به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از خراسان رضوی، همایش بزرگداشت گوهرشاد آغا، بزرگترین بانوی واقف، عصر روز گذشته، 23 آذرماه با حضور آیت‌الله سیدمحمد سعیدی، امام جمعه قم و تولیت آستان مقدس حضرت معصومه(س)، حجت‌الاسلام مهدی شریعتی‌تبار، مدیرعامل بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی ، معاونان اداره اوقاف و امور خیریه و جمعی از بانوان اساتید حوزه علمیه، دانشگاه و آموزش و پرورش در تالار شیخ طوسی بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی برگزار شد.

حجت‌الاسلام جمال ایزدی، معاون فرهنگی اداره اوقاف و امور خیریه خراسان رضوی در این همایش با تأکید بر اطلاع‌رسانی صحیح نسبت به موضوع وقف در جامعه تصریح کرد: بسیاری از ذهنیت منفی مردم نسبت به وقف به جهت عدم اطلاع‌رسانی صحیح در این خصوص است در حالی که اگر مردم از کارکردهای گوناگون دنیوی و اخروی وقف آگاه شوند اقبال بسیار خوبی به آن نشان خواهند داد.

معاون فرهنگی اداره کل اوقاف و امور خیریه خراسان رضوی در خاتمه هدف از برگزاری چنین نشست‌های علمی را فرصتی برای ایجاد گفتمان و ترویج فرهنگ وقف علی الخصوص موقوفه گوهرشاد عنوان کرد و افزود: هدف اصلی معرفی چنین بانوان واقف و نقش الگویی آنان در جامعه است.

وی اظهار کرد: از این رو ما در ماه‌های آینده یک نشست تخصصی دیگر پیرامون گوهرشاد برگزار خواهیم کرد و طی آن افرادی منتخب و به هرات افغانستان اعزام خواهند شد تا علاوه بر بازدید از قبر این بانوی واقف یک نشست علمی نیز در آن مکان با حضور اندیشمندان آن جا برگزار شود.

اختصاص قریب به هزار هکتار زمین به موقوفه گوهرشاد

در ادامه مسعود صباغیان، معاون توسعه و پشتیبانی اداره کل اوقاف و امور خیریه استان و رئیس اداره اوقاف ناحیه دو مشهد، با ارائه گزارشی عملکرد چند سال اخیر موقوفه گوهرشاد اظهار کرد: قریب به هزار هکتار در شهر مشهد و اطراف آن به موقوفه گوهرشاد اختصاص دارد که حدود 25 هزار و 825 رقبه در پلاک پنج اصلی و داخل شهر مشهد رابطه استیجاری دارند و از این میان طی سه سال اخیر ده هزار رقبه، حقوق موقوفه را پرداخت کردند و تنها 200 عدد برای تجدید اجاره اقدام نکرده‌اند.

صباغیان اضافه کرد: حدود 386 رقبه نیز طی دو سال اخیر داشته‌ایم که هیچ رابطه استیجاری با ما نداشته که آن‌ها نیز رجوع کرده و حقوق موقوفه را پرداخت کردند؛ همچنین طی سال‌های اخیر با رشد چند برابری درآمد موقوفات مواجه بوده‌ایم که به جهت اطلاع‌رسانی مضاعف در خصوص وقف نسبت به گذشته صورت گرفته است.

وی با بیان اینکه طی توافقی که بین اداره اوقاف و امور خیریه خراسان رضوی و آستان قدس رضوی صورت گرفت، مقرر شد تا بخشی از درآمد این موقوفه به آستان قدس رضوی تعلق گیرد، افزود: بر اساس این توافق دو میلیارد و 400 میلیون تومان را به آستان قدس پرداخت شد و مازاد آن را در پروژه مروارید گوهرشاد با مساحتی بالغ بر 42 هزار متر مربع در قالب واحدهای تجاری ـ اداری در میدان جانباز سرمایه گذاری کردیم که سه سال به طول انجامیده است و به زودی افتتاح خواهد شد.

