این اولین‌بار نیست کشته‌شدن زائران بر اثر ازدحام جمعیت در صحرای منا، مناسک سالانه حج را به فاجعه‌ای انسانی بدل کرده است، اما حادثه اخیر در روز پنجشنبه گذشته، حتی اگر یارای رقابت با فاجعه سال 1990 میلادی و کشته‌شدن بیش از هزارو 400 زائر در شهر مکه را نداشته باشد، بدون شک یکی از دلخراش‌ترین حوادث رخ‌داده در میعادگاه مسلمانان است. زائران چندصدهزار نفری خانه خدا در حالی روز پنجشنبه گذشته بنا بر سنت هرساله عید قربان، با حضور در صحرای منا، راهی محل رمی‌جمرات می‌شدند که نمی‌دانستند تنها ساعاتی دیگر، این محل به قربانگاه بسیاری از همراهانشان بدل خواهد شد. ازدحام جمعیت و برخورد دو صف چند 10هزار نفری از زائران با یکدیگر در حالی بنابر آمار اعلام‌شده از سوی مقامات سعودی تا لحظه تنظیم این گزارش، منجر به کشته‌شدن دست‌کم 717 نفر و زخمی‌شدن بیش از 800 نفر دیگر شده است که تکرار سالانه فجایعی از این‌دست، ازجمله سقوط جرثقیل در مسجدالحرام که همین دو هفته پیش جان دست‌کم 111 نفر را گرفته بود، تردیدهایی جدی درباره کفایت مقامات سعودی و تدابیر امنیتی آنان در قبال نزدیک به دومیلیون زائر خانه خدا که سالانه میهمان آن کشور می‌شوند، ایجاد کرده است.  با تمام این اوصاف، درحالی‌که برخی از گزارش‌ها حاکی از آن است مسدودشدن مسیر باعث این حادثه شده است و حتی برخی از گزارش‌ها علت را عبور کاروان خودروها دانسته‌اند، اما مقامات سعودی بر این باورند توجه‌نکردن انبوه زائران به دستورات امنیتی مسئولان، تنها دلیل وقوع این حادثه تلخ بوده است. «خالد الفالح»، وزیر بهداشت سعودی، یکی از این مقامات است که در یکی از اولین واکنش‌های رسمی دولتی به فاجعه صحرای منا، روز گذشته و در بیانیه‌ای، از انجام تحقیقاتی گسترده و سریع برای کشف علت وقوع این حادثه خبر داده است. او البته با پیش‌دستی، نتایج تحقیقات جاری را پیش‌بینی و با سلب مسئولیت از دولت سعودی، اعلام کرده علت وقوع حادثه منا، پایبندنبودن برخی حجاج به دستورات بوده است.
ژنرال «منصور الترکی»، سخنگوی وزارت کشور عربستان، نیز در حالی گرمای هوا و خستگی را عامل اصلی حادثه دانسته و خاطرنشان کرده مسئولان عربستانی تمامی تدابیر لازم را برای جلوگیری از وقوع چنین حوادثی انجام داده‌اند که «ملک سلمان»، پادشاه آن کشور، از صدور دستور انجام تحقیقاتی گسترده درباره فاجعه روز پنجشنبه خبر داده است. سلمان‌بن‌عبدالعزیز در دیدار با فرماندهان امنیتی شرکت‌کننده در حج، اعلام کرد به طرف‌های ذی‌ربط دستور داده شده تا ضمن تحقیق پیرامون ابهامات موجود درباره ازدحام خونین صحرای منا، درخصوص طرح‌های در نظر گرفته‌شده در موسم حج نیز بازنگری‌های لازم صورت گیرد. پادشاه عربستان که مدعی است فاجعه اخیر از اهمیت فعالیت نیروهای امنیتی آن کشور و پاسداران مرزهای سعودی نمی‌کاهد، تأکید کرد صرف‌نظر از آنچه در نتایج تحقیقات مشخص می‌شود، ارتقای مکانیسم‌ها و روش‌های کاری در موسم حج، همچنان در صدر دستور کار مقامات سعودی قرار خواهد داشت. این در حالی است که «علی الاحمد»، دبیر اندیشکده آمریکایی امور خلیج‌فارس، هم‌صدا با بسیاری از مقامات دولتی کشورهای اسلامی، ناکارآمدی دولت سعودی در مدیریت مراسم حج و استفاده از سربازانی که هیچ تجربه‌ای در برخورد با سیل عظیم جمعیت زائران نداشته‌اند را دلیل اصلی وقوع فاجعه اخیر دانسته و اطمینان داده جلوگیری از تکرار چنین فجایعی فقط در سایه همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی امکان‌پذیر است.
-----------------------------------------------------------------------------
واکنش‌های بین‌المللی به فاجعه منا
نوری المالکی، رئیس ائتلاف دولت قانون در عراق: تکرار حوادث در موسم حج و جان‌باختن تعداد زیادی از حجاج، شاهدی قطعی بر بی‌کفایتی ناظران سازماندهی موسم حج است. این مسئله ایجاب می‌کند که امور حج تحت برنامه‌ریزی و مدیریت سازمان همکاری اسلامی قرار بگیرد، تا مناسک حج به صورت روان انجام شود و به تمامی مسلمانان حق ادای این فریضه به دور از مواضع سیاسی داده شود. عربستان شایسته مدیریت چنین مناسبت‌های بزرگ اسلامی نیست.
شورای بین‌المللی حمایت از دادرسی عادلانه و حقوق بشر در ژنو: لازم است جامعه بین‌المللی و انسانی با اتخاذ مواضع رسمی و فوری از جان هزاران انسان محافظت و از تکرار چنین حوادث هولناکی آن هم در زمان برگزاری کنگره حج جلوگیری کند.
دفتر کاخ سفید: ایالات متحده با خانواده‌های صدها زائر مجروح و کشته‌شده در حادثه تأثرآمیز منا عمیقا ابراز همدردی می‌کند. درحالی‌که مسلمانان در سراسر جهان عید قربان را جشن می‌گیرند، ما همراه با شما فقدان تألم‌انگیز این زائران معتقد را به سوگ می‌نشینیم.
ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه: رئیس‌جمهوری روسیه، ضمن اعلام همدردی با خانواده قربانیان واقعه روز پنجشنبه، آرزومند سلامتی و بهبودی مجروحان است.
دیوید کامرون، نخست‌وزیر انگلستان: فکر و دعای من با خانواده‌های قربانیانی است که در حادثه ازدحام جمعیت، در سرزمین منا در نزدیکی مکه کشته شده‌اند.
فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا: جشن‌های عید قربان، امسال با وقوع فاجعه در منا در مکه همراه شد و براین‌اساس اتحادیه اروپا مراتب تأسف و اندوه خود را از این حادثه اعلام می‌کند و به خانواده‌های قربانیان تسلیت می‌گوید.
بان‌کی‌مون، دبیر کل سازمان ملل: خالصانه‌ترین مراتب تسلیت خود را به دوستان و خانواده صدها نفری که در این حادثه جان‌باخته و دولت‌ها و مردمی که دچار آسیب شدند، اعلام می‌کنم.
پاپ فرانسیس، رهبر کاتولیک‌های جهان: می‌خواهم همدردی کلیسای مقدس را با رنجی که مردم در مصیبت مکه کشیدند، ابراز دارم.