صاحب‌خبر

نزدیک به ۴۳ درصد شهرک‌های صنعتی ایران با نیمی از ظرفیت کار می‌کنند یا تعطیل شده‌اند

سکون صنعت

نزدیک به ۹۶ درصد صنایع کشور، صنایع خرد، کوچک و متوسط هستند؛ بنگاه‌هایی که بنا بر گزارش وزارت صنعت، معدن و تجارت غالبا زیر صد نفر کارکُن دارند. در این میان، بیشتر از ۶۵ درصد صنایع کشور در شهرک‌‌های صنعتی تجمیع شده‌اند، اما نزدیک به ۴۳ درصد شهرک‌‌های صنعتی کشور با نصف ظرفیت کار می‌کنند یا تعطیل شده‌اند. هرچند ‌آمارهایی از تعطیلی نیمی از واحدهای تولیدی در شهرک‌های صنعتی وجود دارد، اما دولت سیزدهم مدعی است شمار زیادی از تولیدی‌های راکد یا غیرفعال را احیا کرده است؛ ادعایی که نه با شرایط اقتصادی حال حاضر جور در‌می‌آید و نه با اعداد و ارقام قبلی.

دستمزد پایین و کار پرهزینه، بسیاری از شهرک‌های صنعتی را با کمبود کارگر مواجه کرده است

روی‌گردانی از صنایع

مریم شکرانی

«کار مداوم در گرمای ۷۰ درجه، به‌ویژه در تابستان‌ها، بسیار طاقت‌فرساست. بارها پیش آمده که کارگران تشنج کنند... چند دفعه درخواست انتقال از این واحد را داشته‌ام، اما کسی حاضر نیست به اینجا بیاید». این جملات صادق است؛ کارگر ۳۷‌ساله خط نورد گرم یکی از کارخانه‌های فولاد. صبح‌ها یک‌ساعت‌و‌نیم تا دو ساعت در راه است تا به محل کار برسد و موقع برگشت همین زمان نسبتا طولانی را باید پشت سر بگذارد.

خرده‌روایت‌هایی از گرفتاری‌های متعدد تولیدکنندگان در شهرک‌های صنعتی

مصائب کارخانه

قصه پرغصه تولیدکنندگان ایرانی، شباهت زیادی به هم دارد؛ خواه کارخانه‌داری در شهرک صنعتی سراوان سیستان و بلوچستان باشد و گرفتار جاده‌هایی که وجود ندارد و کامیون‌هایی که با هیچ قیمتی به استخدام راه‌های صعب‌العبور درنمی‌آیند، خواه تولیدکننده‌ای بیخ گوش پایتخت و در شهرک صنعتی شمس‌آباد باشد که می‌گویند حتی دروازه‌ای درست‌و‌حسابی برای ورود ندارد و نزدیک به دو دهه است که رها شده‌. خواه کارخانه‌داری در شهرک صنعتی توس خراسان باشد و گرفتار آنتن‌دهی ضعیف تلفن همراه و اینترنت کُند و خواه تولیدکننده‌ای در شهرک صنعتی اشترجان اصفهان که با کم‌آبی و قطع برق و گاز دست‌و‌پنجه نرم می‌کند.

بحران آب و ناترازی انرژی، حیات کارخانه‌ها و رؤیای توسعه کشور را نشانه گرفته است‌

اغمای صنعت

مریم شکرانی

دریاچه ارومیه، تالاب هامون، تالاب بختگان و هورالعظیم نفس آخر را می‌کشند. کارون، پرآب‌ترین و بلندترین رودخانه ایران، خشکیده و سفیدرود، دومین رودخانه بلند ایران و پرآب‌ترین رودخانه گیلان، به احتضار افتاده است. حالا کمتر رد و نشانی از رود کشکان و هیرمند، رودخانه سرکش و وحشی وجود دارد و اصفهان عزادار زاینده‌رود است.در عسلویه، از بزرگ‌ترین میدان‌های گازی جهان، فقط همین لقب پرطمطراق باقی مانده است و فقر سرمایه و فناوری سبب شده که کسری گاز سال به سال بیشتر شود؛ آن‌قدر که صندوق توسعه ملی پیش‌بینی می‌کند‌ تا سال ۱۴۲۰ فقط به اندازه یک‌سوم نیاز کشور‌ گاز عرضه شود. اوضاع برق هم تعریفی ندارد و مدت‌هاست نمود بارز آن، جاده‌های کم‌نور و تاریک ایران است. اما ماجرا به همین‌جا ختم نمی‌شود و بحران آب و ناترازی برق و گاز می‌تواند به راحتی رشته صنایع و رؤیای توسعه کشور را پنبه کند.

