صاحب‌خبر

تاریخ چریک‌های مارکسیست

«چپ رادیکال در ایران» نوشته علی رهنما از جامع‌ترین و دقیق‌ترین پژوهش‌هایی است که تاکنون درباره سازمان فداییان خلق انجام شده است. رهنما در این کتاب به تشکیل و تکامل سازمان فداییان خلق در بازه زمانی 1343 تا 1355 پرداخته است.

این جاده اختصاصی است

زمانی دکتر هوشنگ کاووسی، نویسنده و منتقد پیش‌کسوت سینما، در توصیف کلی ماهیت سینمای ایران در دوران فیلمفارسی‌سازی گفته بود: «در سینمای ایران هرگاه می‌خواهند فیلم تراژیک بسازند، کمدی از کار در‌می‌آید و برعکس» (نقل به مضمون). در تکمیل حرف آن استاد باید اضافه کنیم که اغلب تولیدات سینمای ایران از بدو تولد تاکنون ملغمه‌ای از همه گونه‌های سینمایی است و باید این ساخته‌ها را ترشی هفت‌بیجار لقب داد؛

تزریق خنده بر جامعه افسرده و وامانده

حقیقتش را بخواهید، باید گفت پارادوکس غریبی را در تاریخ معاصر کشورمان تجربه می‌کنیم. در موقعیتی که سیر فزاینده شرایط بد اقتصادی باعث افسرده‌حالی جامعه و طبقات مطرح آن شده است، شاهد یکه‌تازی سینمای کمدی و فروش استثنائی فیلم «فسیل» (کریم امینی/ ۱۴۰۱) هستیم که تا تاریخ نوشتن این مطلب از مرز ۳۱۳ میلیارد تومان گذشته و در کنارش می‌بینیم که گرایش سینمادار و تولید‌کننده به فیلم کمدی است.

افشین هاشمی در گفت‌و‌گو با «شرق» از شرایط کمدی‌سازی در ایران می‌گوید

ابتذال، منحصر به سینمای کمدی نیست

بهناز شیربانی

طبیعی است مرور آنچه در سینمای کمدی ایران اتفاق افتاده و همچنان در جریان است، نیاز به آسیب‌شناسی دارد. اینکه اساسا چرا کمدی، گونه مورد علاقه اکثریت مخاطبان سینماروی ایرانی است؟ و چرا در غیاب یا کم‌رنگ‌شدن سایر گونه‌های سینمایی، اغلب کمدی‌ها در سطحی‌ترین شکل ممکن پذیرای علاقه‌مندان سینما هستند؟

باید نگران ورزش ایران بود؟

افت ورزش قهرمانی در ورزش را می‌توان تحت تأثیر عوامل مختلفی قلمداد کرد؛ در گام اول نباید از سوءمدیریت‌ها غافل شد. رشته‌های زیادی بودند که از حضور مدیران ضعیف در رأس فدراسیون‌ها و یا نداشتن برنامه صحیح ضربه خوردند. تصمیمات غلط مدیران ورزش در سال‌های اخیر کم به ورزش قهرمانی ایران ضربه نزده است؛

سهم کم برای زنان

یکی از دلایل کوچک‌بودن کاروان ایران نسبت به سایر کشورها سهم کم زنان است. پس از انقلاب حضور بانوان ایرانی در المپیک، از المپیک 1996 آتلانتا شروع شد، لیدا فریمان با وایلدکارت، در رشته تیراندازی شرکت کرد. در دو، سه دوره بعد هم ورزشکاران زن ایرانی حضوری بسیار اندک و با وایلدکارت داشتند

نگاهی به شرایط مدال‌آوری ایران در پاریس

کشتی؛ دادرس همیشگی

ورزش ایران چه نتیجه‌ای در المپیک 2024 کسب خواهد کرد؟ آیا با توجه به افت ورزش ایران در سال‌های اخیر، می‌شود امید چندانی به موفقیت در پاریس داشت؟ زیبایی ورزش به همین است که می‌توان در آن شگفت‌زده شد. ورزش ایران با وجود تمامی کم‌وکاستی‌های موجود با امید فراوان راهی پاریس خواهد شد.

