آرمان- مهدي رضايي: تصور مي‌شد آمريكا پس از امضاي برجام تا حدي از سياست خصمانه خود عليه ايران دست بردارد و به آنچه عمل كند كه در پشت تريبون بيان مي‌كرد يعني پايان خصومت عليه ايران! ديروز اما اوباما آنچه را امضا كرد كه تصور مي‌شد امضا نخواهد كرد و از طريق اين اقدام گامي در اثبات اظهاراتش به نمايش بگذارد كه امضا كرد و نشان داد به وعده‌هايش پايبندي نخواهد داشت اما مهر اوباما در پاي مصوبه كنگره خشك نشده بود كه جان كري به نوعي با ارسال نامه‌اي درصدد برآمد تا نشان دهد اين نامه خللي در وعده‌ها ايجاد نمي‌كند و بار ديگر اقتدار ايران به نمايش در آمد.

ماجرا چه بود؟

رئيس‌جمهور آمريكا با امضاي لايحه بودجه سال آينده اين كشور، محدوديت‌هاي تازه‌ براي ورود به اين كشور را هم به عنوان بخشي از قانون بودجه تاييد كرده است. اين محدوديت‌ها كه 10 روز پيش در مجلس نمايندگان آمريكا تصويب شده بود شامل بعضي شهروندان ۳۸ كشوري مي‌شود كه در حال حاضر بدون ويزا به آمريكا سفر مي‌كنند. بنابر گزارش سايت اينترنتي بي‌بي‌سي بر اساس فصل ۲۰۳ از متن بودجه سال آينده آمريكا كه بعد از تصويب سنا و امضاي اوباما به قانون تبديل شده است، اگر شهروندان اين ۳۸ كشور در پنج سال گذشته به سوريه، عراق يا كشورهاي حامي تروريسم از نظر وزارت خارجه آمريكا (ايران، سودان و سوريه) سفر كرده باشند، نمي‌توانند مانند گذشته بدون ويزا وارد آمريكا شوند. به علاوه كساني كه تابعيت دوگانه اين كشورها را هم دارند، از جمله ايراني‌هايي كه شهروند كشورهاي معاف از ويزا مانند بريتانيا، استراليا يا فرانسه هستند، بايد با اجراي قانون تازه براي سفر به آمريكا درخواست ويزا كنند.

واكنش ظريف به مصوبه کنگره

پس از انتشار اين خبر بود كه وزير امور خارجه ايران با اشاره به قانون محدوديت صدور رواديد در سفر به ايران گفت: اين موضوع يك پيام بسيار بد براي ايراني‌ها به همراه دارد مبني بر اينكه آمريكا روي سياست خصمانه در قبال ايران تكيه كرده است. محمدجواد ظريف، در گفت‌وگو با پايگاه خبري المانيتور در محل اقامت نماينده ايران در سازمان ملل در نيويورك در پاسخ به سوالي درباره مصوبه جديد آمريكا براي محدوديت ورود افرادي كه پيش از اين به ايران، سوريه، عراق و سومالي سفر كرده‌اند، اظهار کرد: متاسفانه ما در حال دريافت پيام‌هاي مختلفي از واشنگتن هستيم كه اغلب نيز منفي هستند. يكي از آنها مصوبه جديد مبني بر قانون محدوديت لغو رواديد است. ما اكنون منتظريم ببينيم دولت آمريكا چگونه مي‌خواهد خود را با تعهداتش طبق برنامه جامع اقدام مشترك (برجام) تطبيق دهد. رئيس دستگاه ديپلماسي كشورمان در پاسخ به اين سوال كه آيا لغو تحريم‌هاي آمريكا عليه ايران در روز اجراي توافق هسته‌اي مي‌تواند موجب بهبود روابط ميان تهران و واشنگتن شود، افزود: ما بايد صبر كنيم و ببينيم چه چيزي پيش مي‌آيد. اقدام آمريكا براي تغيير قانون لغو رواديد كه مسافراني را كه به ايران سفر كرده‌اند هدف قرار مي‌دهد بي‌معني است. من در روزهاي گذشته با وزير امور خارجه آمريكا در اين باره گفت‌وگو كردم و اكنون منتظرم تا آنها تصميم‌گيري كنند.

