دوشنبه در وین مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای هشتمین‌بار از زمان اجرائی‌شدن توافق برجام٬ پایبندی ایران به آن را تأیید کرد. نشست فصلی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، با محوریت ایران، سوریه و پرونده هسته‌ای کره ‌شمالی آغاز شد، با بیانیه «یوکیا آمانو»، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی. در این بیانیه آمانو، خطاب به اعضای شورای حکام گفته است این سازمان به وظایف خود در برابر ایران براساس توافق برجام و قطع‌نامه مرتبط با آن از سوی شورای امنیت، به‌صورت «بی‌طرفانه» ادامه خواهد داد. در این بیانیه به‌ راستی‌آزمایی و نظارت در جمهوری اسلامی ایران در پرتو قطع‌نامه «2231» شورای امنیت سازمان ملل، درخواست پادمان در کره ‌شمالی، اجرای توافق‌نامه پادمان در سوریه و درخواست پادمان در خاورمیانه از دیگر محورهای نشست فصلی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اشاره‌ شده است. مهم‌ترین موضوع این نشست پنج‌روزه تقویت همکاری بین‌المللی در زمینه هسته‌ای، تابش، حمل‌ونقل و ایمنی زباله و امنیت هسته‌ای است. رضا نجفی، نماینده ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در گفت‌وگویی موضوع اجرای پادمان‌ها در خاورمیانه را بحث مهمی دانسته که در نشست شورای حکام مطرح می‌شود. همچنین توانمندی هسته‌ای اسرائیل و خطری که برای خاورمیانه دارد، از دیگر موضوعات نشست شورای حکام خواهد بود. به گفته نجفی موضوع امنیت هسته‌ای و ایمنی هسته‌ای نیز از محورهایی است که کشورهای عضو آژانس آن را بررسی خواهند کرد. آمانو هفته گذشته آخرین گزارش فصلی خود را با محوریت «اجرای برجام در ایران» در اختیار 35 عضو شورای حکام گذاشت تا اعضا این موضوع را در نشست پنج‌روزه شورای حکام بررسی کنند. در این گزارش بار دیگر بر پایبندی ایران به مفاد برجام و تعهداتش تأکید شده است. 
ایران متعهد است
سخنران آغازین مراسم، یوکیا آمانو، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بود؛ او با تأکید بر اینکه ایران به تعهدات خود طبق توافق هسته‌ای عمل می‌کند، گفت: «ما به اجرای نقش خود مطابق با شروط تعیین‌شده در برجام، براساس استانداردهای پادمانی آژانس به‌صورت عادلانه و بی‌طرف ادامه می‌دهیم». آمانو با اشاره به متن گزارش خود تصریح کرد: «گزارش من درباره راستی‌آزمایی و نظارت بر جمهوری اسلامی ایران طبق قطع‌نامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل، فعالیت‌های مربوط به نظارت و راستی‌آزمایی آژانس در چند ماه گذشته را پوشش می‌دهد». او ادامه می‌دهد: «آژانس طبق برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) از زمان اجرائی‌شدن این توافق از ژانویه 2011 به نظارت و راستی‌آزمایی تعهدات مرتبط ایران پرداخته است. ما به اجرای نقش خود طبق شروط تعیین‌شده در برجام مطابق با اقدامات پادمانی استاندارد آژانس به شکل عادلانه و بی‌طرف ادامه می‌دهیم. تعهدات مرتبط هسته‌ای ایران طبق برجام به‌طور‌کامل اجرا می‌شود». او تأکید می‌کند: «آژانس کماکان به‌ راستی‌آزمایی عدم انحراف مواد هسته‌ای اعلام‌شده در ایران طبق توافق پادمانی ادامه می‌دهد. ارزیابی‌ها درباره نبود مواد و فعالیت‌های هسته‌ای اعلام‌نشده در ایران همچنان ادامه دارد». به گفته آمانو، آژانس به اجرای پروتکل الحاقی در ایران شامل دسترسی‌های تکمیلی به سایت‌ها و دیگر اماکن همان‌طور‌که مطابق با پروتکل‌های الحاقی در دیگر کشورها انجام می‌دهیم ادامه خواهد داد. 
آمریکا از برجام چه می‌خواهد؟ 
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، بارها اعلام کرده به توافق برجام پایبند نخواهد ماند و این بدترین توافق برای آمریکاست. اگرچه رکس تیلرسون، وزیر خارجه آمریکا، دو بار، یک ‌بار در اردیبهشت و یک ‌بار در تیر، پایبندی ایران به برجام را تأیید کرده؛ ولی ترامپ هیئتی را در کاخ سفید مسئول دستیابی به این نتیجه کرده که تا پاییز، پایبندنبودن ایران به برجام را ثابت کنند. توافق برجام و سرنوشت آن برای ایران مهم است و حسن روحانی یکی از مهم‌ترین برنامه‌های خود را در دولت دوازدهم حفظ این توافق قرار داده است؛ انتخاب محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه و علی‌اکبر صالحی، مسئول فنی تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای، نشان از این حساسیت دارد. 