اگر مربیان بادانش حضور داشتند

برای بررسی پارامترهای ناکامی ورزش ایران خاصه در رشته‌های تیمی، در مسیر کسب سهمیه المپیک، می‌توان ارزیابی‌های متعددی داشت، ولی یکی از دلایلی که ایران در این دوره از بازی‌های المپیک در مقایسه با ادوار گذشته نفرات کمتری در کاروان دارد، عدم توفیق لازم در رشته‌های تیمی به ویژه دو رشته بسکتبال و والیبال است.

در گفت‌وگو با حسین علایی بررسی شد

نسبت «منافع ملی» با دکترین نظامی دفاعی و امنیتی

در معنای عام و در حوزه واژه‌شناسی، اگر مابازای عبارت «دکترین» را نظریه و تعالیم علمی، فلسفی، سیاسی، مذهبی و مجموعه‌ای از نظام‌های فکری در نظر بگیریم که مبتنی بر اصول معینی باشد، ‌در مفهوم و ساحت نظامی آن، دکترین در هر کشور می‌تواند بخشی از یک فلسفه یا ایدئولوژی نظامی یا حاصل یک یا چند نظریه نظامی باشد یا در چارچوب چند نظریه نظامی مطرح و ارائه شود. این را که از چه مسیری از وضع «موجود» به وضع «مطلوب» برسیم، راهبردهای تعیین‌شده ذیل دکترین نظامی و دفاعی تعیین می‌کنند و درواقع پاسخی است برای پرسش «چه باید کرد؟».

در گفت‌وگو با دکتر علی‌اکبر صالحی بررسی شد

توان هسته‌ای و منافع ملی

«توان هسته‌ای» و «پرونده فعالیت‌های هسته‌ای»، کلیدواژه‌هایی پرتکرار و در عین حال پربسامد هستند که عملا روی همه امور سیاسی، دیپلماتیک، امنیتی و به‌خصوص اقتصادی، معیشتی و تجاری ایران سایه سنگینی انداخته‌اند؛ تا جایی که علاوه بر قشری از افکار عمومی، حتی کارشناسان، ناظران و متخصصان حوزه بین‌الملل نیز اذعان دارند که پرونده هسته‌ای و به دنبال آن موضوعات مرتبطی همچون برجام، تحریم و‌...، سفره مردم و منافع و امنیت ملی کشور را نه‌تنها تحت‌الشعاع قرار داده، بلکه به گروگان گرفته است. با در نظر گرفتن این نکته، به گفت‌وگویی با دکتر علی‌اکبر صالحی نشسته‌ایم تا از منظر وی، نسبت «توان هسته‌ای» و «منافع ملی» را بررسی کنیم. در ادامه گپ‌و‌گفت با وزیر امور خارجه اسبق و رئیس سابق سازمان انرژی اتمی کشورمان، سعی کردیم‌ این موضوع را هم به بوته تحلیل ببریم که چرا پرونده پرچالش هسته‌ای ایران، با وجود تمام هزینه‌های گزافی که برای ایران در سه دهه اخیر داشته و دارد، هیچ‌گاه نتوانسته است تأثیری مثبت و البته ملموس بر زیست مردم داشته باشد؟

گفت‌وگو با مقصود فراستخواه درباره امید در جامعه ایران

امید در اسارت

فرانک جواهری هدی هاشمی

آمارها از شدت‌گرفتن مهاجرت در همه صنوف جامعه خبر می‌دهد. کاهش امید را می‌توان لابه‌لای گپ‌و‌گفت روزانه مردم حس کرد. به قول همکاری، «فقط ادامه می‌دهیم». اما زندگی جریان دارد، سالن‌های کنسرت پر می‌شود، مردم می‌خندند، اشک می‌ریزند، شادی می‌کنند.