آینده هوش مصنوعی در سایه توانایی‌ و ناتوانی‌ انسان

مغزهای ماشینی

عبدالرضا ناصرمقدسی

ایلان ماسک همان‌طور که گفته بود، در ادامه برنامه طولانی‌مدت خود اولین میکروچیپ را در مغز یک انسان جاگذاری کرد. او برای رسیدن به این نقطه راهی طولانی طی کرد. باید به این نکته توجه داشت که این موفقیت فقط حاصل کارها و تلاش‌های او و تیمش نبود، بلکه افراد بسیاری نیز به طور موازی در این زمینه کار می‌کردند و آنچه به دست آمده، حاصل تلاش همه کسانی است که در دنیای جدید در لبه علم و تکنولوژی به سر برده و می‌خواهند جهان و انسان را وارد وادی‌های نو کنند.

محمدرضا فرزانگان، رئیس کرسی اقتصاد خاورمیانه دانشگاه فیلیپس آلمان، ریشه‌های جاماندگی ایران از توسعه صنعتی را بررسی می‌کند

واکاوی جاماندگی

جاماندگی ایران از توسعه صنعتی، از بحث‌های داغ محافل اقتصادی و رسانه‌ها در سال‌های گذشته بوده است. آنچه باعث شد ایران، کره جنوبی یا سنگاپور نشود. برخی معتقد‌ند نفت ترمز راه شده است، برخی به بی‌ثباتی سیاسی و جنگ اشاره می‌کنند و بعضی دیگر نیز اعتقاد دارند ایران از ابتدا نقشه راه مشخص و درستی برای توسعه صنعتی نداشته است. با‌این‌حال، محمدرضا فرزانگان، رئیس دپارتمان اقتصاد خاورمیانه در مرکز پژوهش‌های خاورمیانه دانشگاه فیلیپس در ماربورگ آلمان معتقد است نه ایران گرفتار نفرین نفت شده و نه دست کشور از نقشه راه و برنامه توسعه صنعتی خالی بوده است.

چشم‌انداز استارت‌آپ‌‌ها در آینده‌ای مبهم

حامد شفیعی

اکوسیستم نوآور در ایران در حال رشد و توسعه است که در سال‌های اخیر با چالش‌های مختلفی مانند تحریم‌های اقتصادی، محدودیت‌های ارزی، قوانین و مقررات نامناسب و حمایت‌های ناکارآمد دولتی روبه‌رو شده است.

ایران؛ باید‌ها و نباید‌های اکوسیستم در سال آینده

در آستانه سال نو، قصد دارم از نگاه خودم درباره چشم‌انداز آینده‌پژوهی و اکوسیستم نوآوری در ایران، در ظرف زمان و مکان فعلی جامعه بنویسم. این موضوع علاوه بر جنبه روشنفکرانه‌‌، نیازمند دانش عمیق در زمینه‌های اقتصاد، فناوری، جامعه‌شناسی و... است. ‌همچنین نیازمند تجربه زیسته‌ در اتمسفر ملتهب کنونی و روبه‌رو‌شدن با حقایقی نه‌چندان مطلوب است. بنابراین، فارغ از مطالعات و توصیفات فانتزی، ترجیح می‌دهم واقعیت را از زاویه تجربه زیسته یک دانش‌آموخته رشته کامپیوتر در دل جامعه‌ بیان کنم.

فرار، مهاجرت یا چرخش مغزها؟

در یک چشم‌انداز، صنعت فناوری اطلاعات که همیشه در حال تحول و دگرگونی است، یک روند عجیب توجه جهانی را به خود جلب می‌کند. تعداد فزاینده‌ای از متخصصان فناوری از ایران در حال جمع‌آوری تخصص دیجیتالی خود هستند و مسیر مهاجرت را پیش‌روی خود انتخاب می‌کنند.

