرکت اعتراضی بپیوندند تا شاید در کاهش قیمت کاغذ تأثیری داشته‎باشد. هفته نامه «کرگدن» هم یکی دیگر از نشریاتی بود که با منتشر نشدن در هفته گذشته، واکنشش را به ماجرای کمیابی و گرانی کاغذ نشان داد. گرانی کاغذ، البته بازار نحیف و کم‎جان کتاب را هم بی‎نصیب نخواهدگذاشت. پیشنهادی برای دولت در جو ملتهبی که این روزها به‎وجود آمده است، همه منتظریم تا بدانیم درنهایت چه تدبیری برای برون‎رفت از بحران کاغذ اندیشیده می‎شود و هرکس هم راه‎حل و راهکاری ارائه می‎کند. «عصر ایران» در یادداشتی به دولت پیشنهاد کرده است دخالتش را از حوزه مطبوعات قطع کند: «رئیس‎جمهور دستور دهد انتشار مطبوعات و نشریات دولتی به‎طور کامل متوقف شود. چه اتفاقی می‌افتد؟ از حجم تقاضای این‎ها که دغدغه قیمت ندارند و نگران مشتری نیستند و بودجه‌ای را باید صرف کنند و می‎کنند کاسته می‌شود. با منطق اقتصاد بازار و قاعده عرضه و تقاضا وقتی از حجم تقاضا کاسته شود قیمت پایین می‌آید و اگر راست باشد که برخی نهادهای عمومی به احتکار کاغذ روی آورده‌اند آن‌ها هم ناگزیر از باز کردن درهای انبارها و عرضه بیشتر می‌شوند و همین هم به کاهش قیمت یاری می‌رساند. اتفاق مثبت دیگر که بر این کار مترتب است، این است که این گروه از دولتی‎ها ناگزیر می‌شوند همان بودجه یا کمتر را در روند اقتصادی سالم‌تر و دور از رانت و فساد هزینه کنند و کار را به بخش خصوصی بسپارند و همین هم بر درآمد نشریات می‌افزاید.∎​