ترکش‌های بمباران شیمیایی سردشت هنوز ادامه دارد

نفس‌های جامانده از زندگی

نسترن فرخه

سایه جنگ هنوز بر سر این آدم‌ها سنگینی می‌کند؛ جنگی که ریسمان زندگی در این خطه را حتی بعد از چهار دهه به یغما برده و درگیری برای نسل‌های بعد از آن همچنان ادامه دارد. اینجا در هر خانه‌ای را که می‌زنی، روایتی تازه از آن روزهای سردشت و درد شیمیایی‌شدن‌ در سینه دارد

در میزگرد «شرق» با حضور 3 پژوهشگر و جامعه‌شناس

چالش‌های زندگی روزمره ایرانی بعد از اتفاقات سال ۱۴۰۱ بررسی شد امید گم نشده

سامان موحدی‌راد

آنچه در شش ماه دوم سال ۱۴۰۱ گذشت، رویدادهایی بود که زندگی ایرانیان را درگیر تغییرات گسترده‌ای کرد. اگرچه تلاش می‌شود در روایت‌های رسمی به این تغییرات پرداخته نشود، اما آنچه در متن خیابان‌ها می‌گذرد به خوبی نشان می‌دهد که اتفاقات سال ۱۴۰۱ نیاز به مداقه، بررسی و مطالعه بیشتری دارد.

محیط ‌زیست در سالی که گذشت ‌

نیمه‌های «پر» و «خالی» لیوان

سال 1402، سال ویژه‌ای برای حوزه محیط‌ زیست نبود. اگر تورقی در اخبار زیست‌محیطی رسانه‌های کشور در سال 1402 داشته باشیم، آنچه بیش از همه جلب توجه می‌کند، «تکرار» است. از یک سو، «تکرار نگرانی‌های زیست‌محیطی» (از آلودگی هوای کلان‌شهرها گرفته تا خشک‌شدن دریاچه‌ها و تالاب‌ها) و از سوی دیگر، «تکرار وعده‌های بهبود اوضاع».

بازماندگان جنگ ایران و عراق، در گفت‌‎وگو با «شرق» از بیم‌ و امید روزهای رفته می‌گویند‌

حتی غبار ناامیدی را هم ندیدیم

مریم لطفی

«جنگ خاطره‌ها را مجروح می‌کند»؛ جنگ سخت است، جنگ بی‌رحم است، جنگ مادر و پدر و همسر ‌‌نمی‌فهمد. جنگ از چشم‌انتظاری چیزی نمی‌داند. جنگ یک هیولای چند‌سر است که فقط خون می‌خواهد. این هیولا اما حریفان قدری دارد؛ «سال پیش یک شهید برایم آوردند که کسی را نداشت.

اگر مهاجرت و پناهندگی نبود

نوشتن از شرایط ورزش ایران در آستانه برگزاری بازی‌های المپیک 2024 پاریس، بدون اشاره به اتفاقات و حواشی‌ای که بر ورزشکاران ایرانی در سال‌های اخیر رفته، امری ابتر است. همان‌طور که عنوان شد در این دوره از بازی‌ها، کاروان ورزش ایران حسابی کوچک شده و به همان اندازه شانس کسب مدال هم آب رفته است.

تبعیض؛ خراش جانکاه بر روح ظریف جوانان

قادر باستانی

در میهمانی خانوادگی، از نوجوانی درباره درس و کنکور می‌پرسم. می‌گوید برای قبولی در یک رشته مهندسی تلاش می‌کند و می‌خواهد بعد از لیسانس به ایتالیا یا آلمان برود. سؤال می‌کنم آیا برای تصمیم درباره مهاجرت و زندگی در خارج زود نیست؟ جواب می‌دهد نیاز به فکر ندارد، معلوم است که باید برای مهاجرت برنامه‌ریزی کرد! نسل جدید از تبعیض و بی‌عدالتی گریزان است و احساس می‌کند تبعیض در کشورمان، شکل سیستماتیک به خود گرفته است. اگر چاره نشود، چشم باز می‌کنیم و شاهد کشوری خالی‌شده از استعدادها و نخبگان خواهیم بود.

خط تولید صنعتی قصه با هوش مصنوعی

نویسنده: هوش مصنوعی

اکتبر ۲۰۲۳ (حدود چهار ماه پیش)، داستانی با عنوان «سرزمین خاطرات ماشین» جایزه مقام دوم را در پنجمین دوره مسابقه جیانگسو (مسابقه آموزش علمی و داستان علمی-تخیلی نوجوان در چین) برد. شرکت‌کنندگان بین ۱۴ سال تا ۴۵ سال داشتند. تعداد ۲۰۰ داستان به مسابقه رسیده بود که از میانشان به ۹۰ داستان جایزه تعلق گرفته است. ۱۴ داستان جایزه اول، ۱۸ تا جایزه دوم و ۲۷ داستان هم جایزه سوم را برده‌اند.

