روز پنجشنبه در حالی که حجاج بیت الله الحرام در ادامه اعمال حج، راهی صحرای منا شدند تا در مراسم رمی جمرات حضور یابند اما با ازدحام جمعیت مواجه شده و بنا به دلائلی که هنوز علت اصلی آن مشخص نشده و در حد گمانه زنی است شمار بسیاری از حجاج جان خود را از دست دادند. برخی رسانه‌ها این طور عنوان می‌کنند که عبور شاهزاده سعودی و مسدود شدن مسیر باعث تراکم جمعیت در یک محور از سه محور تردد زائرین شده است و برخی مسئولان عربستان نیز مقصر را خود حاجیان دانسته‌اند، این در حالی است که به گفته بسیاری از شاهدان عینی عدم مدیریت مناسب در مسیریابی درست زائرین این فاجعه دردناک را رقم زد.
براساس آخرین آمار تاکنون بالغ بر ۱۵۰۰ نفر کشته و صدها نفر مجروح شدند و طبق پیش بینی ها شمار کشته شدگان به ۲۰۰۰ نفر نیز خواهد رسید. این چندمین اتفاقی است که طی دو هفته اخیر برای زائران در عربستان افتاده است. پیش از این حادثه سقوط جرثقیل در مسجدالحرام موجب کشته شدن بیش از ۱۱۷ زائر شد. روز چهارشنبه نیز بیش از ۲۰۰ نفر از حجاج به دلیل خرابی درهای قطار در مکه مکرمه دچار حالت خفگی و بیهوشی شدند. همچنین حادثه آتش‌سوزی هتل حجاج در مکه نیز منجر به زخمی شدن تعدادی از حجاج شد.
حوادثی که یکی پس از دیگری برای زائران خانه خدا رخ داد موجب اعتراض بسیاری از علما و مسئولان کشورهای اسلامی شد؛ این در حالی است که پادشاه عربستان اعلام کرد حادثه منا از ارزش فعالیت‌های «مفید» نیروهای امنیتی سعودی نمی‌کاهد!
در این میان بسیاری از کارشناسان و تحلیلگران معتقدند که مناسک حج باید توسط سازمان کنفرانس اسلامی و با تدبیر و مدیریت کشورهای اسلامی اداره شود چرا که از ۱۹۸۹ حجاج در حوادثی جان خود را از دست داده اند که قابل پیش بینی بوده و کشته شدن زائران نشانه ای از ضعف عربستان در مدیریت حرمین شریفین است.
شفقنا ابعاد حادثه رخ داده برای زائران خانه خدا و مدیریت حجاج توسط عربستان را با کارشناسان مورد بحث و بررسی قرار داد.

***آیت الله گرامی عربستان شایستگی اداره امور حج را ندارد
آیت الله گرامی با مقایسه مراسم حج امسال با مراسم پیاده روی اربعین حسینی در کشورعراق، دولت سعودی را بی لیاقت خوانده و خواستار اداره مراسم حج توسط شورائی از فرهیختگان مسلمان شد.
این فقیه حوزه علمیه قم در گفت وگو با شفقنا ضمن اظهار تأسف از فاجعه حج امسال گفت: قرائن متعدد نشان می‌دهد که آل سعود به دو جهت شایستگی مدیریت بر حرمین شریفین را ندارند؛ اول اینکه اینها یک فرقه خشن‌اند. اداره حرمین شرفین نباید در دست افراد خشن باشد و دوم اینکه اینها توان مدیریت را ندارند.
وی افزود: این حوادث فقط برای امسال نیست بلکه در سال‌های گذشته هم ما آتش سوزی در منا را داشته‌ایم. بنده به یاد دارم در سالی که به حج به مشرف شدم در برگشت از رمی جمره دو راه وجود داشت که یکی از این راهها وسیع بود و راهی دیگر کم عرض، مأموران آل سعود مردم را به همین راه کم عرض راهنمائی می‌کردند. تعجب می کردم که قصد اینها چیست؟! تعمدی دارند و یا عدم لیافت در مدیریت است.
آیت الله گرامی در ادامه مراسم حج امسال را با مراسم پیاده روی اربعین حسینی در کشورعراق مقایسه کرد و گفت: امسال ۲۰ میلیون زائر به عراق رفتند اما آل سعود توان مدیریت دو میلیون زائر را ندارند. اینها تعمد دارند که حج را خراب کنند و مردم را از این سفر منصرف کنند تا به استکبار خوش خدمتی کرده باشند و یا توان اداره ندارند.