هادی حق‌شناس، اقتصاددان، در گفت‌وگو با «شرق»:

بنیان اقتصاد رقابت است

ممنوعیت واردات کالا و انحصار ناشی از آن منجر به این می‌شود که قیمت کالاها بیش از نرخ تورم رشد کند. «گروه کالایی چهار» نامی است که شاید چندان به گوش همه ایرانی‌ها آشنا نباشد، اما سال‌هاست ممنوعیت واردات کالاهایی که در فهرست این گروه جای گرفته‌‌اند، اثر مستقیمی بر زندگی ایرانی‌ها گذاشته است. از سال ۱۳۹۷‌ ‌ورود گروه کالایی چهار که شامل کالاهای لوکس (با تعریف دولتی) یا دارای تولید مشابه داخل هستند، بر اساس مصوبه سران قوا‌ به کشور ممنوع شد تا شرایط برای عرض اندام تولید داخلی مهیا شود؛ خواسته‌ای که پس از گذشت پنج سال نه‌تنها نتوانسته است امکان دسترسی ایرانی‌ها به کالاهایی همچون لوازم خانگی و الکترونیک ارزان و با‌کیفیت را مهیا کند، بلکه با ایجاد یک بازار انحصاری، رونق بازار را به اندکی از تولید‌کنندگان محدود کرده است. هادی حق‌شناس در قامت یک اقتصاددان به بررسی آثار سیاست ممنوعیت واردات بر اقتصاد کشور پرداخت. به گفته او «این شیوه ممنوعیت موجب شده است‌ اکنون مصرف‌کننده ایرانی به تولید‌کننده ایرانی یارانه بدهد».

حمایت دولت، مهره اصلی در تداوم اکوسیستم استارت‌آپی

یک استارت‌آپ با افراد یا سازمان‌هایی در ارتباط است تا بتواند رشد کند و به بلوغ برسد. این افراد یا سازمان‌ها می‌توانند مشاوران‌، کارآفرینان، سرمایه‌گذاران یا سازمان‌ها و نهادهایی همچون دانشگاه‌ها، سازمان‌های حمایتی (مثل مراکز رشد، استارت‌آپ استودیوها، فضاهای کار اشتراکی و...)، سازمان‌های تحقیقاتی، سازمان‌های ارائه‌دهنده خدمات (حقوقی، مالی و...) و شرکت‌های بزرگ باشند. همچنین دولت و سازمان‌های دولتی مرتبط، نقش مهمی در این اکوسیستم ایفا می‌کنند. مجموعه این موارد اکوسیستم استارت‌آپی هستند که با توجه به تأثیر مثبت استارت‌آپ‌ها در ایجاد فرصت‌های شغلی و ایجاد یک فضای پویا و فعال در اکوسیستم، می‌توان گفت که این نوع کسب‌و‌کارها در سال‌های اخیر نقش بسیار مهمی در رشد اقتصادی جوامع ایفا کرده‌اند.

موج خروج از کشور از صاحبان سرمایه و کارخانه‌داران به اصناف کارگری رسید

مهاجرت کارگران

آگهی‌های استخدام در کشورهای همسایه این روزها بیشتر از همیشه در کانال‌های تلگرامی، صفحات اینستاگرامی و حتی تراکت‌های کاغذی و تبلیغاتی مؤسسات مهاجرتی به چشم می‌آید. آگهی‌هایی که تأکید می‌کنند همه می‌توانند برای مهاجرت اقدام کنند؛ از کارگران ساده، کابینت‌ساز، نجار و خیاط گرفته تا خلبان، وکیل و استاد دانشگاه. موج خروج نیروی انسانی از ایران حالا هشدار کارشناسان را به دنبال داشته است. برخی اعضای اتاق بازرگانی از تسهیلات و مشوق‌های فراوان کشورهای همسایه برای جذب کارخانه‌داران ایرانی می‌گویند و تشکل‌های تخصصی توضیح می‌دهند که متخصصان نفتی ایران حتی به مهاجرت به ازبکستان با دستمزد پایین نیز راضی شده‌اند! رصدخانه ملی مهاجرت ایران توضیح می‌دهد‌ مهاجرت در ایران، فرم «توده‌وار» به خود گرفته است و جعفر خیرخواهان، کارشناس توسعه، به «شرق» می‌گوید شدت مهاجرت نیروی انسانی از ایران مشابه کشورهای درگیر جنگ است.

