مسلمانان جهان آماده بودند که عيد قربان را به پايکوبي برخيزند اما به سوگ نشستند، حادثه روز عيد قربان در منا بيش از 1500 جان باخته به دنبال داشته است و با وجود ناتواني کشورعربستان براي امدادرساني به حجاج، متأسفانه دست رد به کمک‌هاي هلال احمر ايران زدند و حتي اجازه شناسايي جان باختگان ايراني هم نمي‌دادند.
البته حجت‌الاسلام والمسلمين سيد علي قاضي عسگر سرپرست حجاج ايراني در آخرين اظهاراتش با اعلام آخرين آمار مفقود شدگان ايراني در فاجعه مکه و با تاکيد بر اينکه تعداد جانباختگان ايراني در آن فاجعه 131 نفر مشخص شده است، گفته است که هم‌اکنون 365 نفر به کاروانهاي خود مراجعه نکرده‌اند که ممکن است براي بيتوته به مسجدالحرام رفته باشند و يا در حال تکميل اعمال حج خود باشند.
کمتر از 48 ساعت از فاجعه غمبار در مراسم رمي جمرات درمنا مي‌گذرد و داغ‌هاي زيادي بر سينه مسلمانان جهان نشسته است. حادثه‌اي که گفته مي‌شود به دليل بي کفايتي و سوءمديريت مسئولان کشور عربستان رخ داده است.
فاجعه منا صبح روزعيد قربان به دليل بستن يکي از مسيرهاي زائران توسط نيروهاي امنيتي عربستان و به دليل ازدحام و فشار جمعيت در رمي‌جمرات رخ داد و ننگ بزرگي را بر پيشاني آل سعود نشاند. عمق فاجعه تا جايي بود که در ساعات اوليه معاون عربي و آفريقايي وزارت خارجه کشورمان از تشکيل ستاد ويژه‌اي در اين وزارتخانه و رسيدگي فوري به وضعيت حجاج ايراني حادثه منا خبر داده و افزوده بود: بي‌تدبيري در تأمين امنيت حجاج از سوي مقامات ذي ربط سعودي غيرقابل اغماض است. از ابتداي وقوع حادثه تحليل‌ها و آمار و ارقام گوناگوني از علت حادثه و شمار کشته شدگان و مجروحين اعلام شد به طوريکه ابتدا خبرها حاکي از کشته شدن 100 حاجي و مجروحيت 390 نفر به دنبال وقوع اين حادثه بود اما به تدريج آمارها سير صعودي به خود گرفت و عمق فاجعه دردناک “منا” نمايان شد. با نزديک شدن شمار تلفات فاجعه منا به 220 تن، سعيد اوحدي رييس سازمان حج و زيارت، با بيان اينکه اين فاجعه به دليل سوءمديريت در انتخاب مسيرها رخ داده است، مي‌گويد: اين فاجعه ناشي از سوءمديريت دولت عربستان و عوامل امنيتي آنها است. وي مي‌افزايد: آمار کشته‌ها و زخمي‌ها همچنان رو به افزايش است، اما با توجه به اينکه اين اتفاق در سه نقطه افتاده، تاکنون بيش از 350 نفر از زائران کشورهاي مختلف کشته شده و آمار مجروحان نيز بيش از 1500 نفر است که البته اين آمارها همچنان افزايش خواهد يافت. با وجود عمق حادثه اما نيروهاي عربستان از همکاري با نيروها و تيم‌هاي پزشکي ايران سرباز زده و اجازه شناسايي مجروحين و اجساد را به تيم پزشکي ايران نمي‌دادند. در اين راستا نماينده ولي‌فقيه در امور حج و زيارت با انتقاد صريح از اين شيوه عربستان گفت: مسئولان عربستاني نمي‌گذارند نيروهاي امدادي و پزشکان ايراني در محل حادثه و بيمارستان‌ها حاضر شده و به حادثه‌ديدگان کمک کنند، اين چه شيوه برخوردي است که مقامات عربستان در دستور کار قرار داده‌اند؟ تعجب اينکه مسئولان عربستاني نمي‌گذارند نيروهاي امدادي و پزشکان ايراني در محل حادثه و بيمارستان‌ها حاضر شوند. حجت‌الاسلام و المسلمين سيد علي قاضي عسگر که سرپرستي حجاج ايراني را بر عهده داشت اين اتفاق را در تاريخ برگزاري حج بي‌سابقه خواند و از عدم رسيدگي عربستان به مجروحين و کشته شدگان انتقاد کرد.
