صاحب‌خبر - تهران/ خبرگزاری صدا و سیما/ سیاسی (رسانه بیگانه) 1394/07/03
عربستان بعد از اینکه متوجه شد جمهوری اسلامی ایران در قبال فاجعه خونین رمی جمرات مواضع قاطع اتخاذ کرده و لزوم تغییر مدیریت مناسک حج و سلب حق انحصاری عربستان را در این زمینه با جدیت پیگیری می کند، به پاتک تبلیغاتی دست زد و شایعه نقش حجاج ایرانی در مسدود شدن راه را ابتدا در فضای مجازی و سپس در رسانه های رسمی خود مطرح کرد. در این راستا روزنامه الشرق الاوسط مدعی شد حدود سیصد نفر از حاجیان ایرانی در روز حادثه منا در خلاف جهت حرکت می‌کردند که این مسئله به بروز ازدحام و کشته شدن هفتصد و هفده و زخمی شدن هشتصد و شصت و سه نفر منجر شد. این روزنامه برای باورپذیر کردن ادعای خود دروغ دیگری را جعل و این ادعا را به سخنان یک مسئول ایرانی عضو بعثه مقام معظم رهبری مستند کرد، هر چند از ذکر نامش خودداری نمود.(1)
همین شایعه پراکنی در دیگر رسانه های این کشور نیز ادامه یافت. پایگاه خبری سعودی «سبق» مدعی شد حادثه منا پس از آن رخ داد که کاروان های حجاج ایرانی از جاده سوق العرب حرکت کردند و حاضر به بازگشت نشدند. این پایگاه سعودی به نقل از فردی که او را مسئول یکی از کاروان ها اعلام کرد، گزارش داد: حجاج ایرانی به راهنمایی ها توجه نمی کردند و با ما برخورد کردند و پیش از وقوع حادثه درحال شعار دادن بودند.(2)
با اینحال دلایل و شاخص های زیادی وجود دارد که ادعا و اتهام مسئولان سعودی را در این زمینه رد می کند. از جمله اینکه پیش از این خود مسئولان سعودی در یک اقدام فرافکنانه دیگر عوامل دیگری را مسئول بروز ازدحام جمعیت اعلام کرده بودند. در این خصوص نشریه اینترنشنال بیزینس تایمز در گزارشی نوشت: quotation mark شاهزاده خالد الفیصل رئیس کمیته مرکزی حج عربستان سعودی برخی زائران با ملیت آفریقایی را برای حادثه کشته شدن زائران در صحرای منا مقصر خواند quotation mark .
اظهارات جنجال برانگیز خالد الفیصل درباره بی نظمی زائران با اظهارات خالد الفالح وزیر بهداشت عربستان سعودی همراه شد که گفته بود حرکت بسیاری از زائران بدون در نظرگرفتن جدول زمانی که مقامات تعیین کرده بودند، علت اصلی این نوع حوادث است، اگر زائران دستورات را اجرا می کردند امکان جلوگیری از وقوع این نوع حوادث وجود داشت. quotation mark (3)روزنامه انگلیسی گاردین نیز در گزارشی نوشت : quotation mark خالد الفالح وزیر بهداشت عربستان در ابتدای وقوع فاجعه صحرای منا انگشت اتهام را به سوی قربانیان این فاجعه دراز کرد و آنها را مسئول وقوع این فاجعه معرفی کرد. وی مدعی شد زائران غیرقابل کنترل بوده اند و از دستورات مسئولان حاضر برای تردد در مسیر تبعیت نکرده اند اما شاهدان و زائران حاضر در محل این ادعای وزیر بهداشت عربستان را رد کردند. quotation mark (4)
همچنین سخنگوی وزارت کشور عربستان سعودی گرمای شدید هوا و خستگی حجاج را علت حادثه امروز در صحرای منا اعلام کرد. شبکه تلویزیونی الاخباریه سعودی به نقل از سرلشکر منصور بن الترکی گفت: quotation mark حرکت کردن بعضی از حجاج در مسیر معکوس و برخورد دو گروه از حجاج در یک تقاطع علت ازدحام جمعیت و حادثه امروز در صحرای منا بود که بدون شک گرمای هوا و خستگی حجاج اوضاع را بدتر کرد. ترکی افزود: صحرای منا از نظر شرعی محدوده مشخصی دارد و نمی توان آن را گسترش داد و به همین علت خیابان ها در آن باریک است. quotation mark (5) اتخاذ یک چنین رویکرد فرافکنانه موجب شد برخی از تحلیل گران عرب عربستان به باد انتقاد بگیرند و مواضع انها را به عذر بدتر از گناه تعبیر کنند. عبد الباری روزنامه نگار و سردبیر روزنامه اینترنتی «رای الیوم» در مطلبی در اینباره نوشت: quotation mark اینکه برخی از مسئولان عربستان سعودی و دستگاه های امنیتی و اداری آن در مقام دفاع از ناتوانی و بی کفایتی خود حجاج را متهم به جهل و بی انضباطی می کنند و در نتیجه مسئول این فاجعه می دانند اهانتی بدتر از خود این فاجعه است. چنین توجیه ها و بهانه هایی است که سبب تکرار چنین حوادثی طی چند سال به علت بی مبالاتی و بی وجدانی [مسئولان سعودی] می شودو هزاران نفر از زائران بی دفاع جان می بازند quotation mark .
از طرف دیگر شواهد موجود نشان می دهد که بسیاری از تلفات در نتیجه تاخیر در امدادرسانی روی داده و عربستان در حالیکه به اذعان مسئولان این کشور یکصد هزار نفر برای تامین امنیت بسیج کرده بودند اما نیروهای امدادی به یک هزارم انها نیز نمی رسید در حالیکه قاعدتا باید معادله برعکس می شد و نیروهای امدادی نسبت به نیروهای امنیتی بیشتر می شد و این نشان می دهد که عربستان از یک دغدغه امنیتی شدید در داخل رنج می برد و همین امر مانع از این شده که انها با فراغت بال درباره مراسم حج برنامه ریزی کنند.
گذشته از اینها اگر عربستان واقعا به آنچه که مدعی است اطمینان دارد در این صورت قاعدتا نباید از تشکیل کمیته حقیقت یاب با حضور نمایندگان کشورهای دیگر بخصوص از دولت های متبوع قربانیان این فاجعه نگرانی داشته باشد. بر این اساس از هر منظر که به فاجعه منا نگاه شود سوء مدیریت مسئولان سعودی در آن موج می زند و در این خصوص اتخاذ رویکرد فرافکنانه نه تنها هیچ کمکی به حل موضوع نمی کند بلکه زمینه تکرار آن را برای سال های بعد نیز فراهم می کند.
----------------------------------------
تحلیل و پردازش/ احمد کاظم زاده
منابع :
1-خبرگزاری صدا و سیما به نقل از الشرق الاوسط، شماره 13550590،1394/07/04
2-خبرگزاری صدا و سیما به نقل از پایگاه سعودی سبق ،شماره 13550611، 1394/07/03
3- خبرگزاری صدا و سیما به نقل از اینترنشنال بیزینس تایمز، شماره 13548453، 1394/07/02
4- خبرگزاری صدا و سیما به نقل از روزنامه گاردین ، شماره 13548278، 1394/07/03
5- خبرگزاری صدا و سیما به نقل از شبکه الاخباریه سعودی ، شماره 13548468، 1394/07/02
∎