آینده‌ توسعه‎ فاوا و نظام حکمرانی

امروزه پیشرفت در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات (فاوا) به واسطه‌ تغییرات قابل ملاحظه‌ای در این حوزه، از جمله سرعت پردازش بالاتر، ظرفیت بزرگ‌تر ذخیره‌سازی داده‌ها و نرم‌افزارهای پیشرفته‌تر رشد بالایی دارد.

نرخ تأمین مالی تا کجا می‌تواند بالا برود؟

تأمین مالی عبارت است از فرایند جمع‌آوری منابع مالی لازم برای انجام فعالیت‌های گوناگون اقتصادی و پوشش نیازهای مالی کسب‌وکار از منابعی خارج از آورده سهامداران یا سرمایه شرکت، استفاده از اندوخته یا سود انباشته شرکت‌ یا فروش دارایی‌های شرکت. مهم‌ترین عامل در حوزه تأمین مالی نیز نرخ تأمین سرمایه محسوب می‌شود.

شرایط اقتصاد کلان و چشم‌انداز بورس در سال ۱۴۰۳

از ابتدای سال 1402 تا پایان بهمن‌، بازدهی بورس تهران تنها هفت درصد بوده‌ که به‌‌‌‌مراتب بازدهی‌ای پایین‌تر از سایر دارایی‌ها از‌جمله صندوق‌های با درآمد ثابت و همچنین سپرده بانکی داشته است. بررسی چشم‌انداز بورس تهران در سال 1403 نیازمند تحلیل درست از چرایی پایین‌تر‌بودن بازدهی بورس نسبت به سایر بازارهاست.

شور زندگی

شهرزاد همتی

آدم‌ها به امید زنده‌اند. امید مثل یک شهاب هر‌چند کوتاه و لحظه‌ای، در آسمان زندگی همه ما درخشیده است. هر‌کدام از ما هزاران بار زمین خورده‌ایم و باز هم به زندگی برگشته‌ایم.

با حضور پرشور مردم دارالعباده

ویژه برنامه نوروزی (شادراه نور) آغاز به کار کرد

یزد - ویژه برنامه نوروزی (شادراه نور) با حضور استاندار یزد و مسئولان استانی در بلوار بسیج یزد آغاز به کار کرد

گفت‌وگو با مقصود فراستخواه درباره امید در جامعه ایران

امید در اسارت

آمارها از شدت‌گرفتن مهاجرت در همه صنوف جامعه خبر می‌دهد. کاهش امید را می‌توان لابه‌لای گپ‌و‌گفت روزانه مردم حس کرد. به قول همکاری، «فقط ادامه می‌دهیم». اما زندگی جریان دارد، سالن‌های کنسرت پر می‌شود، مردم می‌خندند، اشک می‌ریزند، شادی می‌کنند. پس آیا در جامعه امروز ایران، امید وجود دارد و کجا باید به دنبال آن بگردیم؟ اصلا امید به چه معناست؟ برای پاسخ به این پرسش‌ها، ‌سراغ مقصود فراستخواه رفتیم. او در جایی از صحبت‌هایش گفت‌: «من پاسخی برای پرسش‌های مهیب شما ندارم و من هم در این پرسش‌ها درگیر و سرگردانم». بااین‌حال، در این گفت‌وگو چراغی را روشن می‌کند‌ که با آن می‌توان لابه‌لای رنگین‌کمان شادی و غم جامعه، امید را دید. فراستخواه، استاد دانشگاه، یکی از جامعه‌شناسانی است که سال‌ها درباره امید در جامعه ایران کار کرده است‌. بر اساس مطالعات کیفی‌ای که او انجام داده، یک نوع نهیلیسم پنهان و عجیب مثل خوره در جامعه ما نفوذ کرده و حال به یک نوع نهیلیسم منفعلانه هم رسیده‌ایم. او معتقد است اگر می‌خواهید امید را به‌مثابه یک «واقعیت» و «رفتار» جست‌و‌جو کنید، آن را پیدا نخواهید کرد؛ اما اگر جامعه را به‌مثابه «عمل» ببینید، با وجود تمام ناامیدی‌های مبهم و روشنی که همه بر زبان می‌آورند، در عمل امید مبهمی دارند و زندگی می‌کنند؛ «اما در آخر، این زنجیره معناهاست که زبان و جهان ما را می‌سازد و این امیدی است که در ایران می‌توانیم آن را دنبال کنیم‌. به دلیل خیرگی به امر سیاسی، امید اجتماعی که در جامعه وجود دارد، به شکل‌های مختلف خود را نشان می‌دهد و تلاشی برای امیدوار‌بودن است».