استاد دروس خارج فقه حوزه علمیه قم تصریح کرد: لذت حاکمیت در نظر حکام عشیریه‌ای سعودی چنان آنان را کر و کور نموده که به جزء به مسائل کامجویی خویش از مواهب حکومتی نمی‌اندیشند. تا کی جهل و جهالت و تا کی خودکامگی و تا کی سوء استفاده از ثروت و امکانات ملی در مسیر شهوات؟! چرا حکومت را رها نمی‌کنند تا گروه شایسته‌ای با انتخابات و رأی مردم سر کار آیند و به داد مظلومین برسند.
وی ادامه داد :مسلمانان از سراسر جهان می خواند اعمال حج رابه جاآورند. این حکومت شایستگی اداره امور حج را ندارد . باید حاکمیت بر حرمین شریفین به دست شورایی مرکب از فرهیختگان اسلامی با فرهنگ مدنیت باشد. اینها نمی‌توانند حاکمیت مکانی را داشته باشند که زیارتگاه مردم بسیاری از نقاط مختلف دنیاست.
****حجت الاسلام و المسلمین جوادی آملی: فجایع حج هیچ عاملی جز بی‌تدبیری و بی‌مدیریتی ندارد
پس از حادثه دلخراش روز پنجشنبه در صحرای منا، عربستان سعودی در اولین واکنش خود، حجاج را مقصر دانست. همچنین عده ای صحبت از بستن مسیر حجاج توسط پلیس عربستان می کنند. ازحجت الاسلام والمسلمین دکتر مرتضی جوادی آملی که در مکه حضور دارد، جزئیات این حادثه را پرسیدیم.
حجت الاسلام والمسلمین دکتر مرتضی جوادی آملی اظهار کرد: ضمن تسلیت ارتحال جمع قابل توجهی از زائران و حج گذاران بیت الله الحرام که بعد از گذراندن صحنه عظیم عرفات و همچنین وادی مشعر از غفران و رضوان الهی برخوردار و عازم عمل رمی جمرات بودند، این حادثه بسیار دلخراش بود و هست. بایستی بر اساس یک نوع نگاهی که در ارتباط با اصل حج که حج بزرگترین کنگره جهان اسلام است، این قضیه را تحلیل کرد.
او ادامه داد: بدون شک حج بزرگترین کرسی و منبر جهان اسلام است و خدای عالم حج را برای منافع جهان اسلام طراحی نموده ضمن اینکه معارف توحیدی و حقایق الهی در این جریان عظیم برای همه عالمیان خصوصا حج گزاران معروف است. با توجه به اینکه جمعیت کثیری از نقاط مختلف جهان با فرهنگ های و آداب و رسوم مختلف برای انجام یک عمل عبادی با هم در یک نقطه جمع می شوند، مدیریت این امر کار آسانی نیست و بایستی این کنگره عظیم مسلمانان به درستی مدیریت شود.
جوادی آملی گفت: ممکن است تلاش ها و کوشش هایی در گوشه و کنار دیده شود اما هرگز شایسته برگزاری یک چنین کنگره و همایش جهانی نیست، اینکه گفته شود مردم براساس ازدحام چنین حادثه ای را ایجاد کردند قابل قبول نیست، درست است که عامل طبیعی باعث این امر نبوده اما زمینه سازی برای چنین حوادثی از قبل باید تدارک دیده شود و جمعیت های این چنینی باید از قبل در مسیرهای مشخصی قرار گیرند که به چنین حادثه ای منجر نشود. در مجموع بیانی که خصوصا امام راحل فرمودند که این کنگره عظیم جهانی را باید امت اسلامی و فرهیختگان و دانشمندان براساس آخرین دستاوردهای علمی و تکنولوژی اداره کنند، سخن حقی است که متاسفانه مورد توجه واقع نمی شود.
او اظهار کرد: جمعیتی که به عرفات و مشعر می‌آیند خودشان را با دشواری‌ها و سختی‌های این فضا عادت دادند و پذیرفتند که این امر الهی را باید با جان و دل بپذیرند اما ورود به چنین حوادث سنگینی هیچ عاملی جز بی‌تدبیری و بی‌مدیریتی ندارد. به نظر می‌رسد که گرچه حادثه به ظاهر یک اتفاق ساده است، اما بی‌تدبیری فراوانی در موارد از این دست دیده می‌شود که نیاز است به صورت رسمی و اساسی این مسئله بررسی شود.