در اين ميان اما شمار جان باختگان ايراني که از 12 نفر آغاز شده بود، سير صعودي به خود گرفت به طوريکه اين تعداد تا کنون به 131 نفر رسيده است.
در اين راستا مقام معظم رهبري در پيامي ضمن ابراز همدردي با مصيبت ديدگان اين حادثه اندوه‌بار و تسليت به بازماندگان آنان، سه روز عزاي عمومي در کشور اعلام کردند و فرمودند: دولت سعودي موظف است مسئوليت سنگين خود را در اين حادثه تلخ پذيرفته و به لوازم و قاعده ي حق و انصاف عمل کند.
به گزارش ايسنا، بنا بر جديدترين گزارش‌ها، تاکنون حداقل 1500 نفر در حادثه خونين منا جان باخته‌اند و به احتمال قوي اين آمار تا 2000 نفر هم مي‌رسد. که از اين ميان 131 حاجي ايراني نيز جان خود را از دست داده‌اند و نزديک به 60 زائر ايراني نيز در ميان مجروحان شناسايي شدند. رييس سازمان حج و زيارت در آخرين اظهار نظر خود به ايسنا درباره فاجعه روز عيد قربان در منا با بيان اينکه آمار جانباختگان و مجروحان بيشتر از آنچه است که دولت عربستان اعلام کرده است، اظهار کرد: تعداد جانباختگان تا اين لحظه به مرز 1500 نفر رسيده، در حالي که دولت عربستان تا 1000 نفر را اعلام کرده است، منابع موثق معتقدند که اين تعداد به مرز 2000 نفر نيز خواهد رسيد. بيمارستان‌هاي مکه در حال حاضر مملو از مجروح است و شرايط روز عيد قربان طبق آنچه عوامل ايراني ديده‌اند نشان مي‌داد مديريت کار از اختيار سعودي‌ها خارج شده بود.
اوحدي سپس با اشاره به دلايل وقوع فاجعه روز عيد قربان يادآور مي‌شود: بيش از 1.5 ميليون زائر همزمان در “جمرات” حضور داشتند، به دليل مسدود شدن يکي از مسيرها زائران هنگام حرکت به هم برخورد کردند و تراکم جمعيت باعث شد، عده زيادي زير دست و پا بمانند. البته عربستان تا اين لحظه دليل آن اتفاق را اعلام نکرده، اما سوء تدبير و نداشتن تجربه از عوامل اصلي آن بوده است.
بعد از گذشت کمتر از 48 ساعت از وقوع اين فاجعه دردناک دکتر اميرمحسن ضيايي، رئيس جمعيت هلال احمر ايران، درباره آخرين وضعيت امدادرساني به مجروحين، به ايسنا مي‌گويد: در حال حاضر در بيمارستان جمعيت هلال‌احمر در مکه مکرمه 47 نفر ايراني بستري داريم که تعدادي از آنها مجروح و تعدادي بيمارعادي هستند.
وي با بيان اينکه در مجموع حدود 60 نفر از مجروحين ما در بيمارستان‌هاي سعودي و بيمارستان‌هاي هلال‌احمر در مکه بستري هستند، ادامه مي‌دهد: وضعيت بسياري از آنها خوب است و آماده ترخيص هستند ؛ البته هفت نفر از مجروحان ايراني وضعيت خوبي ندارند و بايد بيشتر در بيمارستان بستري بمانند تا درمان بيشتري دريافت کنند.
ضيايي درباره روال بازگشت اجساد کشته شدگان ايراني حادثه منا نيز توضيح داده و از آغاز انتقال اجساد جان باختگان به کشور طي دو روز آينده خبر داده و مي‌گويد: هر حال سعي مي‌شود در اولين پرواز بازگشت، به صورت ويژه اين اجساد و همچنين مجروحيني که نياز به انتقال به کشور دارند، به کشور منتقل شوند. بنابراين داريم اين کار را بررسي مي‌کنيم تا آن را انجام دهيم. بنابراين گزارش، حريرچي همچنين در مورد سفر وزير بهداشت به کشور عربستان در پي فاجعه روز عيد قربان در منا و رسيدگي به مجروحين حادثه نيز مي‌گويد: ما از وزارت خارجه درخواست کرده‌ايم، شرايطي فراهم شود تا وزير بهداشت و هياتي از تهران با حضور در عربستان مستقيما در جريان روند درمان مجروحان اين حادثه قرار گيرند. اين وزارتخانه نيز به دولت عربستان اعلام کرده تا اين کشور ويزا صادر کرده و مقدمات سياسي سفر را فراهم کند.