نامه ظریف به آمانو
مدت‌هاست که آمریکا تلاش می‌کند پایبندی ایران به برجام را زیر سؤال برد یا اینکه در نحوه بررسی نظام بازرسی نهاد بین‌المللی تخصصی هسته‌ای در برجام تشکیک کند. سفر نیکی هیلی در اولین روز شهریور به وین به این منظور انجام شد. سفری که محمدجواد ظریف به آن واکنش نشان داد و به یوکیا آمانو نامه نوشت: «عالی‌جنابان؛ هدف از نوشتن این نامه، جلب‌ توجه شما به اقدام دیگری از سوی آمریکا است که مغایر با برجام و قطع‌نامه 2231 شورای امنیت بوده و اگر برای آن چاره‌جویی نشود، اعتبار آژانس را به چالش خواهد کشید. در خبرها به‌طور وسیعی گزارش ‌شده است که نماینده دائم آمریکا در سازمان ملل متحد به وین سفر خواهد کرد تا نگرانی‌های دولت آمریکا درباره توافق هسته‌ای ایران را با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مورد بحث قرار دهد و آژانس را در زمینه پایبندی ایران به توافق زیر ‌فشار قرار دهد. اگرچه مقامات آمریکایی آزاد هستند که به وین یا هرجای دیگری سفر کنند و اگرچه مسئولان آژانس حق‌ دارند افراد مختلف را به حضور بپذیرند، اما هدف اعلام‌شده این بازدید موجب برانگیخته‌شدن نگرانی‌های جدی درباره تخطی‌های بیشتر از متن و روح برجام و قطع‌نامه 2231 می‌شود که این‌بار علاوه بر این می‌تواند اعتبار آژانس را - که نقش حیاتی برای رژیم عدم‌ اشاعه به‌طورکلی و برای برجام به‌طور اخص دارد- مخدوش کند».آمریکا بارها در این مدت بندهای 26، 28 و 329 برجام را نقض کرده؛ این را تیم هسته‌ای ایران بارها گفته است و ظریف در نامه به آمانو به آن اشاره می‌کند. در این بندهای توافق برجام تأکید شده بود که باید فضای عدم اطمینان و ابهام‌آمیزی برای برجام ایجاد نشود؛ اما در عمل چنین نشد. 
اگر فقط آمریکا برجام را ترک کند، ما متعهد می‌مانیم
 اگر ترامپ در پی این است که بدترین توافق را پاره کند، ایران در پی هدف دیگری است و می‌خواهد تا جای ممکن به این توافق پایبند بماند. این موضوع را، هم وزیر امور خارجه ایران تأکید می‌کند و هم رئیس سازمان انرژی اتمی. علی‌اکبر صالحی، معاون رئیس‌جمهور ایران، به هفته‌نامه «اشپیگل» آلمان گفته، اگر آمریکا به‌تنهایی توافق هسته‌ای میان ایران و گروه 1+5 را ترک کند، ایران به احتمال زیاد به آن متعهد باقی خواهد ماند. رئیس سازمان انرژی اتمی ایران تأکید کرده در صورت منحل‌شدن توافق هسته‌ای، «دیگران» بیشتر از ایران متضرر خواهند شد و او به‌عنوان کسی که در مذاکرات و شکل‌گیری برجام نقش داشته «دوست ندارد» چنین روزی را ببیند. صالحی می‌گوید: «ما به‌طور دائم در حال ارزیابی منافع و هزینه‌هایمان در برابر برجام هستیم تا مطمئن شویم که متعهدماندن به آن برایمان بیش از حد هزینه برنداشته باشد. اگر آمریکا تصمیم به خروج از برجام بگیرد، اما امضاکنندگان دیگر؛ یعنی بریتانیا، فرانسه، آلمان، چین و روسیه بر سر عهد خود بمانند، آن‌موقع ایران هم به احتمال زیاد به آن متعهد باقی خواهد ماند، اما اگر آمریکا برجام را ترک کند و کشورهای اروپایی هم از آن پیروی کنند، آن‌وقت این توافق حتما منحل خواهد شد و ما هم بازمی‌گردیم به شرایط پیش از برجام، دقیق‌تر بگویم، به شرایط بسیار فراتر از قبل از آن».
بار دیگر تأیید ایران
حالا آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در جدیدترین راستی‌آزمایی و نظارت خود در جمهوری اسلامی ایران در پرتو قطع‌نامه 2231 (2015) شورای امنیت یک‌بار دیگر تأیید کرد که ایران تعهداتش در چارچوب برجام را از گزارش قبلی تاکنون انجام داده است. یوکیا آمانو در گزارش اخیر خود که هفته گذشته در اختیار 35 عضو شورای حکام قرار گرفت، اعلام کرد: «آژانس به ‌راستی‌آزمایی عدم انحراف مواد هسته‌ای اعلام‌شده در تأسیسات هسته‌ای و مکان‌های خارج از تأسیسات که به‌طور معمول مورد استفاده قرار می‌گیرند (LOFs) و از سوی ایران در چارچوب موافقت‌نامه پادمان‌ها اعلام‌ شده، ادامه می‌دهد».آمانو همچنین اعلام کرده: «ارزیابی‌ها درباره نبود فعالیت‌ها و مواد هسته‌ای اعلام‌نشده برای ایران کماکان ادامه دارد». بازرسی‌های آژانس از فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران اکنون در بالاترین سطح خود در چارچوب پادمان‌ها و پروتکل الحاقی در حال انجام است و رسانه‌ها و مقامات مختلف اروپایی نیز بر این مسئله صحه گذاشته‌اند؛ این‌بار هم گزارش آمانو از پایبندی ایران به توافق هسته‌ای حکایت دارد. روز گذشته، بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت خارجه، هم ‌بار دیگر در جمع خبرنگاران گفت: «ایران آغازکننده نقض برجام نخواهد بود و اگر کشوری در اجرای تعهدات برجامی خود کوتاهی کند، باید تاوان سنگینی برای آن بپردازد». به گفته قاسمی، حالا این می‌تواند آمریکا یا هر کشور دیگری باشد.