در میان مجالس نه گانه کشور، مجلس دوم که هیچ استیضاحی در آن برگزار نشده به نوعی رکورد دار است و مجالس هفتم و هشتم با برگزاری چهار استیضاح هم بالاترین رکورد را در این زمینه دارند. مجلس نهم که پس از استیضاح بی نتیجه وزیر ورزش دولت احمدی نژاد و استیضاح موفق وزیر کار همان دولت، امروز استیضاح وزیر علوم دولت یازدهم را در دستور کار خود دارد؛ تا کنون هم ردیف مجالس سوم و ششم است که هر کدام سه استیضاح را برگذار کرده بودند.
اگرچه نتایج حاصل از استیضاح هایی که در سه دهه گذشته برگزار شده، حاکی از آن است که این ابزار آنچنان که طراحان استیضاح توقع دارند به مددشان نیامده اما به نظر می رسد که همچنان به آن به عنوان یکی از مهمترین ابزارهای نظارتی مجلس نگریسته می شود که دست کم وزرا را به اصلاح خط مشی شان وا می دارد. اساسا تهدید به استیضاح و بازپس گیری آن از سوی طراحان در این مدت هم بر همین مبنا بوده است. نگاهی به نطق وزرای مختلف در جلسات استیضاحشان نشان می دهد که توفیق آنان در کسب رای اعتماد مجدد ناشی از چند نکته است: نخست اظهارات مستدل وزیر برای اقناع استیضاح کنندگان که وقتی با هنر خطابه آنان نیز همراه شده، موفق تر بوده است. همچنانکه عطاءالله مهاجرانی منتقدان سرسختی در مجلس پنجم داشت اما توانست بار دیگر از نمایندگان اصولگرای آن مجلس رای اعتماد بگیرد. نکته دوم، در نوع حمایتی است که نمایندگان مخالف استیضاح عنوان کرده اند. کما اینکه نطق علی لاریجانی در مخالفت با استیضاح شمس الدین حسینی وزیر اقتصاد دولت دهم، ورق را آنچنان برگرداند که او نیز بار دیگر توانست از مجلس هشتم رای اعتماد بگیرد. سومین نکته که این روزها بیش از همه در برخی سایت های خبری به آن اشاره می شود، نوع حمایت رئیس دولت از وزیر در معرض استیضاح است. در حالی برخی رسانه ها همزمانی سفر استانی رئیس جمهور با استیضاح رضا فرجی دانا را به منزله عدم حضور دکتر روحانی در جلسه استیضاح خوانده و آن را بی توجهی رئیس دولت به حمایت از وزیرش قلمداد می کنند که نگاهی به روند استیضاح های گذشته نشان می دهد تا استیضاح عبدالله نوری وزیر کشور دولت اصلاحات در مجلس پنجم، هیچ رئیس جمهوری در جلسات استیضاح حضور نداشته و برای اولین بار سیدمحمد خاتمی برای حمایت از وزیر فرهنگ و ارشادش در جلسه استیضاح حضور یافت. او حتی این روند ار در مورد دیگر وزرایش به کار نبرد و در جلسه استیضاح مسعود پزشکیان وزیر بهداشت دولتش حضور نیافت. با این حال او در کسب رای اعتماد مجدد از مجلس موفق بود. آنچنانکه از ماده 226 آیین نامه داخلی در جلسه استیضاح، برمی آید اگرچه رئیس جمهور مى تواند به دفاع از وزیر در جلسه استیضاح بپردازد اما الزامی هم برای آن ندارد.
از همین روست که از میان 24 استیضاح یاد شده در 18 مورد روسای جمهور حضور نداشتند. پیش بینی می شد که دیگر دولتمردان کنونی به سبب سابقه ای که در مجلس دارند می توانستند به خوبی از وزیر دفاع کنند. چه آنکه نطق حمایتی محمد باقر نوبخت در کسوت نماینده مجلس سوم از ایرج فاضل وزیر بهداشت وقت و نطق مجید انصاری نماینده مجلس پنجم از عبدالله نوری و مهاجرانی وزرای دولت اصلاحات در رای اعتماد دوباره به وزیر ارشاد موثر بود.
23 استیضاح در سه دهه گذشته از انقلاب را در این جدول ببینید:از میان 17 استیضاح ناکام مجالس مختلف، 15 مورد با رای اعتماد مجدد نمایندگان به وزرا مواجه شد، یک مورد (استیضاح محمدعباسی وزیر ورزش در مجلس نهم) پیش از رای گیری در صحن علنی منتفی شد و یک مورد (استیضاح مسعود میرکاظمی وزیر بازرگانی در مجلس هفتم) به دلیل پایان عمر مجلس، برگزار نشد. البته تعداد دفعاتی که نمایندگان ادوار مختلف مجلس کوشیده اند تا با استفاده از ابزار نظارتی «استیضاح» وزیری را به مجلس فرا بخوانند، به مراتب بیش از اینها بوده است.