جوادی آملی در مورد بسته شدن مسیر حجاج توسط پلیس عربستان گفت: پلیس به تشخص خود و به لحاظ امنیتی مسیرهایی را باز یا می بندد ولی این برای اداره چنین جمعیتی با چنین شرائطی که بناست در یک فاصله زمانی محدود نزدیک دو میلیون نفر با فرهنگ‌های مختلف، مسیری را بروند و برگردند قطعا کافی نیست، ممکن است پلیس مسیری را بسته باشد اما هیچ گاه نمی‌توان آن را مقصر اصلی برای این امر دانست بلکه آنچه می تواند کاملا به عنوان مبنای امر قرار گیرد این است که این کنگره عظیم جهانی بایستی با یک نوع مدیریت علمی، به روز و شایسته و با به کارگیری همه تکنولوژی هایی که امروز در اختیار اهل آن است، صورت گیرد. عربستان منابع عظیم مالی که متعلق به عالم اسلام و امت اسلام است را در اختیار دارد و باید صرف امنیت و مدیریت حج شود، ولی متاسفانه این چنین نیست.
خسروپناه ، رئیس مؤسسه حکمت و فلسفه ایران گفت: وزیر خارجه عربستان باید در مورد حوادث مکه در کنفرانس اسلامی توضیح دهد
رئیس مؤسسه حکمت و فلسفه ایران اتفاقات رخ داده در حج امسال را ناشی از سوء مدیریت عربستان در اداره حرمین شریفین و همچنین تلاش جریان های فراماسونری و صهیونیستی برای آسیب به مسلمانان دانست.
حجت الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه حوادث اخیر در عربستان و کشته و مجروح شدن بسیاری از حجاج به شفقنا گفت: اتفاقات دلخراش اخیری که در کنار کعبه و حرم امن الهی اتفاق افتاد و جمعی از زائران بیت الله الحرام از دنیا رفتند و آسیب دیدند و حادثه امروز که در رمی جمرات اتفاق افتاد و جمع کثیری از مسلمانا کشته و مجروح شدند، بدون شک ناشی از ضعف مدیریتی دولت عربستان است و نمی توان گفت اتفاقی طبیعی بوده است.
او ادامه داد: قطعا اتفاقات رخ داده در حج امسال نشان از سوء مدیریت عربستان دارد یعنی دولت عربستان نشان می دهد که در مدیریت بسیار ضعیف و در اداره حرمین شریفین ناتوان است.
خسروپناه برای حوادث اخیر در مکه، تحلیل دیگری نیز ارائه داد و گفت: جریان‌های فراماسونری و صهیونیستی که در دشمنی با مسلمانان سابق دیرینه ای دارند از ضعف مدیریت عربستان استفاده می‌کنند و این حوادث اتفاق بیفتد. در حقیقت تنها نباید کاستی ها را معلول سوء مدیریت دولت عربستان دانست بلکه مدیریت ضعیف عربستان و تدابیر صهیونیستی قطعا در این قضیه نقش دارند.
او در مورد موضع گیری ایران در برابر ضعف عربستان در مدیریت حرمین شریفین گفت: عربستان و کشورهای تحت تأثیر رژیم صهیونیستی بارها به بهانه های مختلف در طی یک تهاجم رسانه ای ایران را متهم کردند و مطالباتی خواستند؛ وزارت خارجه ایران باید فعال شود.
او اظهار کرد: وزارت خارجه ایران و سایر کشورهای اسلامی باید از عربستان توضیح بخواهند؛ وزیر خارجه عربستان باید در کنفرانس اسلامی توضیح دهد که چرا با اینکه امسال جمعیت زائران ۳۰ درصد کمتر از سال گذشته بوده است، برنامه ریزی و مدیریت درستی نداشته و حوادث خونینی اتفاق افتاده است.
خسروپناه در پایان گفت: مطالبات ایران باید از طریق وزرات خارجه عربستان بالا رود و کنفرانس اسلامی باید عربستان را بازخواست کند و از آنها توضیحات بخواهند و خسارت و هزینه سنگینی از عربستان نسبت به زائران و کسانی که جانشان را از دست دادند، پرداخت کند.