وي ادامه مي‌دهد: از آنجايي که سفر به عربستان سفري ديپلماتيک است بايد طرف مقابل نيز آمادگي لازم را داشته باشد. بنابراين هر زمان که ويزا از سوي کشورعربستان صادر شود ما آماده‌ايم که حرکت کنيم. در صورت انجام اين سفر افرادي از وزارت بهداشت، وزارت خارجه و هلال احمر نيز وزير بهداشت را همراهي خواهند کرد. به گزارش ايسنا، در حالي که زائران هنوز در شوک فاجعه خونين کشته شدن هزاران نفر در رمي جمرات در منا بودند، فاجعه‌هاي دنباله دار در منا اتفاق افتاد و آتش گرفتن چادرهاي سکونت مصري‌ها مجددا موجي از وحشت را در ميان زائران به راه انداخت، موضوعي که باز هم بي‌کفايتي مقامات عربستاني را در سازماندهي اين مراسم بزرگ مذهبي به اثبات مي‌رساند. اين آتش سوزي شب گذشته در محل سکونت زائران مصري در منا روي داد.
گزارش يك شاهد عيني ازحادثه منا
حاج مرتضي باقري ار مديران باسابقه حج که سالهاي متوالي تجربه حضور در مناسک حج را داشته و عمدتا کاروان حجاج ايراني مقيم خارج از کشور را مديريت مي کند، در گزارشي به مشاهداتش از حادثه خونين منا و ارزيابي آن بر اساس تجربيات گذشته اش پرداخت.
به گزارش مهر، متن کامل اين گزارش بدين شرح است:
باسمه تعالي
روزعيد قربان 2 مهر 1394 طبق معمول، حاجيان از مشعرالحرام بسمت مني حرکت نموده و سپس بسمت جمرات محل سنگ زدن به شيطان راهي انتهاي مني شدند. عليرغم اينکه امسال تعداد حاجيان کمتر از سنوات گذشته است ولي طبق تجربه بيش از 30 سفر حضور در حج احساس کردم شرايط غير عادي است و ازدحام کاملا غير طبيعي است. در مسير جمرات در چند نقطه بخاطر ازدحام متوقف شديم. گرماي شديد هم مزيد بر علت بود. بنده سريعا نفرات حاجي گروهم را بقطار کرده و با شکافتن جمعيت بجلو حرکت کرديم و در واقع از معرکه خارج شديم.
وقتي به جمره عقبه(شيطان بزرگ) رسيديم شرايط خيلي سخت تر از سنوات قبل نبود يعني اينکه ازدحام مسير يک اتفاق غير عادي و ناهماهنگ با اطراف جمرات بوده است ...
در خياباني که عمدتا ايرانيها، افريقاييها. هندي ها. پاکستاني ها به سمت جمرات حرکت ميکنند کاملا وضعيت غير عادي محسوس بوده و بهم خوردن حال حجاج از ازدحام، ترافيک، نبود آب اشاميدني و بسته بودن راههاي خروجي خيابان بسمت جمرات شرايط ايجاد اتفاق وحشتناک کشتار حجاج را رقم زد.
عليرغم انکه عربستان از نيروي هوايي و هليکوپتر براي خدمات رساني به حج بهره مي برد هيچگونه نظارتي بر اين بخش که مهمترين و شلوغ ترين بخش مناسک حج است صورت نگرفت والا با نظارت هوايي وقتي ازدحام جمعيت مشاهده شد مي توانستند عقبه جمعيت را قطع و جمعيت را به خيابانهاي اطراف و همچنين محل کاروانهاي مصري و افريقايي اطراف خيابان هدايت کنند. تمام نيروهاي پليس از افراد با سن کم تشکيل شده و فقدان تجربه و پختگي در برخورد به بحران مشهود بود.
کمترين آمادگي در نيروهاي عربستاني مشاهده نمي شد، بطوريکه با تاخير چند ساعته صرفا بانتقال کشته ها پرداختند و بسياري از مجروحين در بين کشته ها زنده زنده مرگ دلخراش را تجربه کردند. سخنان افرادي که عصر براي شناسايي جنازه ها به مناطق مختلف رفته اند از نفس کشيدن مجروحان و استفراغ خون حکايت دارند. اتفاق تقريبا ساعت 8 و 45 دقيقه صبح رخ داد ولي ساعت 4 عصر نبض مرده ها و مجروحان را مي گرفتند. عربستان سابقه مختومه ساختن چنين پرونده هايي را دارد از جمله سال 1366 کشتار مکه و 1368 کشتار در تونل معيصم در مني.