در میان مجالس نه گانه کشور، مجلس دوم که هیچ استیضاحی در آن برگزار نشده به نوعی رکورد دار است و مجالس هفتم و هشتم با برگزاری چهار استیضاح هم بالاترین رکورد را در این زمینه دارند. مجلس نهم که پس از استیضاح بی نتیجه وزیر ورزش دولت احمدی نژاد و استیضاح موفق وزیر کار همان دولت، امروز استیضاح وزیر علوم دولت یازدهم را در دستور کار خود دارد؛ تا کنون هم ردیف مجالس سوم و ششم است که هر کدام سه استیضاح را برگذار کرده بودند.
اگرچه نتایج حاصل از استیضاح هایی که در سه دهه گذشته برگزار شده، حاکی از آن است که این ابزار آنچنان که طراحان استیضاح توقع دارند به مددشان نیامده اما به نظر می رسد که همچنان به آن به عنوان یکی از مهمترین ابزارهای نظارتی مجلس نگریسته می شود که دست کم وزرا را به اصلاح خط مشی شان وا می دارد. اساسا تهدید به استیضاح و بازپس گیری آن از سوی طراحان در این مدت هم بر همین مبنا بوده است. نگاهی به نطق وزرای مختلف در جلسات استیضاحشان نشان می دهد که توفیق آنان در کسب رای اعتماد مجدد ناشی از چند نکته است: نخست اظهارات مستدل وزیر برای اقناع استیضاح کنندگان که وقتی با هنر خطابه آنان نیز همراه شده، موفق تر بوده است. همچنانکه عطاءالله مهاجرانی منتقدان سرسختی در مجلس پنجم داشت اما توانست بار دیگر از نمایندگان اصولگرای آن مجلس رای اعتماد بگیرد. نکته دوم، در نوع حمایتی است که نمایندگان مخالف استیضاح عنوان کرده اند. کما اینکه نطق علی لاریجانی در مخالفت با استیضاح شمس الدین حسینی وزیر اقتصاد دولت دهم، ورق را آنچنان برگرداند که او نیز بار دیگر توانست از مجلس هشتم رای اعتماد بگیرد. سومین نکته که این روزها بیش از همه در برخی سایت های خبری به آن اشاره می شود، نوع حمایت رئیس دولت از وزیر در معرض استیضاح است. در حالی برخی رسانه ها همزمانی سفر استانی رئیس جمهور با استیضاح رضا فرجی دانا را به منزله عدم حضور دکتر روحانی در جلسه استیضاح خوانده و آن را بی توجهی رئیس دولت به حمایت از وزیرش قلمداد می کنند که نگاهی به روند استیضاح های گذشته نشان می دهد تا استیضاح عبدالله نوری وزیر کشور دولت اصلاحات در مجلس پنجم، هیچ رئیس جمهوری در جلسات استیضاح حضور نداشته و برای اولین بار سیدمحمد خاتمی برای حمایت از وزیر فرهنگ و ارشادش در جلسه استیضاح حضور یافت. او حتی این روند ار در مورد دیگر وزرایش به کار نبرد و در جلسه استیضاح مسعود پزشکیان وزیر بهداشت دولتش حضور نیافت. با این حال او در کسب رای اعتماد مجدد از مجلس موفق بود. آنچنانکه از ماده 226 آیین نامه داخلی در جلسه استیضاح، برمی آید اگرچه رئیس جمهور مى تواند به دفاع از وزیر در جلسه استیضاح بپردازد اما الزامی هم برای آن ندارد.
از همین روست که از میان 24 استیضاح یاد شده در 18 مورد روسای جمهور حضور نداشتند. پیش بینی می شد که دیگر دولتمردان کنونی به سبب سابقه ای که در مجلس دارند می توانستند به خوبی از وزیر دفاع کنند. چه آنکه نطق حمایتی محمد باقر نوبخت در کسوت نماینده مجلس سوم از ایرج فاضل وزیر بهداشت وقت و نطق مجید انصاری نماینده مجلس پنجم از عبدالله نوری و مهاجرانی وزرای دولت اصلاحات در رای اعتماد دوباره به وزیر ارشاد موثر بود.
