رضا سليمان حشمت، مدرس فلسفه در دانشگاه علامه طباطبايي و از شاگردان دکتر سيد احمد فرديد در مراسم بيستمين سالگرد درگذشت اين فيلسوف گفت که هرچند او شاگردان و همراهان زبده بسياري داشت اما تاکنون کسي نتوانسته است به عمق انديشه او به تمامي پي ببرد.
مراسم بزرگداشت بيستمين سالروز درگذشت زنده‌ياد سيد احمد فرديد، عصر شنبه 25 مرداد با سخنراني رضا سليمان حشمت عضو هيات علمي دانشگاه علامه طباطبايي و «بنياد حکمي و فلسفي دکتر سيد احمد فرديد» و از شاگردان اين فيلسوف، بهروز فرنو، عضو هيات مديره و سخنگوي اين بنياد و سيد مجيد کمالي، مدير مرکز مطالعات فرهنگي سازمان فرهنگي ـ هنري شهرداري تهران برگزار شد.
بديع بودن تفکر فرديد
رضا سليمان حشمت در بخشي از سخنراني خود درباره بديع و تازه بودن تفکر فرديد، گفت: عموم مخالفان و موافقان مرحوم فرديد بر بديع بودن تفکر او اتفاق نظر دارند. دکتر فرديد زودتر از همه ايرانيان به مبادي و مباني فکر جديد غربي توجه کرد. حتي ما در حال حاضر و در دهه اخير نيز بيشتر به ظواهر غرب توجه داريم و هنوز به تفکر اصلي غرب پي نبرده‌ايم.وي افزود: زنده‌ياد فرديد در سال‌هاي 1322 و 1323 از ادموند هوسرل و مارتين هايدگر و منظومه فکري اين دو و ابداعات فلسفي‌شان سخن به ميان آورد و اين در صورتي است که شرح دروس آکادميک فلسفه تا زمان انقلاب اسلامي ايران در سال 1357 نهايتا به هگل ختم مي‌شد.اين مدرس فلسفه دانشگاه علامه طباطبايي در ادامه با اشاره به تنهايي فرديد در ميان معاصرانش گفت: بسياري از کساني که سال‌هاي بسياري همراه استاد فرديد بودند و از محضر او مي‌آموختند، نتوانستند به عمق انديشه او پي ببرند، چه برسد به کساني که با او دشمن بودند. به همين دليل نقد منتقدان و دشمنان فرديد چندان وجهي نداشت.سليمان‌حشمت همچنين به مبادي انديشه فرديد و تاثير او بر ديگر متفکران معاصر اشاره کرد و گفت: مرحوم فرديد فرهنگ اسلامي و ايراني را خوب مي‌شناخت و از افکار شعرا و حکماي مسلمان چون محي‌الدين ابن‌عربي و حافظ بهره فراوان برد و البته تسلط بي‌چون و چرايي نيز بر فلسفه غرب داشت، به گونه‌اي که هيچ کس، حتي مخالفانش ادعاي بيشتر دانستن از او در حوزه فلسفه غرب را نداشتند. به عنوان مثال مرحوم احسان نراقي براي کتاب تاليفي خود «علوم اجتماعي و سير تکويني آن» از کمک‌هاي بسيار استاد فرديد براي استخدام و به‌کارگيري واژگان‌هاي تخصصي بهره برد.
اکنون زمان طرح مساله غرب‌زدگي است
بهروز فرنو، سخنگوي بنياد حکمي و فلسفي دکتر سيداحمد فرديد نيز در اين نشست گفت: بيست سال از درگذشت فيلسوف و متفکر فقيد دکتر سيداحمد فرديد گذشت. همچنين بيش از نيم قرن نيز از زمان طرح مساله غرب‌زدگي مي‌گذرد؛ مساله‌اي که براي نخستين بار با پرسش حکمي دکتر فرديد از کنه و ماهيت تفکر جديد عالم در سرزمين ما مطرح شد. پرسشي که به اذعان خود پرسنده زودتر از زمان موعود خود در جامعه منورالفکر و روشنفکر ايران زمين مطرح شده بود.وي افزود: آيا اکنون زمان آن نرسيده است که پس از گذشت 50 سال از طرح غربزدگي و 35 سال از زمان وقوع انقلاب اسلامي به غرب و غربزدگي از نظرگاه عميق حکمي توجه شود و اين مساله مورد تأمل ماهوي قرار گيرد؟سخنگوي بنياد فرديد همچنين اظهار کرد: مباني فکري دو هزار و 500 ساله غرب که در 500 سال تفکر لائيک و سکولار جديد به تماميت رسيده اکنون در بحران و تزلزل است و از علايم اين بحران وقوع انقلاب اسلامي در ايران و مجاهدات حق طلبانه در اقصي نقاط عالم به‌ويژه جنبش مقاومت در لبنان است. فرنو در ادامه با اشاره به دموکراسي مورد علاقه رژيم‌هاي استبدادي گفت: اکنون صهيونيسم بين‌الملل همچون دجال آخرالزماني در بوق‌هاي شيطاني خود مي‌دمد که تنها دموکراسي در منطقه رژيم اسرائيل است. آيا اين موارد نمادي براي لزوم بررسي غرب‌زدگي نيست؟فرنو در بخش ديگري از سخنراني خود به يکي از وجوه فکري احمد فرديد اشاره کرد و گفت: علاوه بر مساله تفکر براي شخص استاد فرديد، مساله زبان و سير آن اهميت بسياري داشت. به باور استاد تا به حقيقت کلمات دست پيدا نکنيم توانايي گذشت از حجاب غرب‌زدگي را نداريم. در اين راستا استاد تلاش داشتند با تامل بر انواع زبان‌ها چون سانسکريت، عربي، آلماني، يوناني و لاتين راهي را براي رسيدن به حقيقت کلمات پيدا کنند.