در گفت‌وگو با عباس ملکی درباره اقتضائات منافع ملی در سیاست خارجی مطرح شد

دستگاه دیپلماسی اهرمی جز «مذاکره» برای تحقق منافع ملی ندارد

منافع ملی از آن دست عباراتی است که طیف گسترده‌ای از معانی و تعاریف را در بر می‌گیرد، بنابراین هر جریان سیاسی بنا بر اقتضائات، ملاحظات و منافع حزبی به دنبال نگاه خاص خود از منافع ملی است. با‌این‌حال شکاف و گسل انکارنشدنی برای تعریف منافع ملی توسط جریان‌های سیاسی باعث شده است‌ فضای مبهمی برای تعیین حدود و ثغور این کلید‌واژه به وجود آید.

آسیب‌شناسی یک چالش سیاسی

غلبه نگرش حزبی بر منافع ملی

عبارت «منافع ملی» امروزه با یک فهم مدرن و جدید (‌بر‌خلاف آنچه در اروپای قدیم مرسوم بوده‌) مواجه است و آن را فراتر از دوستی‌ها و دشمنی‌ها می‌داند و معتقد است آنچه اصل است و پیروی از آن لازم و واجب، همین منافع ملی ا‌ست که ممکن است در شرایط مختلف، جلوه‌های متفاوتی به خود بگیرد.

در گفت‌وگو با حجت‌الاسلام مصطفی پور‌محمدی، دبیر عالی جامعه روحانیت مبارز و رئیس مرکز اسناد انقلاب اسلامی تشریح شد

آسیب سیاست‌ورزی بی‌سامان

با حجت‌الاسلام مصطفی پور‌محمدی در آخرین روزهای بهمن گفت‌وگو کردم؛ روزهایی که چیزی تا انتخابات نمانده بود، اما هنوز فضای جامعه آن‌طور که باید رنگ و بوی انتخاباتی نداشت. زمانی هم که این گفت‌وگو را برای انتشار آماده می‌کردم، اوایل اسفند بود که هنوز حداقل یک هفته تا انتخابات باقی مانده بود. تصمیم نداشتم با مصطفی پور‌محمدی درباره انتخابات صحبت کنم، اما از همان ابتدای کارمان، گفت‌وگو به انتخابات کشیده شد.

به دنبال «صلح» در میان مناقشات سیاسی

وحیده کریمی

خبری از آسایش مطلوب اقتصادی میان مردم دیده می‌شود و نه امید به راهبردی کارگشا در بین گروهی از مدیران نه‌چندان کارآمد اصولگرا وجود دارد.

جهان در گلوی جنگ

آرش فرحزاد

جنگ بدون اراده ما برای کشتن امکان‌پذیر نیست؛ اما این ایده به تنهایی جنگ را شرح نمی‌دهد. جنگ خشونتی سازماندهی‌شده است و احتمالا بتوان آن را سازمان‌یافته‌ترین فعالیت بشر دانست. جنگ به تنهایی گستره‌ای از احساسات، از ترس گرفته تا تحسین را بر‌می‌انگیزد؛ بنابراین نزدیک‌شدن به آن و مطالعه دقیق این پدیده، آسان نیست. بااین‌حال، اگر می‌خواهیم جهانی را که در آن زندگی می‌کنیم درک کنیم، باید جنگ را در مطالعه‌مان از تاریخ بشر بگنجانیم. اثرات جنگ آن‌قدر عمیق بوده که نپرداختن به آن به معنای غفلت از یکی از نیروهای عظیمی است که در کنار جغرافیا، منابع، اقتصاد، ایده‌ها و تغییرات اجتماعی و سیاسی، رشد بشر را شکل و تاریخ را تغییر داده است.

