خبرگزاری مهر، گروه جامعه - فائزه مومنی: هر سال و همزمان با به صدا درآمدن زنگ سال تحصیلی جدید، رییسجمهوری توصیهها و پیشنهاداتی را به مسوولان وزارتخانه، معلمان و دانشآموزان میکنند. اما در این میان نکتهای که اهمیت دارد، توجه مسوولان آموزش و پرورش به عملیاتی کردن این توصیهها است. اینکه آیا آنها صرفا گوش به سخنان رییسجمهوری در چهره پدری مهربان میدهند و یا برای تحقق آن تلاش میکنند.
در این گزارش به مهمترین سخنان رییس جمهوری، همزمان با شروع سال تحصیلی در دولتهای یازدهم و دوازدهم اشاره کردیم.
مهرماه ۹۲؛ آگاهسازی دانشآموزان به حقوق خود/ احیای زنگ انشا، ایجاد زنگ گفتگو و کتاب
رییس جمهوری در آیین بازگشایی مدارس کشور در سال تحصیلی ۹۳_۹۲ به آشنایی افراد با حقوق و تکالیف خود تاکید کرد.
او گفت: دانش آموزان باید بدانند که به طور مساوی از حق آموختن ، احترام و کرامت برخوردار بوده و همه باید به نسبت برابر از امکانات مدرسه و امکانات اجتماعی برخوردار باشند.
روحانی تاکید کرد که نباید هیچ مدیر و معلمی به خود اجازه دهد به دانش آموزی توهین کرده یا با لحن و کلام درشت با او سخن بگوید؛ اهانت به دانش آموزان، اهانت به کل ملت ایران است، چرا که دانش آموزان، فرزندان این مرز و بوم هستند.
رییس جمهوری در آن سال، حفظ نظم کلاس، احترام به معلمان و درست درس خواندن ، احترام به همکلاسی ها و پرهیز از دعوا و مشاجره با همکلاسی ها در مدرسه را از جمله تکالیف دانش آموزان برشمرد.
همچنین احیای زنگ کتاب، گفتگو و انشا، سه پیشنهاد رییس جمهوری برای شروع سال تحصیلی ۹۲بود.
مهرماه ۹۳؛ تربیت دانشآموزانی نقاد و پرسشگر/ نیاز کشور به مدارسی پویا و نوآور
روحانی در جشن شروع سال تحصیلی ۹۴_۹۳ به دلیل سفر به مجمع عمومی سازمان ملل متحد نتوانست شرکت کند اما طی پیامی شروع سال تحصیلی را به دانشآموزان ومعلمان تبریک گفت.
او در آن پیام به نیاز کشور به مدارسی پویا و نوآور تاکید کرد.
روحانی گفت که راه رسیدن به این هدف از مدرسه و آموزش و پرورش ما میگذرد. استعداد و هوش فرزندان این زاد و بوم بالااست و باید به کشف و پرورش آنها بیشتر و بهتر بپردازیم.
وی در پیام خود بر توانمندی آموزش و پرورش در تربیت دانشآموزانی که قادر باشند که در کنار تربیت ذهن و دانشاندوزی با جامعه و جهان پیرامون خود به درستی ارتباط برقرار کنند، تاکید کرد و از مسوولان خواست تا دانشآموزانی متفکر، پرسشگر، نقاد و اخلاقی تربیت کنند.
مهرماه ۹۴؛ تشویق به طرح سوال
روحانی همچنین در مراسم آغاز سال تحصیلی ۹۴-۹۵ از دانشآموزان خواست تا دربارهی همه چیز سوال کنند.
به گفته او کلید دانش، علم و ترقی سوال کردن است. آنها نباید در هیچ شرایطی از سوال کردن خجالت بکشید و هیچ دانش آموزی نباید همکلاسی و دوست خود را به خاطر سوالی که دقیق و بجا نبوده مورد تمسخر قرار دهد؛ بلکه باید یکدیگر را به سوال کردن تشویق کنند.