بزرگداشت فرديد پاسداشت مقام تفکر است
سيد مجيد کمالي مدير مرکز مطالعات فرهنگي سازمان فرهنگي ـ هنري شهرداري تهران نيز در اين مراسم گفت: بزرگداشت فرديد، صرفا به معناي يادکردي از او نيست بلکه پاسداشت مقام تفکر است، چرا که دکتر فرديد در مقام تفسير وضع کنوني عالم، با توجه و ارجاع به مآثر خودي، طريقي از تفکر را گشود که به واسطه آن، براي نخستين بار، انديشه ايراني توانست موضعي پرسشگر به‌خود بگيرد و شأن و موقعيت خود را در عالم جديد به بررسي بنشيند. وي افزود: با فرديد، انديشه ايراني، گام برداشتن در وادي جديد و ناملموس جريان‌هاي فکري غربي را مي‌آزمايد و زبان فارسي نيز از اين رهگذر، امکانات خود را براي بيان صور جديد انديشه که کمتر با فلسفه قديم سنخيت داشت، بهتر مي‌شناسد.کمالي همچنين اظهار کرد: واقعيت اين است که فرديد در زمره نخستين کساني بود که فلسفه جديد غربي را به متعاطيان وطني فلسفه معرفي کرد. واضح است که بيان او، برکنار از فرادهش ايراني و سنخ تماشاي او از عالم نبود. ويژگي فرديد و آنچه او را حقيقتا از ساير انديشمندان ايراني متمايز مي‌ساخت، اين بود که او در افق معاصرت مي‌انديشيد.مدير مرکز مطالعات فرهنگي سازمان فرهنگي ـ هنري شهرداري تهران در ادامه با اشاره به تاثير تفکر فرديد بر جامعه انديشه‌ورز ايراني گفت: تفکر وي منجر به طرح بسياري از مسائل فلسفي در ايران شد و بسياري از متفکران ما را وادار به پاسخگويي و موضع‌گيري در برابر آنها کرد. کمالي گفت: فرديد با وجود انبوه شنوندگانش، در حقيقت مخاطبان کمي داشت. تفکر او در مقام مقايسه با ديگر انديشمندان وطني، تفکري نابهنگام بود. تفکرات او هنوز هم نشنيده باقي مانده است و در اکثر موارد با سطحي‌نگري، نامنصفانه به نقدهايي بي‌اساس کشيده شده است. تفکر فرديد را همانند هر انديشه ديگري بايد نقد کرد، به شرطي که ابتدا آن را بشنويم. در اين مراسم همچنين با اهداي لوح‌هاي يادبود و هدايايي از طرف بنياد حکمي و فلسفي سيد احمد فرديد، دانشکده هنر دانشگاه شاهد و مرکز مطالعات فرهنگي سازمان فرهنگي و هنري شهرداري تهران، از يک عمر فعاليت آموزشي و پژوهشي مختار عليزاده، معاون پژوهشي سابق فرهنگستان هنر و از شاگردان سيداحمد فرديد، قدرداني شد. عليزاده که به‌شدت بيمار بود با کمک و همراهي اعضاي خانواده خود دقايقي را در اين مراسم شرکت کرد. در پايان اين بخش نيز حاضران براي سلامت عليزاده دعاي «امن يجيب» خواندند. از ميان ديگر چهره‌هاي حاضر در جلسه نيز مي‌توان به عليرضا اسماعيلي، معاون پژوهشي و مدير انتشارات فرهنگستان هنر و محمدعلي رجبي، هنرمند نقاش و عضو هيات علمي دانشگاه شاهد اشاره کرد.