بعد از ظهر نيروهاي باتجربه و مسن تر وارد صحنه شدند که البته کمي به جمع کردن صحنه کمک کرده است. جو عمومي مکه و در بين حجاج بشدت خراب و ترس و استرس حاکم شده است احتمال اتفاقات بعدي از جمله در مسجدالحرام مي رود. يعني با مختصر سر و صدا مردم وحشت زده پا بفرار گذاشته و له و کشته شدن زير دست و پا اتفاق مورد توقع است.
بنظر حقير حداقل ماجرا از اهمال کاري و عدم دقت نيروهاي عربستان با توجه به تلاقي شرايط گرمي هوا با ازدحام در شلوغ ترين بخش اعمال حج صورت گرفته و پوشش دادن اين نقض حرمت شهر مکه و مني که جزء حرم محسوب مي شود به قضا و قدر الهي فقط يک خيانت است.
حقير بر جنازه هايي اشک ريختم که در سرزمين عرفات در مقابل خداوند سبحان دست به تضرع بوديم ...
مرتضي باقري
آخرين لحظات روز دهم ذي الحجه معروف به عيد قربان
الديار: علت حادثه «منا» حضور کاروان پسر شاه عربستان بود
يک روزنامه لبناني اعلام کرد که حضور کاروان جانشين ولي‌عهد سعودي در سرزمين «منا» سبب تغيير حرکت حجاج و در نتيجه تلنبار شدن آنان و زير دست‌وپا ماندن صدها حاجي و نهايتا مرگ آنان شد.
به گزارش فارس، روزنامه «الديار» لبنان در گزارشي، علت مرگ بيش از 1000 حاجي در سرزمين «منا» در پنج کيلومتري مکه مکرمه را حضور کاروان پر خدم و حشم «سلمان بن عبدالعزيز» جانشين ولي‌عهد سعودي، پسر شاه و وزير دفاع در مرکز منا دانست.
اين روزنامه نوشت: مقامات عربستان سعودي تلاش ميکنند خبر عبور کاروان رسمي را که به کشته شدن حدود 1000 حاجي و مصدوميت بيش از 2000 حاجي بيت‌الله الحرام منتجر شد، مخفي کنند.
الديار افزود: حقيقت اين است که هنگام ازدحام حجاج در منا، محمد بن سلمان تصميم گرفت در اين مراسم شرکت کند، پس با کارواني شامل 200 نيروي ارتشي و 150 نيروي پليس که از همه طرف آن را اسکورت مي‌کردند وارد جمعيت شد و به مرکز منا رسيد. در اين لحظه جهت حرکت حجاج تغيير و حتي به جهت عکس حرکت اوليه تبديل شد تا بسرعت ازدحام شديدي ميان حجاج حاصل شد.
اين روزنامه لبناني افزود: فاجعه از همين‌جا آغاز شد و پسر شاه سفرش را پايان داد و بازگشت اما فاجعه خيلي بزرگ بود. حجاج به همديگر فشار مي‌آوردند و ناخودآگاه بر زمين مي‌افتادند حال آنکه هزاران حاجي ديگر آنان را زير پا له مي‌کردند و شمار کشته‌ها از 10 و 20 حاجي شروع شد تا به صدها حاجي رسيد و اکنون رقم به بيش از 900 کشته رسيده است و صدها حاجي هم مصدوم شده‌اند که هر چند دقيقه تعدادي جان خود را از دست مي‌دهند.
دستور شاه براي مخفي ماندن خبر و اعدام کساني ديگر به عنوان مسبب
الديار در ادامه ادعـا کـرد: سلمان دستور داده تا ليستي از مسئولان برگزاري سفر حجاج در منا تهيه شود به اين عنوان که آنان مسبب مرگ حدود 1000 حاجي شده‌اند. او دستور داده که گردن آنان ظهر فردا (جمعه) که 28 مسئول هستند، زده شود.
به ادعاي اين روزنامه، دادگاه شرعي عربستان عليه آنان حکم داده و حکم مقابل حجاج اجرا خواهد شد چرا که وزير کشور گفته که هرگز نخواهيم پذيرفت که چنين حادثه‌اي در سال آينده نيز تکرار شود.