23 استیضاح در سه دهه گذشته از انقلاب را در این جدول ببینید:
عنوان مجالس |
تاریخ استیضاح |
نام و عنوان وزیر |
محورهای استیضاح |
سرانجام استیضاح |
مجلس اول |
11/08/61 |
شهاب گنابادی وزیر مسکن |
شکایت از خانه سازی در شهر زلزله زده طبس و حومه |
نا موفق |
مجلس اول |
15/08/62 |
علی اکبر ناطق نوری وزیر کشور |
مساله بورس بازی درباره زمین در تهران |
نا موفق |
مجلس سوم |
29/05/68 |
بهزاد نبوی وزیر صنایع سنگین |
تخلفات و جرائم باند شرکت سایپا و سوء استفاده ها و غارت بیت المال |
نا موفق |
مجلس سوم |
23/10/69 |
ایرج فاضل وزیر بهداشت |
سوء مدیریت، مسائل درمان، دارو، بهداشت، و حفظ ارزش ها و آرمانهای انقلاب |
موفق |
مجلس سوم |
04/02/70 |
محمد علی نجفی وزیر آموزش و پرورش |
نارضایتی فرهنگیان و اولیاء دانش آموزان از عملکرد وی |
نا موفق |
مجلس چهارم |
11/12/71 |
محمد سعیدی کیا وزیر راه و ترابری |
نا امن و غیر استاندارد بودن جاده ها و ضعف های مدیریتی در حمل و نقل کشور |
نا موفق |
مجلس چهارم |
23/09/73 |
حسین محلوجی وزیر معادن و فلزات |
اعتراض به عملکرد و شیوه های مدیریتی وزیر و عدم اعتنا به اجرای قانون |
نا موفق |
مجلس پنجم |
31/03/77 |
عبدالله نوری وزیر کشور |
ایجاد تشنج در جامعه به جای ایجاد امنیت و ثبات در کشور |
موفق |
مجلس پنجم |
11/02/78 |
عطاء الله مهاجرانی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی |
ایرادات به مدیریت فرهنگی در حوزه مسئولیت وزارت ارشاد |
نا موفق |
مجلس ششم |
12/03/81 |
عبدالعلی زاده وزیر مسکن و شهرسازی |
بررسی نحوه و رفتار مدیریتی و شهرسازی طی پنج سال، ارزیابی عملکرد و کیفیت ساخت و ساز |
نا موفق |
مجلس ششم |
27/03/82 |
مسعود پزشکیان وزیر بهداشت |
ضعف مدیریت کلان، انتصاب افراد کم تجربه و بدون تخصص لازم و حذف نیروهای دلسوز |
نا موفق |
مجلس ششم |
09/06/82 |
مرتضی حاجی وزیر آموزش و پرورش |
عدم نوسازی مدارس و مطالبات فرهنگیان |
نا موفق |
مجلس ششم |
14/08/82 |
احمد معتمدی وزیر پست و تلگراف و تلفن |
جواب ندادن تلفن همراه و ثابت، عدم توانایی لازم برای تصمیم گیری های حیاتی وزارتخانه و قضیه ماهواره |
نا موفق |
مجلس هفتم |
12/07/83 |
احمد خرم وزیر راه و ترابری |
مفاسد مالی و اقتصادی، عزل و نصب ها، ترجیح خارجیان به نیروهای متخصص داخلی، حیف و میل بیت المال |
موفق |
مجلس هفتم |
30/06/85 |
محمد رضا اسکندری وزیر کشاورزی |
واردات گندم به میزان 1 میلیون تن در سال و کاهش نرخ خرید گندم از کشاورزان گندمکار |
نا موفق |
مجلس هفتم |
26/02/86 |
محمود فرشیدی وزیر آموزش و پرورش |
سوالات موهن در آزمون استخدامی معلمان، انتصاب افراد سالخورده در وزارتخانه |
نا موفق |
مجلس هفتم |
25/02/87 |
سید مسعود میرکاظمی وزیر بازرگانی |
اعمال سیاست های غلط بازرگانی، عدم اجرای کامل و دقیق قانون نظام صنفی و اجرای غیرقانونی تعزیرات حکومتی لغو شده |
برگزار نشد |
مجلس هشتم |
14/08/87 |
علی کردان وزیر کشور |
معتبر نبودن مدرک دکترای افتخاری، دریافت حقوق با مدرک غیرمعتبروعضویت در هیات علمی دانشگاه آزاد |
موفق |
مجلس هشتم |
12/11/89 |
حمید بهبهانی وزیر راه
|
وقوع سوانح هوایی پیدرپی، استفاده غیرموجه از ناوگان هوایی مستهلک، عدم جدیت در اصلاح مسیرهای حادثهخیز |
موفق |
مجلس هشتم |
15/12/89 |
مجیدنامجو وزیر نیرو |
ضعف مدیریت و برنامهریزی، عدم رعایت عدالت و عدم تعهدات و موارد تبعیضآمیز |
نا موفق |
مجلس هشتم |
10/08/90 |
شمس الدین حسینی وزیر اقتصاد |
بروز فساد مالی سههزارمیلیاردی در دستگاه اقتصادی کشور |
نا موفق |
مجلس نهم |
16/07/91 |
محمد عباسی وزیر ورزش |
جا به جایی روسای فدراسیون ها و عدم موفقیت در المپیک |
پیش از رای گیری منتفی شد |
مجلس نهم |
15/11/91 |
عبدالرضا شیح الاسلام وزیر کار |
نصب سعید مرتضوی بعنوان مسئول سازمان تامین اجتماعی و پافشاری وی بر عدم برکناری مرتضوی از این سمت |
موفق |
مجلس نهم |
29/05/93 |
رضا فرجی دانا |
بورسیه های غیرقانونی دولت قبل، دانشجویان ستاره دار، انتصاب افراد مساله دار |
موفق |
نظر شما