روحانی تاکید کرد که اگر سوال کنید که چرا وضع ما این گونه است و با دیگر کشورها مقایسه کنید میتوانید برای آینده تصمیمات بهتری بگیرید.
مهرماه ۹۵؛ مدرسه نباید محیط اوهام، خرافات و خشونت باشد
حسن روحانی در مراسم آغاز سال تحصیلی ۹۶-۹۵ بر دوری مدارس از محیط اوهام، خرافات و خشونت تاکید کرد.
او گفت که خشونت تنها جنگ و ترور نیست، بلکه بیاحترامی به یکدیگر، نبود اخلاق دوستانه، خواهرانه و برادرانه و محروم کردن نوجوانان از تحصیل و مدرسه و وادار کردن کودکان و نوجوانان به کار پرزحمت و رفتار خارج از چارچوب اخلاق اسلامی در خانوادهها با کودکان نیز خشونت است.
رییس جمهوری از مسوولان آموزش و پرورش درخواست کرد تا محیط مدارس را سرزنده و شاداب کنند تا همه دانشآموزان احساس کنند مدرسه یک پناهگاه است و نه گریزگاه.
مهرماه۹۶؛ کتابهای درسی ما، دانش آموزان را برای دیروز تربیت می کند
امسال نیز رییس جمهوری به رسم سالهای گذشته میان دانشآموزان آمد و به عدم تغییر محتوای کتابهای درسی بعد از چندسال انتقاد کرد.
او گفت: وقتی امروز کتابهای درسی را باز می کنیم غیر از عوض شدن جلد، فونت، عکس وتغییر بعضی عبارتها نسبت به زمانی که ما درس می خواندیم تغییر چندانی نکرده است. در حالیکه ما باید دانش آموزان را حداقل برای ۱۲ سال آینده تربیت کنیم، کتابهای درسی ما دانش آموز را برای دیروز تربیت می کند نه برای فردا و حتی امروز.
وی به نیاز به تحول در تدریس و اداره کلاس اشاره کرد و گفت که در پایان کار معلوم می شود که معلم، وزیر و دولت چقدر کار کردهاند و در پایان کار مشخص میشود که آیا ما یک نوجوان یا جوان مسئول ماهر علاقه مند به کار خلاق تحویل جامعه دادهایم یا تنها باعث شدهایم دانش آموزان حفظیاتی را که از یاد می رود حفظ کنند.
رئیسجمهور همچنین به امن بودن محیط کلاس تاکید کرد و گفت: وقتی به صد سال پیش ایران بازمیگردیم و با کشورهای پیشرفته مقایسه می کنیم میبینیم که در کشور نواقصی وجود دارد و ما از سرمایه و منابعمان بهترین استفاده را نکرده ایم.
روحانی همچنین عنوان کرد: نباید بعد از ۱۲ سال یک کاغذ به عنوان مدرک دست دانش آموزان بدهیم بلکه باید مهارتی یاد بدهیم که بتوانند آن را به عنوان رشد و نمو دوران متوسطه خود در محیط کار عرضه کنند.
رئیسجمهور به خواسته خود از وزیر آموزش و پرورش اشاره کرد و گفت: قبل از معرفی ایشان به مجلس تاکید کردم که دانش آموزان در پایان ۱۲ سال باید یک کار بلد باشند. تا اگر نخواستند به دانشگاه بروند و خواستند وارد محیط کار و جامعه شوند یک مهارت را به خوبی آموخته باشند.
تشکیل کارگروه برای عملیاتی شدن توصیههای رییسجمهوری
برای بررسی عملیاتی شدن توصیههای رییس جمهوری در طی سالهای گذشته، به سراغ علی زرافشان، معاون آموزش متوسطه وزیر آموزش و پرورش رفتیم. او سالها در این وزارتخانه متصدی سمتهای زیادی بوده است.