معاون توسعه و پشتیبانی اداره کل اوقاف استان و امور خیریه خراسان رضوی در ادامه سرمایه‌گذاری در پروژه قاضی طباطبایی مشهد، دامپروری در مناطق مستعد کشاورزی و دارای امکانات ملزوم، خریداری 200 رأس گوسفند، پرورش ماهی و سود سرشار در این زمینه را از دیگر مواردی عنوان کرد که طی چندسال اخیر بر روی آن‌ها سرمایه گذاری شده است چرا که مسجد گوهرشاد در حال بازسازی است و هزینه این بازسازی باید از محل همین درآمدها تأمین شود.

بالندگی بیشتر وقف در سایه فرهنگ و تمدن اسلامی

حجت‌الاسلام مهدی شریعتی تبار، مدیرعامل بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی یکی دیگر از سخنرانان این نشست ضمن تبریک هفته وقف با اشاره به ایکه وقف تنها از ابتکارات اسلام به شمار نمی‌رود بلکه در سایر تمدن‌ها و ادیان پیش از اسلام نیز وجود داشته است، ابراز کرد: فرهنگ و تمدن اسلامی و قرآنی ما برای وقف اهمیت ویژه‌ای قائل شده است و این میراث ماندگار در فرهنگ و تمدن اسلامی بالندگی بیشتری پیدا کرده است.

وی با اشاره به اینکه معصومان(ع) خود واقف بوده‌اند، اظهار کرد: به عنوان نمونه حفر قنات‌هایی توسط امیرالمومنین(ع) در اطراف مسجد شجره و مناطقی بین مکه و مدنیه حاکی از نگاه ویژه ایشان به این موضوع است؛ سایر معصومین(ع) نیز به همین صورت وقف‌هایی در طول زندگی گهربارشان انجام داده‌اند، همچنین در قرآن کریم و روایات نیز مکرر بر این موضوع تأکید دارد.

مدیرعامل بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی با اشاره به اینکه امروز نیز باید این فرهنگ با تمام خیرات و برکاتش ترویج و مورد توجه قرار گیرد، گفت: علامه سیدمحسن امین‌عاملی در کتاب «اعیان الشیعه» خود از گوهرشاد نام می‌برد و اعلام می‌دارد: «مسجد گوهرشاد در حسن و زیبایی و استحکام بنا به غایت است و کمتر نظیر این مسجد را می‌توان یافت» و زمان بنای آن را نیز می‌توان سال 1820 قمری نامید که حدود شش قرن از ساخت آن می‌گذرد.

پس از وی مهدی سیدی، مؤلف کتاب «مسجد و موقوفات گوهرشاد» با بیان اینکه این بانو همسر سلطان شاهرخ بوده است که چنین مسجدی را می‌سازد، یادآور شد: با وجود سفرهای متعددی که به نقاط مختلف داشته‌ام در هیچ جا مسجدی به این زیبایی و نفاست ندیده‌ام؛ این مسجد به وسعت یک هکتار است و موقوفات گسترده‌ای را در بر می‌گیرد که یک رقبه آن روستای سعده در سعدآباد به وسعت 300 هکتار است.

اختصاص یک خیابان در مشهد به نام موقوفه گوهرشاد

وی تصریح کرد: یکی دیگر از نکاتی که باید بدان توجه داشت، این است که این بانو این مسجد را در هرات وقف نکرده است زیرا آگاه بوده  که آنجا هیچ‌گاه امنیت نداشته و آن را زیر چتر نام و حیثیت حضرت رضا(ع) بنا کرده است؛ همچنین وقف‌نامه‌ای که این بانو برای مسجد گوهرشاد می‌نویسد نیز قدیمی‌ترین وقف‌نامه خراسان به شمار می‌رود لذا به جهت اقدام ارزشمند این بانوی فاضل ضروری است حداقل یک خیابان در مشهد با نام موقوفه گوهرشاد نامگذاری شود.