مدیرکل مطبوعات و خبرگزاری های داخلی وزارت ارشاد توضیح داد؛

جزئیات انتشار آگهی‌های دولتی در رسانه‌ها

مدیرکل مطبوعات داخلی معاونت امور رسانه‌ای و تبلیغات وزارت ارشاد درباره انتشار آگهی‌های دولتی در رسانه‌ها در پایان سال گزارش داد.

ترکش‌های بمباران شیمیایی سردشت هنوز ادامه دارد

نفس‌های جامانده از زندگی

نسترن فرخه

سایه جنگ هنوز بر سر این آدم‌ها سنگینی می‌کند؛ جنگی که ریسمان زندگی در این خطه را حتی بعد از چهار دهه به یغما برده و درگیری برای نسل‌های بعد از آن همچنان ادامه دارد. اینجا در هر خانه‌ای را که می‌زنی، روایتی تازه از آن روزهای سردشت و درد شیمیایی‌شدن‌ در سینه دارد. زنان و مردانی که با جای زخم تاول‌های روی بدن و نفس‌های به‌جا‌مانده از آن روزها، زندگی را پیش می‌برند. بمباران شیمیایی سردشت هیچ‌وقت تمام نمی‌شود. حالا بیشتر خانه‌های کلنگی این شهر ساخته شده و هرج‌ومرج روزمره جانی دوباره به این شهر داده‌؛ بااین‌حال، هنوز گرد مواد شیمیایی به جان این خاک نشسته است. روایت بیشتر آدم‌های این شهر همین است که‌ گرد گاز خردل هنوز در شهر مانده است. این را کارگرهایی که خانه‌های قدیمی را کلنگ می‌زنند، خوب می‌فهمند؛ نفسشان تنگ می‌شود و گاهی کار را نیمه‌کاره رها می‌کنند.

یادداشت عکاس

زندگی؟ هرچه هست لااقل زندگی نیست... آنهایی که رفته‌اند، حداقل سنگ مزاری به اسمشان هست که هراز‌گاهی مردم یادشان کنند. جوانان امروزی شهر هم عموما‌ چندان در جریان بمباران و رنجی که روزگاری بر مردمان گذشته‌شان رفته، نیستند.

در میزگرد «شرق» با حضور 3 پژوهشگر و جامعه‌شناس چالش‌های زندگی روزمره ایرانی بعد از اتفاقات سال ۱۴۰۱ بررسی شد

امید گم نشده

سامان موحدی‌راد

آنچه در شش ماه دوم سال ۱۴۰۱ گذشت، رویدادهایی بود که زندگی ایرانیان را درگیر تغییرات گسترده‌ای کرد. اگرچه تلاش می‌شود در روایت‌های رسمی به این تغییرات پرداخته نشود، اما آنچه در متن خیابان‌ها می‌گذرد به خوبی نشان می‌دهد که اتفاقات سال ۱۴۰۱ نیاز به مداقه، بررسی و مطالعه بیشتری دارد. یکی از موضوعاتی که حالا و با گذشت یک سال از آن اتفاقات به‌وفور و در بزنگاه‌های مختلف خودش را نشان می‌دهد، دوگانه‌ای است که با محوریت زندگی روزمره ایرانی‌ها ساخته می‌شود. نمونه‌اش را زمستان سال ۱۴۰۲ و در پی برگزاری رقابت‌های جام ملت‌های آسیا دیدیم.