الديار در ادامه با اشاره به اعتراض ايران نوشت که تهران، سفير عربستان را فراخوانده و علت حادثه را عدم برگزاري درست مراسم و حضور کاروان رسمي در جهت عکس حرکت حجاج دانسته است.
اين روزنامه در پايان نوشت: آيا عربستان سعودي جرأت اعلام حضور کاروان رسمي را دارد يا اينکه موضوع را مخفي خواهد کرد زيرا جانشين ولي‌عهد مسئول حادثه است. البته که نتيجه تحقيقات به جانشين ولي‌عهد نمي‌رسد و هزاران حاجي که کشته شدند قرباني تکبر و عدم برگزاري مناسب مراسم حجاج خواهند شد و مسئول اين واقعه 28 مسئول برگزاري مراسم حجاج اعلام خواهد شد.
روايتي ديگرازعلت حادثه درمنا
مقامات سعودي در اظهار نظر رسمي درباره حادثه «منا»، علت حادثه را ازدحام شديد و عدم تبعيت حجاج از دستورات داده شده و تداخل حرکت حجاج اعلام کردند. «خالد بن عبدالعزيز الفالح» وزير بهداشت عربستان سعودي در گفت‌وگو با شبکه الاخباريه عربستان، ضمن اعلام اينکه حادثه کشته شدن صدها حاجي در «منا» قضا و قدر الهي بوده است، مسئوليت آن را بر عهده حجاج دانست. خالد الفالح گفت: اين حادثه خيلي بزرگ است و تعداد کشته زياد است و دردناک است. اين قضا و قدر الهي است. اين حادثه به علت ازدحام و عدم تبعيت حجاج از دستورات داده شده اتفاق افتاد. از طرفي ديگر، سرتيپ «منصور الترکي» سخنگوي وزارت کشور عربستان در کنفرانسي خبري که عصر پنجشنبه برگزار شد، مسئوليت حادثه را بر عهده زائران و گرماي هوا دانست.
بنا بر گزارش وبگاه خبري «الرياض» عربستان، الترکي گفت که علت اصلي حادثه تداخل حرکت حجاج از دو خيابان شماره «204» و «223» است.
سخنگوي وزارت کشور عربستان با بيان اينکه «تلاش داريم که علت‌هاي واقعي حادثه و آنچه بر سلامت حجاج تاثير گذار است، بيابيم» افزود که افزايش گرماي هوا در کشته شدن حجاج نقش داشت و منتظر نتيجه کميته عالي تحقيق در اين خصوص هستيم که (محمد بن نايف) ولي‌عهد دستور تشکيل آن را داد».
اين مقام وزارت کشور عربستان در پاسخ به برخي انتقادها از عملکرد پليس در جلوگيري از عبور حجاج، مدعي شد که هيچ ارتباطي ميان اين حادثه و اقدام کاروان پليس وجود ندارد.
روحاني در فرودگاه جان اف کندي نيويورک:
عربستان براي امداد رساني به زائران ايراني همکاري کند
رييس جمهوري در فرودگاه نيويورک با تسليت حادثه تاسف بار و دردناک منا به محضررهبر معظم انقلاب و مردم شريف ايران و با ابراز همدردي با خانواده جانباختگان، گفت: بلافاصله پس از فرود هواپيما، در تماس تلفني با معاون اول رييس جمهوري دستورات لازم را براي تشکيل جلسه فوق العاده هيات دولت به منظوربررسي ابعاد مختلف اين حادثه دلخراش و تشکيل ستاد ويژه‌اي براي پيگيري موضوع صادر کردم. به گزارش ايسنا، حجت الاسلام والمسلمين حسن روحاني عصر پنجشنبه به وقت محلي پس از ورود به فرودگاه جان اف کندي نيويورک در جمع خبرنگاران، حادثه منا را بسيار دردناک و دلخراش توصيف و خاطرنشان کرد: ازعربستان سعودي مي‌خواهيم که با ستاد حج و بعثه مقام معظم رهبري براي امداد رساني به زائران ايراني همکاري کند. ريييس جمهوري گفت: به وزير خارجه ماموريت دادم تا با مقامات سعودي تماس گرفته و اقدامات لازم را درخصوص اين حادثه انجام دهد. روحاني همچنين درباره اهداف سفر به نيويورک براي شرکت در هفتادمين نشست مجمع عمومي سازمان ملل متحد گفت: در اين سفر نيز به نوعي همان اهداف دو سفر قبلي دنبال خواهد شد و ضمن بررسي مهمترين مسايل بين‌المللي و منطقه‌اي، مسايل مربوط به احقاق حقوق و منافع ملي ملت ايران هم با قوت پيگيري خواهد شد. رييس جمهوري خاطر نشان کرد : امروز بعد از توافق هسته‌اي شرايطي بوجود آمده که بايد بيش از پيش بدنبال توسعه و تعامل سازنده با جهان باشيم و همزمان مسايل بين‌المللي و منطقه‌اي را با هدف دستيابي به صلح و ثبات پايدار پيگيري نماييم.
