قانون- محمد رضا صباغیان بافقی/ عضو کمیسیون شوراها و امور داخلی کشور

لزوم شفاف سازی هزینه های انتخاباتی یکی از مهم‌ترین اهدافی است که بارها مجلس شورای اسلامی تلاش کرده برای آن قانون مشخصی را تعریف کند. اما تصویب قانون نظارت بر منابع ورودی داوطلبان انتخاباتی هر بار به دلایل مختلفی به سرانجام نرسیده است.

حتی بارها برای شفاف سازی هزینه های انتخاباتی طرح هایی از سوی نمایندگان مختلف مطرح شده که سرانجام موفقی نداشته است. این در حالی است که در کشورهای توسعه یافته قانون مشخصی مبنی بر لزوم تعیین نوع هزینه‌ها و منابع ورودی کاندیداهای انتخاباتی تعریف شده که این موضوع اعتماد عمومی را به همراه دارد. بر همین اساس طرح شفاف‌سازی هزینه های انتخاباتی از سوی مجلسی ها نیز پیگیری شده که به دلایل مختلف با شکست مواجه شده است.

یکی از دلایل مهم عدم تصویب قانون نظارت بر هزینه های انتخاباتی داوطلبان انتخاباتی،‌نبود احزاب قوی است. در واقع وقتی موضوع شفاف‌سازی بخواهد به جای احزاب فقط بر هزینه های انتخاباتی افراد متمرکز شود، نمي‌تواند توسط شورای نگهبان مورد نظارت و بازبینی دقیق قرار بگیرد. متاسفانه در کشور ما کاندیداها برنامه های انتخاباتی مشخصی ندارند. اما در این میان نبود احزاب قوی یکی از مهم‌ترین علت هایی است که از تصویب قانون شفاف سازی هزینه های انتخاباتی جلوگیری کرده است. از طرفی نيز واقعیت این است که در کشور ما هزینه‌های انتخاباتی کاندیداها بیشتر توسط خود افراد تعیین می شوند و کمک چندانی به داوطلبان انتخاباتی در این زمینه نمی شود.

بر همین اساس وقتی خود کاندیداها برای تامین هزینه های انتخاباتی به طور شخصی وارد کار می شوند، این موضوع از ابعاد سیاسی و اجتماعی چندان مورد توجه قرار نمی‌گیرد. همین امر نيز باعث می شود ضرورتی برای تصویب قانون نظارت بر هزینه های انتخاباتی نباشد و موضوع شفاف‌سازی همچنان از طرف قانونگذاران نادیده گرفته شود.

به نظر می رسد همان‌گونه که قانون شفاف‌سازی در کشورهای توسعه یافته توانسته کمک بزرگی در ایجاد اعتماد اذهان عمومی کرده باشد در کشور ما نیز خواهد توانست تاثیر مثبتی بر شفاف سازي هزینه های انتخاباتی کاندیداها داشته باشد.

واقعیت این است که رقابت رکن اصلی هر انتخاباتی محسوب می شود، اما در کشور ما به دلیل نبود احزاب قوی، رقابت های انتخاباتی با مشکلات جدی همراه است.

در واقع برگزاری انتخابات بدون حضور احزاب قوی پوچ و توخالی است. این موضوع می تواند باعث از دست رفتن اعتماد عمومی در فضای انتخاباتی شود. بر همین اساس به نظر می‌رسد که فعالیت احزاب ضروری است و اصل وجود و فعالیت احزاب در قانون اساسی مورد تاکید قرار گرفته است.

باید اشاره کنم که به دلیل نگاه معطوف به قدرت تحزب در ایران و فرهنگ تک‌روی و نبود روحیه کار دسته‌جمعی در بین مردم ایران تشکل های سیاسی قوی در کشور شکل نگرفته است و در این خصوص موفق نبوده ایم. در حال حاضر قانونگذاری در کشور ما با مشکلات زیادی مواجه است که یکی از ریشه‌هاي اصلی این مشکلات، نبود احزاب قوی است.

این در حالی است که با وجود احزاب قوی می‌توان در موضوع شفاف سازی هزینه‌های انتخاباتی و سایر معضلات یک گام رو به جلو برداشت و مسائل را از طریق احزاب قوی به نتیجه مطلوب رساند. بر همین اساس باید برای قانونگذاری و شفافیت منابع مالی داوطلبان انتخاباتی در گام اول به فکر تدارک احزاب قوی‌تر در این زمینه بود.

در این‌صورت کار نظارت بر فعالیت احزاب توسط شورای نگهبان نیز به راحتی امکان‌پذیر خواهد بود. در حال حاضر درباره طرح های جدید مجلس برای شفاف سازی هزینه های انتخاباتی اطلاع دقیقی ندارم اما باید به این نکته اشاره کنم که این موضوع بارها در سال‌های گذشته روی میز مذاکره مجلسی ها رفته و رد شده است. این موضوع یکی از مشکلات اساسی در انتخابات کشور ما است و بر همین اساس نمایندگان بسیاری هستند که به دلیل همین هزینه های انتخاباتی زیر بار وام های سنگین رفته اند.