نامه كري به ظريف

بلافاصله پس از واكنش ظريف بود كه وزير خارجه آمريكا نامه‌اي درباره محدوديت‌هاي اعمال شده بر «برنامه لغو رواديد» براي كساني كه به ايران سفر كرده‌اند، براي وزير امور خارجه ايران ارسال كرد و در آن ظريف را با نام «آقاي وزير عزيز» خظاب كرد. در نامه جان كري كه پذيرش اشتباه در آن عيان بود نوشته شده است: «​از ملاقات سازنده ديروز -‌روز شنبه- تشكر مي‌كنم. مي‌خواستم با شما در پاسخ به سوالي كه جنابعالي درباره اصلاحيه «برنامه لغو رواديد» ما داشتيد مكاتبه كنم. ابتدا، مي‌خواهم خطاب به جنابعالي تاييد كنم كه ما به رفع تحريم‌ها طبق برجام كاملا متعهد هستيم. ما به اجراي كامل تعهدات‌مان طبق توافقات پايبند مي‌مانيم. تيم ما سخت كار مي‌كند تا خود را بدين منظور آماده كند و به محض آنكه به روز اجرايي شدن برسيم ما تحريم‌هاي مربوطه را برخواهيم داشت. ​اينجانب همچنين اطمينان دارم كه تغييرات جديد براي كسب رواديد كه در كنگره تصويب شده است و دولت اختيار توقف اجراي آن را دارد، به هيچ‌وجه مانع ما نمي‌شود كه تعهدات خود طبق برجام را اجرا كنيم، و ما [اين تغييرات را] به گونه‌اي اجرا مي‌كنيم كه هيچ مانعي براي منافع اقتصادي مشروع ايران ايجاد ننمايد. بدين منظور ما بالقوه ابزارهاي متعددي را در اختيار داريم، شامل [صدور] ويزاهاي تجاري 10ساله چندبار ورود، برنامه‌هايي براي تسريع در [صدور] ويزاهاي تجاري، و اختيار توقف اجراي قانون كه طبق اين مصوبه جديد به ما داده شده است. خوشحال مي‌شوم كه در اين خصوص بازهم صحبت كنم و توضيحات بيشتر ارائه نمايم. ارادتمند جان. اف. كري»

واكنش وزارت خارجه ایران به نامه کری

سخنگوي وزارت خارجه کشورمان درباره اين نامه اعلام كرد: «در پي قريب به 10روز مذاكره سخت و فشرده وزير امور خارجه و تيم هسته‌اي با طرف‌هاي آمريكايي و اروپايي، در نيويورك، وين، بروكسل و تهران، درباره قانون جديد ويزا در كنگره آمريكا كه با تلاش لابي صهيونيستي به عنوان قسمتي از لايحه بودجه تصويب شده بود و تقريبا امكان وتو را از رئيس‌جمهور گرفته بود، نهايتا امروز - دیروز- جان كري وزير خارجه آمريكا با ارسال نامه رسمي خطاب به وزير خارجه كشورمان به صراحت اطمينان داد كه دولت آمريكا با استفاده از همه ابزارهاي در اختيار خود اجازه نخواهد داد كه اين قانون هيچ مانعي براي منافع اقتصادي ايران ايجاد نمايد.» حسين جابري انصاري افزود: «كري در نامه خود تاكيد كرده است كه آمريكا به رفع تحريم‌ها بر طبق برجام و اجراي كامل تعهدات آن كشور بر اساس توافقات به عمل آمده در برجام كاملا متعهد است. كري همچنين تاكيد كرده است كه دولت آمريكا تغييرات مربوط به قانون رواديد آن كشور را با توجه به اختيارات خود به گونه‌اي اجرا خواهد كرد كه دخالتي در همكاري‌هاي اقتصادي و تجاري كشورهاي ديگر با ايران به عمل نيايد و همچنين كري تاييد كرده است كه دولت آمريكا بدين منظور ابزارهاي متعددي در اختيار دارد كه حتي شامل توقف اجراي اين قانون بر طبق اختيارات رئيس‌جمهور مي‌شود.» وی در پايان اضافه كرد: «مذاكرات بسيار فشرده كارشناسان ايران و 1+5 در وين كماكان ادامه دارد و طي روزهاي اخير همراه با پيشرفت مطلوبي در جهت حل و فصل آخرين نكات فني و حقوقي مربوط به اجراي برجام بوده است.» سخنگوی وزارت خارجه کشورمان اظهار اميدواري كرد با اين نامه آقاي كري مراحل اجرايي شدن برجام طبق جدول زمان‌بندي در ماه دي به سرانجام برسد.

تذكر 101 نماينده به رئيس‌جمهور

اين حركت آمريكا واكنش نمايندگان مجلس را در پي داشت به نحوي كه 101 نماينده طي تذكري به حسن روحاني رئيس‌جمهور نسبت به محدوديت ايجاد شده براي كساني كه به ايران سفر كردند انتقاد كرده و خواستار واكنش قاطعانه دولت به اين موضوع شدند. در همين زمينه، ابراهيم كارخانه‌اي نماينده همدان و رئيس كميته هسته‌اي مجلس اعلام كرد كه نمايندگان از عدم واكنش قاطعانه دولت به اين موضوع انتقاد دارند و علت نگارش تذكر هم همين موضوع است. در متن اين تذكر آمده است: «محدوديت مطرح شده در مصوبه مجلس نمايندگان آمريكا مبني بر تحريم اشخاصي كه از 5 سال گذشته به ايران سفر كردند يا سفر خواهند كرد، لغو صريح برجام است كه اقدام قاطع دولت ايران را در اجراي ماده 3 قانون اقدام متقابل و متناسب جمهوري اسلامي ايران در اجراي برجام مي‌طلبد. در غير اين صورت ملت ايران شاهد نقض مكرر و مستبدانه برجام از سوي شيطان بزرگ خواهد بود كه مغاير منافع ملي و اقتدار ملت ايران است.»