فاجعه دردناک منا که منجر به کشته و زخمی شدن بیش از دوهزار تن از حجاج بیت‌ا... الحرام شد از بی‌کفایتی رژیم عربستان در اداره حرمین شریفین حکایت دارد. این دومین حادثه در طول دو هفته اخیر بود که در مناسک حج سال جاری روی داد و نا‌توانی دولت عربستان را در تامین امنیت حجاج نشان می‌دهد. اما دولت عربستان در اقدامی فرافکنانه، بی‌انضباطی حجاج آفریقایی را عامل بروز این حادثه دانست درحالی که گزارش رسانه‌های عربی نشان داد که عامل بشری درشکل‌گیری این حادثه دردناک کاملا آشکار است. براساس این گزارش‌ها در جریان مناسک رمی جمرات در منا، کاروان حامل مقامات عربستان ازجمله محمد بن سلمان ولیعهد عربستان وارد یکی از گذرگاه‌های منتهی به منا شد. ماموران امنیتی عربستان چند گذرگاه را برای عبور کاروان محمد بن سلمان ولیعهد و فرزند پادشاه عربستان به روی حجاج بستند و این امر منجر به تراکم جمعیت و سرانجام بروزاین حادثه دردناک شد. این امر در حقیقت از آنجا ناشی می‌شود که رژیم عربستان در طول شش‌ماه گذشته همواره درگیر مسائل منطقه‌ای مانند یمن، سوریه، لبنان وعراق شده وازموضوع تامین امنیت حجاج بیت‌ا... الحرام غافل مانده است. بسیج امکانات داخلی در دو حوزه امنیتی و نظامی از سوی دولت عربستان برای توطئه علیه ملت‌های یمن، سوریه و عراق به بروز خلأ امنیتی برای تامین امنیت حجاج منجر شده است و دولت عربستان نوعا از پذیرش و قبول مسئولیت اینگونه حوادث دردناک شانه خالی می‌کند و با استفاده از رسانه‌های گسترده خود تلاش کرده تا وقوع اینگونه حوادث را توجیه کند. یک مقایسه سطحی میان زائران کربلا در عراق و حجاج در عربستان نشان می‌دهد که مدیریت و برنامه‌ریزی دقیق می‌تواند نقش موثری درتامین امنیت زائران وحجاج ایفا کند. در اربعین حسینی سال گذشته نزدیک به ۲۰میلیون زائر از ۸۰ کشور مختلف جهان به‌رغم تهدیدات گروهک‌های تروریستی وارد شهر کوچک کربلا شدند و بدون بروز کوچک‌ترین حادثه امنیتی به زیارت مرقد مطهر حضرت ابا عبدا... الحسین(ع) پرداختند. این امر مدیریت مشترک دو کشورایران و عراق برای برنامه‌ریزی و فراهم ساختن شرایط حضور زائران میلیونی در کشور نا‌امن عراق را ثابت کرد. اما در عربستان سعودی متاسفانه به دلیل وجود جریان‌های رقیب سیاسی قدرتمند که برای تسلط بر اهرم‌های قدرت در جنگ پنهانی هستند، برنامه تامین امنیت حجاج از اولویت سیاست داخلی عربستان خارج شده است. رقابت میان محمد بن سلمان وزیر دفاع و محمد بن نایف وزیر کشورعربستان برای حذف یکدیگر تاثیرمنفی بر اوضاع امنیتی رژیم عربستان گذاشته است لذا حادثه منا زنگ خطری برای هویت رژیم عربستان تلقی می‌شود زیرا این رژیم هویت سیاسی و جایگاه منطقه‌ای و بین‌المللی خود را از دست داده است. تشکیل یک شورای اسلامی برای اداره امورحرمین شریفین با همکاری کشورهای دارای تجربه لازم دراین خصوص می‌تواند از تکرار چنین حوادث تلخی جلو گیری کند. همچنین دولت ایران باید از رهگذر رایزنی با کشورهای اسلامی و طرح موضوع در نهادهای بین‌المللی موضوع اداره مشترک حرمین شریفین را مورد پیگیری قرار دهد.
*کار‌شناس جهان عرب
∎