شرق: مناظرات نامزدهای چهاردهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری در ایران در شرایطی آغاز شده که انتخابات آمریکا در پیش است و نگرانی‌ها برای روی کار آمدن جمهوری‌خواهان و امکان از دست رفتن فرصت گفت‌وگو و احیای برجام تشدید شده است. گذشته از این چیزی حدود ۱۰ تا ۱۱ ماه تا انقضای قطع‌نامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل باقی نمانده است و این مسئله می‌تواند وضعیت تحریم علیه ایران را دشوارتر و پیچیده‌تر کند. با این حال همچنان برخی نامزدهای ریاست‌جمهوری با تردید و ابهام درباره عزم خود درباره مذاکرات برجام و رفع تحریم حرف می‌زنند.

شرایط احیای برجام پیچیده‌تر از همیشه شده است و با انتخابات آتی ریاست‌جمهوری در آمریکا و نگرانی برای سر کار آمدن دولت رادیکال جمهوری‌خواهان و شخص دونالد ترامپ و از بین رفتن فرصت احیای برجام تشدید شده است. در این میان برخی نامزدهای انتخاباتی مانند مسعود پزشکیان و مصطفی پورمحمدی به صراحت اعلام می‌کنند که به دنبال رفع تحریم و احیای برجام هستند اما برخی دیگر مانند سعید جلیلی، محمدباقر قالیباف، امیرحسین قاضی‌زاده و علیرضا زاکانی همچنان تردید دارند که در این زمینه مواضع جدی نشان دهند و با گفتن الفاظی مانند اینکه برداشتن خودتحریمی در اولویت سیاست‌های آنهاست یا پیمان‌نامه شانگهای و تفاهم‌نامه‌های اقتصادی با روسیه و کشورهای همسایه می‌تواند ایران را از بن‌بست اقتصادی خارج کند یا حذف حاکمیت دلار و... به نوعی و تلویحی اعلام می‌کنند که عزم جدی برای رفع تحریم و مذاکرات احیای برجام ندارند.

این دست اظهارات فعالان اقتصادی را نگران کرده است و اتاق بازرگانی که چندی پیش میزبان نامزدهای انتخاباتی بود به صراحت از کاندیداها درخواست کرد که برنامه‌های خود را برای رفع تحریم‌ها بگویند. هرچند در این نشست باز هم برخی کاندیداها طفره رفتند و نکته و برنامه اساسی به زبان نیاوردند. بهرام شکوری، رئیس کمیسیون معدن و صنایع معدنی اتاق ایران می‌گوید که «کاندیداهای ریاست‌جمهوری، در کنار شعارهای مهار تورم و کاهش نرخ ارز، باید برنامه خود برای تحقق اینها مانند سیاست‌های ارزی، رفع تحریم و... را نیز تبیین کنند».

با این حال برخی نامزدها چه در جلسات با بخش خصوصی، چه در برنامه‌های تبلیغاتی تلویزیونی از به‌کاربردن صراحت لهجه برای رفع تحریم‌ها خودداری می‌کنند. این موضوع موجب شده است که فعالان اقتصادی درخواست خود برای رفع تحریم‌ها را با تأکید بیشتری به زبان آورند.

حسین سلاح‌ورزی، رئیس سابق اتاق ایران در واکنش به صحبت‌های یکی از نامزد‌های انتخابات ریاست‌جمهوری مبنی بر برنامه توسعه تجاری و ارتباط با ۲۰۰ کشور دنیا به تابناک گفته است که «این کاندیدا گفته است با روشی که داریم، می‌توانیم با ۲۰۰ کشور مبادله تجاری داشته باشیم و روابط خود را توسعه دهیم که خب می‌دانیم این حرف‌ها واقعی و درست نیستند و در عمل امکان چنین چیزی وجود ندارد».

او با بیان اینکه مبادلات تجاری فعلی شبیه دوران پارینه‌سنگی است، گفت: «به‌عنوان یک شهروند هرچقدر جست‌وجو می‌کنم، هیچ نشانه‌ای از موفقیت قابل‌اتکا، نوآوری یا یک موضوع خوشحال‌کننده در زمان مسئولیت سعید جلیلی پیدا نکردم. افزایش ۱۰ برابری تحریم‌ها در زمان مدیریت جلیلی رقم خورد. تحریم‌ها عملا باعث شد تا دو بخش اقتصاد ایران هدف قرار بگیرد؛ بخش نفت، گاز و پتروشیمی و بخش دیگر سیستم بانکی و مبادلات پولی و مالی بود. در عمل تنها سه تا چهار کشور هستند که با آنها تبادلات بسیار سخت داریم؛ عمده روش مبادلات تجاری فعلی شبیه دوران پارینه‌سنگی و کالا به کالاست».

رئیس سازمان ملی کارآفرینی افزود: «نکته بعدی، تحریم‌های گسترده مربوط به جلوگیری از صادرات و سرمایه‌گذاری در نفت بود که باعث شد تا عملا از یک سو به خاطر کاهش تولید نفت در سال‌های تحریم و نبود امکانات انبارداری نفت، تولید را کاهش دهیم و این کاهش تولید، آسیب جدی به ذخایر و مخازن نفتی ما وارد کرد و عملا خیلی از اینها امکان برگشت ندارند. این در حالی بود که سرمایه‌گذاری مؤثری هم صورت نگرفت. همچنین بخش عمده‌ای از شرکت‌های خدمات فنی و مهندسی و شرکت‌های نفتی و نیرو‌های انسانی آنها، یا از کار ناامید یا بی‌کار شده‌اند و از کشور مهاجرت کرده‌اند».

مجیدرضا حریری، رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و چین هم درخصوص مهم‌ترین اولویت اقتصادی و راهکاری که باید از سوی نامزد‌های ریاست‌جمهوری در مناظره‌ها به‌صراحت بیان شود، گفته است که تحریم‌ها کاغذپاره نیست و نامزدها باید به‌صراحت دیدگاه خود را درباره رفع تحریم‌ها بگویند.

او در ادامه تأکید کرده است: «وقتی نامزدی درخصوص اقتصاد صحبت می‌کند باید ایده مشخصی داشته باشد، کاندیدای انتخابات باید شفاف بگوید طرفدار اقتصاد بازار است یا متمرکز؛ تا به امروز هیچ‌کدام از نامزد‌ها دراین‌باره شفاف سخن نگفته‌اند و فقط شعار و حرف‌های زیبا شنیده‌ایم.

مهم‌ترین موضوعِ سیاسی، اجتماعی و آینده این مملکت، موضوع اقتصاد است».

با تمام این احوال موضع بسیاری از نامزدهای اصولگرا درباره رفع تحریم و برنامه آنها برای خروج اقتصاد از رکود و تورم بالا مبهم و گنگ است.