در بخش دیگری از نشست فرشته سلجوقی، مدیرکل دفتر امور زنان و خانواده استانداری خراسان رضوی با بیان اینکه وضعیت زنان ما در جامعه چندان مطلوب نیست که دلایل مختلفی بر آن مترتب است، تصریح کرد: زنانی که افتخاراتی چون واقعه نوغان و گوهرشاد در خراسان را در کارنامه درخشان خود دارند و به قدری خوشنام هستند که بانو هروی، شاعره ارزشمند تاریخ خراسان، ندیمه این بانو بوده و زبان فارسی به عنوان عنصر اصلی دربار تیموریان به همت ایشان در آنجا شکل می‌گیرد.

وی در ادامه افزود: متأسفانه ما در معرفی این گونه الگوهای شایسته به بانوان خود و نقش پررنگ زنان در ساختن جامعه و تاریخ انقلاب کوتاهی کرده‌‌ایم به گونه‌ای که یکی موضوع حفظ و تحکیم بنیان مقدس خانواده که مدیریت اصلی آن بر عهده زن است، امروز مورد خطر و تهدید قرار دارد بنابراین باید این بحران هویتی زنان جامعه خود را با معرفی چنین الگوهایی جبران و از فرصت «رویداد مشهد 2017» در جهت معرفی گوهرشادخاتون نه تنها به جهان اسلام بلکه به جهان بهره‌گیری کنیم.

در ادامه این نشست علمی، رزا درسنی، مشاور امور بانوان مدیرکل آموزش و پرورش خراسان رضوی، مهدیه خادم، مسئول واحد خواهران مؤسسه تدبر در قرآن و سیره و فاطمه سادات هاشمی، کارشناس مسئول آموزش قرآن و تفسیر دارالقرآن آستان قدس رضوی به ترتیب پیشنهاداتی از قبیل اختصاص موقوفات به مدارس، بهره‌گیری از پتانسیل بانوان معلم، مبلغ و فرهیخته در ترغیب و ترویج فرهنگ وقف و جدی گرفتن موقوفات قرآنی و تأمین هزینه‌های آموزش قرآن کریم در سطح جامعه از محل وقف، نذر و هبه و دوری از فعالیت‌های انتفاعی در حوزه قرآن را خواستار شدند.

لزوم ایجاد تفکیک بین وقف ارزشمند و شخصیت بانوگوهرشاد

در پایان آیت‌الله سیدمحمد سعیدی، امام جمعه قم و تولیت آستان مقدس حضرت معصومه(س) با تأکید بر اینکه باید شخصیت و وقف ارزشمند این بانوی واقف به عنوان دو موضوع جداگانه مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد، عنوان کرد: این بانو در عرصه سیاسی و جنگ‌ها وارد و در نهایت خودش نیز کشته می‌شود در حالی که در این میان یک جنگ به جهان اسلام تحمیل شد و طی آن افراد بسیاری کشته شدند.

امام جمعه قم ادامه داد: اما این بانو به قدری دارای نفوذ بوده است که بسیاری را حتی از چوبه دار نجات داده است بنابراین هنگامی که می‌خواهیم راجع به فردی صحبت کنیم باید تمام جوانب شخص مذکور را مورد دقت و توجه قرار دهیم وگرنه این امر بعدها آسیب‌ها و خساراتی به دنبال خواهد داشت.

وی با تأکید بر اینکه شخصیت و اقدام ارزشمند این بانو باید از یکدیگر تفکیک شود، ابراز کرد: این بانو به صوفیه گرایش داشته که به هیچ عنوان مورد تأئید علما و بزرگان شیعه نیست، همچنین به غیر از این وقف، دارای وقف‌های دیگری نیز بوده که مشخص نیست منابع آن از کجا تأمین شده است لذا باید از وقف مسجد گوهرشاد به عنوان یک موضوع مستقل تمجید کرد.