محیط ‌زیست در سالی که گذشت ‌

نیمه‌های «پر» و «خالی» لیوان

سال 1402، سال ویژه‌ای برای حوزه محیط‌ زیست نبود. اگر تورقی در اخبار زیست‌محیطی رسانه‌های کشور در سال 1402 داشته باشیم، آنچه بیش از همه جلب توجه می‌کند، «تکرار» است. از یک سو، «تکرار نگرانی‌های زیست‌محیطی» (از آلودگی هوای کلان‌شهرها گرفته تا خشک‌شدن دریاچه‌ها و تالاب‌ها) و از سوی دیگر، «تکرار وعده‌های بهبود اوضاع». دور از انصاف است که فعالیت‌های انجام‌شده در دولت و مشخصا سازمان حفاظت محیط‌ زیست را نادیده گرفت، اما واقعیت این است که دستاوردهای بیان‌شده در ادبیات مسئولان حوزه محیط‌ زیست، بیشتر از جنس روزمرگی‌های کاری هستند تا تحول‌آفرینی‌های چشمگیر. اردیبهشت‌ 1402 بود که سازمان حفاظت محیط‌ زیست، برنامه‌‎های عملیاتی خود برای سال 1402 را به تفکیک معاونت‌های سازمان اعلام کرد. اگر‌چه برای قضاوت درباره نتایج آن برنامه‌های عملیاتی، باید در ابتدای سال 1403 در انتظار گزارش‌های رسمی سازمان باشیم، اما با بازخوانی برنامه‌های مذکور می‌توان دریافت که عمده آنها در چارچوب رویه‌های رایج سازمان و فاقد تحول‌‎آفرینی عدیده بوده‌اند.

بازماندگان جنگ ایران و عراق، در گفت‌‎وگو با «شرق» از بیم‌ و امید روزهای رفته می‌گویند‌

حتی غبار ناامیدی را هم ندیدیم

مریم لطفی

«جنگ خاطره‌ها را مجروح می‌کند»؛ جنگ سخت است، جنگ بی‌رحم است، جنگ مادر و پدر و همسر ‌‌نمی‌فهمد. جنگ از چشم‌انتظاری چیزی نمی‌داند. جنگ یک هیولای چند‌سر است که فقط خون می‌خواهد. این هیولا اما حریفان قدری دارد؛ «سال پیش یک شهید برایم آوردند که کسی را نداشت. از بچه‌های بهزیستی بود. گفتند مادر و پدر ندارد، اما وصیت کرده یک ختم مادرانه برایش بگیرند. سپردندش به من. خودم سه پسر داشتم که تقدیم کرده بودم و با این پسرم که تازه آوردند شدند چهارتا». «فروغ منهی»، مادر شهیدان داوود، رسول و علیرضا خالقی‌پور و همسر جانباز است. سن‌و‌سال زیادی نداشته وقتی ازدواج کرده است.

۶۰ لیتر سهمیه بنزین فروردین‌ماه ۱۴۰۳ شارژ شد

۶۰ لیتر سهمیه بنزین فروردین‌ماه خودروهای شخصی بدون هیچ‌گونه تغییری، ساعت صفر بامداد چهارشنبه (یکم فروردین‌ماه) در کارت‌های هوشمند سوخت شخصی شارژ شد.

راه حل‌های فوری برای مبارزه با خواب آلودگی در حین رانندگی

خواب آلودگی هنگام رانندگی یکی از عوامل اصلی تصادفات می باشد و برای حل مشکل خواب آلودگی راننده راه حل های ساده ای وجود دارد.

بازار گزارش می دهد؛

کشت فراسرزمینی ناجی کشاورزی آذربایجان شرقی| اصلاح الگوی کشت کارساز نشد!

تبریز- کشاورزی آذربایجان شرقی درحالی به خاطر محدودیت منابع آبی با چالش روبه رو است که کشت فراسرزمینی می تواند ناجی این بخش باشد.