صلحی در دوردست نیست

اپیدمی جنگ

مریم جعفری

جان اشتاین‌بک در میانه جنگ جهانی دوم در نامه‌ای خطاب به بهترین دوستش نوشت: «همه‌ خوبی‌ها و قهرمان‌ها دوباره برمی‌خیزند، سپس سقوط می‌کنند و باز می‌ایستند. این بدان معنا نیست که شیطان پیروز می‌شود ـ‌‌که هرگز نخواهد شدـ اما به این معنا هم نیست که هرگز نمی‌میرد».

پس‌رفت در رشته‌های اوج‌گرفته

درجازدن در رشته‌های عقب‌مانده

بزرگ‌ترین کاروان ایران در المپیک 1976 مونترال شکل گرفت. 86 ورزشکار در 10 رشته ورزشی در آن المپیک حاضر بودند، البته نتیجه خوبی هم نگرفتند. ایران پس از انقلاب بنا بر دلایل سیاسی، دو المپیک 1980 مسکو و 1984 لس‌آنجلس را تحریم کرد. بازگشت ایران به این جشنواره باشکوه جهانی از المپیک 1988 سئول شروع شد، آن‌هم با یک کاروان جمع‌وجور. ایران با 27 ورزشکار راهی سئول شد.

چه کسی پیروز جنگ اوکراین می‌شود؟

احمد وخشیته

دو سال از آغاز منازعه اوکراین می‌گذرد و همچنان یک پرسش همچون روز اول پررنگ است: پیروز این کشمکش که خواهد بود؟ «جان میرشایمر» از مدیران برنامه سیاست بین‌الملل در دانشگاه شیکاگو که با نظریه رئالیسم تهاجمی در مطالعات روابط بین‌الملل شهرت دارد، بر این باور است که «غرب باید برای پیروزی احتمالی زشت روسیه در منطقه نظامی آماده شود که پس از آن اوکراین به یک دولت بی‌فایده تبدیل می‌شود که معیارهای پیوستن به ناتو و اتحادیه اروپا را برآورده نخواهد کرد». اما اجازه بدهید از زاویه‌ای دیگر در جست‌وجوی پاسخ به این پرسش باشیم. برای پاسخ به این پرسش که پیروز این کشمکش چه کسی خواهد بود؟ در ابتدا باید توجه داشته باشیم که ما از منازعه در چه مختصاتی صحبت می‌کنیم؟

سفر ادیسه‌وار استبداد مدرن در پهلوی دوم

«ظهور استبداد مدرن در ایران» بیش از هر چیز به این مسئله پرداخته که چگونه محمدرضا شاه پهلوی به استبداد مدرن گذار کرد.

هرودوت؛ رجحان «افسانه» بر «حقیقت»

محمود فاضلی

هرودوت نخستین تاریخ‌نگار یونانی‌زبان است که آثارش تا زمان ما باقی مانده‌اند. بر‌خلاف نویسندگانی که در آغاز کتاب خویش به شرح زندگی خود می‌پردازند، هرودوت در ابتدای کتاب خود به این جمله ساده بسنده کرده‌ که «هدف هرودوت هالیکارناسی از ارائه نتایج پژوهش‌هایش در اینجا، آن است که گذر زمان، گرد فراموشی بر کارهای آدمیان و دستاوردهای بزرگ یونانیان و بربرها ننشاند و به‌ویژه علت درگیری‌های این دو قوم روشن شود».

جنگ داخلی جهانی

ایده اصلی آگامبن در کتاب «جنگ داخلی» شامل دو متنِ «استاسیس» و «لویاتان و بهیموت» این است که جنگ داخلی همچون آستانه بنیادین سیاسی‌سازی در غرب نمودار می‌شود. این دو متنِ سمینارهایی درباره جنگ داخلی هستند که در اکتبر 2001 در دانشگاه پرینستون ارائه شده است.

درباره یک افسوس تاریخی

ایران می‌توانست کره جنوبی باشد، اما نشد... . این افسوس تاریخی سال‌های سال است ‌در محافل اقتصادی مطرح می‌شود؛ به‌ویژه این روزها که چیزی نزدیک به نصف شهرک‌های صنعتی کشور تعطیل یا نیمه‌تعطیل هستند و کارفرمایان از رویگردانی جویندگان کار‌ از صنایع می‌گویند؛