به گفته او توصیههایی که رییس جمهوری هرسال میکنند در قالب فعالیتهای فرهنگی و هنری عملیاتی و برای هرکدام از آنها به سرعت کارگروهی تشکیل میشود.
احیای زنگ انشا، ایجاد زنگ کتاب و گفتگو
زرافشان در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه در سال ۹۲و همزمان با تاکید رییس جمهور بر ایجاد زنگ کتاب، کتابخانههای کلاسی ایجاد کردیم، اضافه میکند: این برنامه توسط معاونت پرورشی آموزش و پرورش و با مشارکت وزارت ارشاد تبدیل به پروژه شد.
وی ادامه میدهد: برای نهادینه شدن فرهنگ کتابخوانی میان دانشآموزان، این پروژه را از مقطع ابتدایی آغاز کردیم.در هر کلاس درس، متناسب با پایه تحصیلی و سن دانشآموزان کتابهایی را قرار دادیم و مقرر کردیم تا هر دانشآموز تا پایان سال هر کتاب را یک دور بخواند.
زرافشان به دیگر فعالیت این معاونت در ایجاد زنگ گفتگو اشاره میکند. به گفته او این معاونت کارگروهی را ایجاد کرد تا بتواند کلاس گفتگو برگزار کند. همچنین خیلی از برنامهها این طرح در قالب محتوا وارد کتابهای درسی شده است.
وی درباره احیای زنگ انشا هم میگوید: سازمان پژوهشهای وزارتخانه در این باره برنامههایی را تدوین و دستورالعملهای خاصی تهیه کرده است.
برگزاری جشنوارهای مختلف برای ایجاد پویایی و نشاط در مدرسه
معاون آموزش و متوسطه وزارت آموزش وپرورش به اجرای فعالیتهای مدرسهای با ورزش در پی توصیه رییسجمهوری مبنی بر ایجاد مدارسی پویا اشاره میکند و میگوید: در دو سه سال اخیر معاون تربیت بدنی وزارتخانه اقدامات خوبی انجام داد که یکی از این اقدامات، همراهی فعالیتهای آموزشی با تربیت بدنی است.
وی ادامه میدهد: در عین حال برای ایجادنشاط، شادابی و پویایی جشنوارهای مختلفی چون جابربن حیان برای دوره ابتدایی، نوجوان خوارزمی برای اول متوسطه و خوارزمی برای دوره دوم متوسطه همراه با جشنوارهای موضوعی مختلف برگزار کردیم.
زرافشان با بیان اینکه این فعالیتهای زمینه خلاقیت و نوآوری را در دانشآموزان ایجاد کرده است، تاکید میکند: ما قسمتهایی را تحت عنوان تفکر و پژوهش وارد محتوای کتاب درسی کردیم تا فعالیت بچه ها محدود به کتاب درسی نباشد.
بازگرداندن دانشآموزان به تحصیل
معاون امور متوسطه وزارت آموزش و پرورش به بازگرندان دانشآموزان به چرخه تحصیل در پی توصیه رییس جمهوری مبنی بر اینکه «محروم کردن نوجوانان از تحصیل میتواند یک نوع خشونت باشد» نیز اشاره میکند و میگوید: در ایجاد شرایط برای تحصیل در دورههای دورههای ابتدایی و اول متوسطه فاصله کمی تا ۱۰۰درصد داریم.
وی ادامه میدهد: آموزش و پرورش در این سال ها علاوه بر ساخت مدارس، سعی کرده دانشآموزان را با روش حمایتی مثل ایجاد مدارس شبانهروزی و آموزش از راه دور جذب کند.
زرافشان اضافه میکند: یکی از راههایی که برای بازگرداندن دانشآموزان به مدرسه به کار گرفتیم این بود که فهرست دانشآموزان امسال ثبتنام شده را با فهرست دانشآموزان سال گذشته تطبیق و اسم و آدرس دانشآموزانی که در مدرسه نیستند را در اختیار مناطق آموزش و پرورش قرار دادیم.