****حجت الاسلام والمسلمین سالار در گفت و گو با شفقنا: آل سعود کارنامه سیاهی در اداره حرمین شریفین دارند
شفقنا- معاون امور بین الملل مجمع جهانی اهل بیت (ع) حوادث منا را دلیل بر بی کفایتی و بی تدبیری عربستان و حکام آل سعود دانست و گفت: این قضایا برای اولین بار نیست که اتفاق می افتد و دلیل واضح و آشکاری است که حکام آل سعود نمی توانند حرمین شریفین را اداره کنند. باید یک تجدیدنظر در ارتباط با اداره حرمین شریفین انجام شود و کشورهای اسلامی به فکر امنیت حجاجی باشند که به مکه اعزام می شوند تا در آینده شاهد چنین اتفاقاتی نباشیم.
حجت الاسلام والمسلمین محمد سالار در گفت و گو با خبرنگار شفقنا اظهار کرد: حوادث منا دلیل بر بی کفایتی و بی تدبیری عربستان سعودی و حکام آل سعود است. این قضایا برای اولین بار هم نیست که اتفاق می افتد مانند قضایای سال ۶۶ و کشتار ۴۰۰ حجاج ایرانی، قضیه تونلی که بسیاری از مسلمانان اندونزی در آن شهید شدند، سقوط جرثقیل که دو هفته پیش اتفاق افتاد و الان هم قضیه دیروز که عید قربان را تبدیل به عزا کرد. این حوادث دلیل واضح و آشکاری است که حکام آل سعود نمی توانند حرمین شریفین را اداره کنند. تخریب آثار اهل بیت (ع) آثاری که تعلق به جهان اسلام دارد و جنایات دیگری که امروز می بینیم در یمن انجام می شود همه نشانه این است که باید یک تجدیدنظر در ارتباط با اداره حرمین شریفین انجام شود و کشورهای اسلامی به فکر امنیت حجاجی باشند که به مکه اعزام می شوند تا در آینده شاهد چنین اتفاقاتی نباشیم.
او با بیان اینکه آل سعود کارنامه سیاهی در اداره حرمین شریفین دارند گفت: همه حوادث مکه نشانه بی لیاقتی و بی تدبیری حکام سعودی است؛ بنابراین به نظر من باید مجامع و محافل اسلامی و بین المللی مانند شورای همکاری های اسلامی، سازمان همکاری های اسلامی و سازمان ملل به فکر باشند چراکه این حوادث برای اولین و آخرین بار نخواهد بود که رخ می دهد و شاید یکی از دلایل اتفاقات امسال حج جنایاتی است که حکام آل سعود در یمن انجام دادند و بسیاری از نیروهای خود را به آنجا بردند. عربستان بسیاری از نیروهای خود را برای کشتار مردم یمن به کار برده و می بینیم روز به روز بر آمار شهدای مردم مظلوم یمن اضافه می شود؛ بنابراین تمرکز عربستان روی جنایاتی است که در یمن به کار می برد و بردن نیروها به سمت یمن و از سوی دیگر خالی کردن نیروها برای امنیت حرمین شاید یکی از دلایل این حادثه باشد.
سالار ادامه داد: با توجه به حوادثی که در گذشته هم رخ داده است می بینیم که عربستان لیاقت و شایستگی اداره حرمین شریفین را ندارند و بایستی جهان اسلام فکری برای آینده مسلمان ها بکند چون حرم محل امن است و باید به فکر این ناامنی هایی که به وجودمی آید بود. مسئله دیگر این است که عده ای از شاهزاده های سعودی در ناز و نعمت و پول غرق شدند و پول کشور را برای ساختن کاخ ها و اجاره مکان هایی در فرانسه و اسپانیا می پردازند که از همین پول های حجاج است که صرف بی بندوباری این شاهزاده ها می شود.
معاون بین الملل مجمع جهانی اهل بیت(ع) خاطرنشان کرد: حتی مسیرهایی که برای حجاج در نظر گرفته شده است ساختمان های جدیدی است که با تخریب آثار قدیمی ساخته شده است که از همان ساختمان ها پول هایی را به جیب می زنند و همین مسایل باعث می شود مسیر حجاج آسان و روان نباشد و باعث این حوادث و مسایل شود. لذا بایستی کشورهای اسلامی و دلسوزان جهان اسلام فکری کنند و همایشی برگزار کنند تا در آینده حرم برای همه مسلمان ها چه در ایام حج تمتع و چه در عمره امن باشد و مسلمان ها با فراغ بال و بدون دغدغه بتوانند حج خود را انجام دهند.