روحاني اظهار داشت: مسايل منطقه اي از جمله تحولات يمن، سوريه و عراق از جمله موضوعاتي است که اميدواريم در ملاقات با سران کشورهاي مختلف، بتوانيم به تصميمات سازنده و مفيدي براي برطرف کردن ناامني و استقرار امنيت و ثبات پايدار در منطقه دست يابيم.
هاشمي رفسنجاني :عربستان مسئول است
در پي فاجعه مصيبت‌بار منا، آيت‌الله هاشمي رفسنجاني پيامي صادر کرد.
متن پيام بدين شرح است:
تکرار مصيبت جانگدازحج امسال در عربستان و اين بار در منا و رمي جمرات و کشته ومجروح شدن جمع زيادي از حجاج مظلوم بيت الله الحرام،بويژه هم ميهنان عزيزمان ،دل همه مسلمانان و مردم غيور کشورمان را به درد آورد و جهان اسلام را به عزا نشاند.
اگرچه مرگ مظلومانه حجاج خانه خدا در احرام؛ آنهم قبل از اتمام اعمال حج و در منا به مصداق آيه «و من يخرج من بيته مهاجرا الي الله و رسوله ثم يدرکه الموت فقد وقع اجره علي الله» اجر عظيمي در بارگاه الهي دارد؛ اما از تقصير و سوءمديريت مسئولان نظم اين مراسم عظيم در دولت عربستان کم نمي شود و در قبال آن مسوولند و بايد براي دنياي اسلام توضيح دهند.
اينجانب با نهايت تاسف و تاثر؛ ضمن همدردي، اين فاجعه غمبار را به همه مسلمانان؛ مردم عزيز ايران و به ويژه خانواده هايي که عزيزانشان را از دست داده اند؛ صميمانه تسليت مي گويم و براي مجروحان و مصدومان اين حادثه از درگاه خداوند آرزوي سلامت و بهبودي کامل دارم.
انتظار ميرود مسوولان ذيربط در دولت وهمه سازمانها وارگان‌هاي درماني،امدادي و پشتيباني در اسرع وقت ،اقدامات لازم و فوري را براي کاستن از ابعاد اين فاجعه وکاهش آلام داغ‌ديدگان ومجروحان به عمل آورند.
اکبر هاشمي رفسنجاني
رئيس مجمع تشخيص مصلحت نظام
فاجعه منا، مهر تاييدي بر بي‌کفايتي‌هاي
آل سعود
تعدادي از نمايندگان مجلس و چهره هاي سياسي کشورمان طي چند روز گذشته در گفت‌وگو با خبرنگاران ايسنا، ضمن محکوم کردن بي تدبيري و بي کفايتي‌هاي دولت عربستان، تاکيد داشتند که کشورهاي اسلامي که هر سال زائران زيادي از آنها براي انجام سفر حج عازم اين کشور مي‌شوند، بايد بتوانند بر اداره و مديريت سفر حج نظارت داشته و در تصميم‌گيري‌ها سهيم باشند.
براساس اين گزارش ، اين چندمين اتفاقي است که طي دو هفته اخير براي زائران در عربستان اتفاق افتاده که مُهر تاييدي بر ناتواني آل‌سعود در تامين امنيت جان زائران است. پيش از اين سقوط جرثقيل در مسجدالحرام موجب کشته شدن بيش از 117 زائر از جمله 11 ايراني شد.روز چهارشنبه (9ذي الحجه) نيز بيش از 200 نفر از حجاج به دليل خرابي درهاي قطار در مکه مکرمه دچار حالت خفگي و بيهوشي شدند.همچنين حادثه آتش‌سوزي هتل حجاج در مکه نيز منجر به زخمي شدن تعدادي از آنها و تخليه 1500 نفر از حاجيان شد.
∎