وی ادامه داد: مدیران مدارس به در منازل این دانشآموزان میروند و از خانوادهها میخواهند که فرزندانشان را به مدرسه بازگردانند.
شادابسازی فیزیکی مدارس در جهت ایجاد انگیزه در دانشآموزان
او در پاسخ به این سوال که برای ایجاد انگیزه در دانشآموزان و احترام به آنها در پی توصیه سال گذشته رییس جمهوری نیز چه اقداماتی انجام دادهاید، میگوید: آموزش و پرورش در چند عرصه فعالیت میکند، یکی از این عرصهها شادابسازی فضای مدرسه است.
زرافشان اضافه کرد: زیرنظام فضا و تجهیزات یکی از محورهای است که مدرسهسازان را از توجه صرف به کلاس درس منصرف و به سمت ایجاد فضاهایی برای تامین نیازهای هنری، جسمی و حرکتی دانشآموزان ترغیب میکند.
توصیه ها عملیاتی نشده است
درحالی که معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش از عملیاتی شدن توصیههای رییسجمهوری خبر میدهد، یک کارشناس و معلم آموزش و پرورش معتقد است اقدامی در این زمینه انجام نشده یا محسوس نبوده است.
محمدرضا نیکنژاد در گفتگو با خبرنگار مهر میگوید: تغییر گفتمان حاکم بر آموزش و پرورش که در زبان رییس جمهور و وزیر آموزش و پرورش جاری شده است را باید به فال نیک گرفت. سخنان رییس جمهور در آیین بازگشایی مدرسه ها همواره و تا اندازه ای نزدیک به هدف های نوین آموزشی بوده است.
وی ادامه میدهد: اما این که این حرف های خوب تا چه اندازه اجرایی و قابل پیگیری است با اما و اگرهای فراوانی روبروست. برای مثال اوایل شروع به کار این دولت و در راستای آموزشهای نوین جهانی، وعدههایی برای ایجاد زنگ گفتگو و کتاب و احیا زنگ انشا زده شد، اما نه به صورت واقعی و نه حتی کلیشه ای این وعده ها اجرایی نشدند.
او ادامه میدهد: بعدها گفتند که ما آنها را در دل کتابهای درسی جا دادهایم درحالی که این پاسخ خود به معنی وجود ابهام در اجرایی شدن این توصیهها بود. حتی اگر این توصیهها به شکل محتوا وارد کتاب شده است، محتویات آموزشی سنگین و فضای شلوغ کلاسها به معلم اجازه پرداختن به این مباحث را نمیدهد.
این کارشناس آموزشی اضافه میکند: از همه مهمتر اینکه اگر میخواهند فرهنگ گفتگو را به دانشآموزان بیاموزند، باید معلمها آموزشهای لازم در این زمینه ببینند. باید مباحث این فرهنگ به شکل جزوه به ساختار آموزشی کشور وارد شود تا بررسیهای لازم روی آن انجام گیرد. البته هیچکدام از این اتفاقات تاکنون نیفتاده است.
سه سال اول ابتدایی اصلا مربی ورزش ندارد!
او درخصوص همراهی فعالیتهای آموزشی با تربیتبدنی، میگوید: «من شخصا برای ثبتنام پسرم در دوره ابتدایی به مدرسه مراجعه کردم و از معلمشان خواستم که فعالیتهای ورزشی زیادی در برنامه آنها بگنجاند، اما به من گفتند سه سال اول را اصلا مربی ورزش نداریم.»
نیکنژاد اضافه میکند: در دروههای بالاتر هم که مربی دارند، کنترل شده نیست و صرفا یک توپ جلوی بچهها میاندازند و میگویند خودتان بازی کنید. جشنواره جابر بن حیان هم از دوره قبل بوده و چندان تغییری در کمیت و کیفیت آن بوجود نیامده است.
محرومیت دختران مناطق محروم از تحصیل در دوره اول متوسطه
این کارشناس آموزشی درباره اینکه «در ایجاد شرایط برای تحصیل در دورههای دورههای ابتدایی و اول متوسطه فاصله کمی تا ۱۰۰درصد وجود دارد» نیز گفت: این مورد را برای دوره ابتدایی قبول دارم اما برای اول متوسطه، نه!
او اضافه کرد: پوشش تحصیلی در دوره اول متوسطه شاید در حدود ۸۰درصد باشد. این در حالی است که برخی دانشآموزان دختر مناطق محروم بعد از طی دوره ابتدایی که ممنوعیت قانونی برای درس خواندن با پسران ندارند، از تحصیل در مقطع متوسطه اول به دلیل پوشش تحصیلی کم محروم میشوند.
نیکنژاد همچنین در پاسخ به این که فضای مدرسه به سمت تامین نیازهای حرکتی و جسمانی بچهها در جهت ایجاد انگیزه رفته است نیز گفت: مدارسی که به تازگی ساخته شدند به دلیل کمبود بودجه به صورت صرفه جویانه ساخته میشوند و امکانات لازم را ندارند.
طرحهایی که در حد حرف باقی میمانند
حمزه علینصیری یکی دیگر از کارشناسان آموزش و پرورش به خبرنگار مهر میگوید: خوشبختانه دولتمردان ما در هر زمینه ای که به اظهار نظر میپردازند. انصافاً در مقام یک کارشناس ارشد تمام عیار ظاهر میشوند و مسائل مختلف را خیلی خوب کالبدشکافی و آسیب شناسی میکنند. مسائل و مشکلات فرارو را دقیق بر می شمارند و ایده آل ها را خوب بیان میکنند و وضعیت مطلوب را خیلی خوب ترسیم و تعریف می کنند اما در عمل نه تنها اقدام ملموسی همراستا با وضعیت مطلوبی که ترسیم و تعریف کرده اند، مشاهده نمیشود، بلکه وضعیت، روز به روز از آنچه که هست، بدتر هم میشود!
این کارشناس آموزشی میگوید: اجرایی شدن توصیه های رییس جمهوری و احیای زنگ انشا و ایجاد زنگ کتاب و گفتگو و تشکیل کتابخانه های کلاسی در حد حرف است و حال و روز کلاسهای درسی نشان از آن دارد همه آنها در همان مرحله تشکیل کارگروه در سطح وزارتخانه باقی مانده است!
او با اشاره به ایجاد نشاط و پویایی در مدارس از طریق فعالیتهای تربیت بدنی نیز، اضافه میکند: واقعیت تلخ و آزاردهنده این است که چند سالی هست در راستای اقدامات صرفه جویانه، نسبت به حذف مربیان تربیت بدنی از سازمان عملی بسیاری از مدارس کرده اند.
نصیری ادعا میکند: در سال تحصیلی ۹۵-۹۴ در یک مدرسه شاهد بودم که در اسفند ماه دستور رسید که مربی تربیت بدنی که بصورت غیر موظف مشغول فعالیت بود، از حضور در مدرسه خودداری کند و در جواب مدیر مدرسه که گفته بود زنگهای ورزش این مربی را چه کنیم، مسئولان اداره جواب داده بودند که توپ را بیندازید جلو دانش آموزان خودشان بازی کنند!
این کارشناس آموزشی اضافه میکند: در سال تحصیلی ۹۶-۹۵ که فرزند خودم در یک مدرسه پسرانه با ۸۰۰ دانش آموز مشغول تحصیل بود، آموزگار خودشان روزهای دوشنبه به دلیل تقلیل خدمت به خاطر سابقه ۲۰ سال به بالا، به مدرسه نمی آمد و شوربختانه چند نفر از معلمان دیگر نیز به همین دلیل دقیقاً در همان روز از حضور در مدرسه خودداری میکردند.
او بیان میکند: مسئولین مدرسه برای کنترل آن همه کلاس بدون معلم، برنامه ورزش آنها را برای همان روز تنظیم کرده و همزمان چندین کلاس در یک حیاط کوچک به دنبال یک توپ می افتادند و بسیاری از کودکان عملاً از فعالیت ورزشی محروم میشدند.
با پوشش تحصیلی ۱۰۰درصد فاصله زیادی داریم
نصیری تاکید میکند: اما تردیدی وجود ندارد که برای افزایش پوشش تحصیلی تلاشهایی صورت گرفته و میگیرد لیکن نمی توان ادعا کرد که پوشش تحصیلی در تمام مقاطع نزدیک ۱۰۰ درصد است و با قاطعیت می توان گفت که در مقطع متوسطه به ویژه دوره دوم متوسطه با پوشش تحصیلی ۱۰۰ درصدی فاصله زیادی داریم.
این دبیر بازنشسته اضافه میکند: حضور کودکان دستفروش در خیابانها و کودکان و نوجوانان کار در کارگاهها و کارخانه ها گویای این است که اولاً فقر خانواده ها و ثانیاً نومیدی از عطایای مدرسه، باعث شده که آنها راه خود را از مدرسه کج کنند و دنبال سرنوشت خویش در بستری بیرون از دایره آموزش و پرورش بروند.
او همچنین میگوید: در برخی از مناطق و شهرهای پرجمعیت، تعداد مدرسه کمتر از نصف تعداد مورد نیاز است. مدرسه کوچک و محقری می شناسم که در دو نوبت صبح و ظهر پذیرای ۱۶۰۰ نفر دانش آموز در کلاسهای ۴۰ نفره هست!
نصیری تاکید میکند: زمانی می توانستیم ادعا کنیم که این دانش آموزان از فرصت حضور در آن مدرسه بهره خواهند برد که جایی برای نفس کشیدن و امکانی برای دیده شدن و مجالی برای ابراز وجود داشته باشند. قابل ذکر است که مسئولان منطقه ای به دلیل کمبود فضای آموزشی مجبورند به اندازه ۴ برابر ظرفیت آن مدرسه به مردم خدمات آموزشی دهند! البته این وضعیت در حال حاضر در بسیاری از نقاط پر جمعیت حاکم است.
او این سوال را مطرح میکند که آیا با این وضعیت با ادعای توجه به زیرنظام فضا و تجهیزات و ایجاد فضاها برای تامین نیازهای هنری، جسمی و حرکتی دانشآموزان می تواند ادعای درستی باشد؟
نصیری اظهار میکند: نکته ای فاجعه آمیز اینکه اکنون با رویکرد جدیدی که برای گسترش مدارس غیردولتی وجود دارد، اغلب به ساختمانهایی مجوز تأسیس مدرسه داده میشود که علاوه بر اینکه اتاقک های محقرشان مناسب برای تشکیل کلاس نیستند بلکه فاقد حیاط و فضای باز برای تنفس وتفریح اند!
به گزارش خبرنگار مهر، تا زمانی که کاستی پنهان و نارسایی کتمان شود، نه تنها حالمان بهتر نخواهد شد، بلکه بدتر نیز خواهد شد. لذا شایسته است مدیران آموزش و پرورش واقعیت ها را بر زبان جاری سازند تا چاره اندیشان را دچار تردید نکنند و از طرفی تا زمانی که به آموزش و پرورش بودجه کافی برای تامین نیازها و اجرای برنامه ها داده نشود و بالغ بر ۸۰ درصد بودجه این وزارتخانه صرف مسائل جاری شود نمی توان از این وزارتخانه انتظار دیگری داشت.
منبع: مهر
مسئولیت صحت اخبار ارائه شده به عهده منبع خبر بوده و این رسانه صرفاً رسالت اطلاعرسانی خود را در این رابطه انجام میدهد.
∎
نظر شما