چند ماهي است كه به شنيدن اخباري از وقوع سيل و طوفان در نقاط مختلف كشور عادت كرده‌ايم و هر از چندگاهي يك خبر تكان‌دهنده در اين زمينه نهيبي بر مسئول و غيرمسئول كشور مي‌زند. از سوي ديگر، يكي از مهم‌ترين پيامدهاي سيل‌هاي اخير رو شدن مسائلي بود كه پشت پرده در جريان بودند. سيلي كه دو ماه قبل در تهران و شهرهاي ديگر روي داد و خسارات جاني و مالي فراتر از انتظاري بر جاي گذاشت، بيش از هر چيزي نگاه‌ها را به سمت دستكاري‌هاي ناشيانه انسان در طبيعت هدايت كرد. يكي از اين دستكاري‌ها ساخت‌وسازهاي غيرمجاز بودند كه با توجه به اخباري كه درباره تخريب آنها بعد از وقوع سيل منتشر مي‌شد، به نظر مي‌رسید مسئولان به اين فكر افتاده‌اند كه ديگر نمي‌توان از آنها چشم پوشاند و بايد در نوع برخوردها با اهمال‌كاران تجديدنظر كرد.
سيل، جان 12 نفر را گرفت
روز گذشته، معاون آمادگي و مقابله سازمان مديريت بحران كشور از افزايش شمار كشته‌شدگان سيل شب جمعه در كشور به 12 تن خبر داد. به گزارش ايسنا، مرتضي اكبرپور افزود: «برابر آخرين اطلاعات دريافتي شمار كشته‌شدگان سيل اخير در سراسر كشور به 12 تن رسيد و با اين حساب پنج تن در سيل پاكدشت، يك تن در شهر ري، يك تن در بجنورد، يك تن در آذرشهر و چهار تن نيز در بندرعباس به علت سيل و سيلاب جان خود را از دست داده‌اند.» رئيس سازمان امداد و نجات هلال احمر هم در اين باره گفت: كسي در حادثه سيلاب مفقود نشده است؛ اما 44 تن در 11 استان كشور از مرگ حتمي بر اثر وقوع سيلاب نجات يافتند، يك هزار و 500 هموطن از خدمات امدادي برخوردار شدند و 225 تن هم از خدمات اسكان اضطراري استفاده كردند. به گزارش ايرنا، ناصر چرخساز گفت: تاكنون 29 شهرستان و 40 روستا در استان‌هاي آذربايجان شرقي، اصفهان، البرز، تهران، چهارمحال و بختياري، خراسان شمالي، زنجان، سمنان، گلستان، مازندران و هرمزگان تحت تاثير سيل و آب‌گرفتگي قرار گرفته‌اند.
حال بسياري از استان‌ها خوب نيست
سيل در بعضي از استان‌ها بسيار شديدتر بوده و شرايط را در آنجا بحراني‌تر از ساير نقاط كرده است. مديركل مديريت بحران استانداري مازندران گفت: «بارندگي شديد و به‌دنبال آن جاري شدن سيلاب در برخي از مناطق مازندران به‌ويژه شهرستان نور، به تعدادي از روستاهاي اين منطقه خسارت وارد كرد و يك روستا همچنان در محاصره سيلاب قرار دارد.» به گزارش ايرنا، علي‌اصغر احمدي افزود: «سيل بيشترين آسيب را به روستاي مرزن دره چمستان واقع در حريم رودخانه جاري در اين منطقه وارد كرده به نحوي كه طبق بازديدهاي صورت گرفته گل و لاي ناشي از اين بلاي طبيعي گستره زيادي از معابر و حتي واحدهاي مسكوني را در برگرفته است.» گزارش‌ها نشان مي‌دهند به دليل بحراني بودن و سيل‌گير بودن اين روستا كه در بارش‌هاي ماه اخير دوبار دچار حادثه و سيلاب سنگين و خسارات شده احتمال تخليه روستا و جابه‌جايي اهالي وجود دارد. البته بارندگي و جاري شدن سيلاب فقط به روستاي مرزن دره در استان مازندران محدود نمانده است و علاوه بر بسته شدن راه بلده به رويان، روستاي كرسي هم صدمات زيادي ديده است و مناطق مسكوني آن تخريب شدند و ساكنان در تامين آب و اقلام غذايي دچار مشكل هستند. مديركل راه و شهرسازي خراسان شمالي گفت: «بارندگي و جاري شدن سيل ،روزهاي اخير در اين استان خسارات جدي به ابنيه و محورهاي ارتباطي چهار شهرستان خراسان شمالي وارد كرد.» به گزارش مهر، علي‌اصغر بديعي مقدم از وارد شدن خسارات جدي به محورهاي ارتباطي خراسان شمالي بر اثر جاري شدن سيل خبر داد و افزود: «بارندگي و سيلاب روزهاي اخیر در استان به محورهاي روستاي شور و قلعه سفيد، محور حسن‌آباد به اردوغان شهرستان اسفراين به طول 6 كيلومتر خسارت جدي وارد كرده است.» با توجه به نزديك شدن ماه مهر و شروع شدن مدارس و ادارات سفرهاي تابستاني هم روزهاي پاياني خود را سپري مي‌كنند. يكي از پيامدهاي سيل ديشب دامن زدن به ترافيك‌هاي جاده‌اي در بعضي از نقاط بود. تعدادي از اتومبيل‌هايي كه در مسير جاده امام رضا (ع) در حال تردد بودند، در گل و لاي ناشي از سيلاب در اين شهرستان گرفتار شدند. سرپرست مديريت راه‌هاي استان تهران گفت: «تردد خودروها براثر سيلاب شب جمعه در مسير پاكدشت، جاده امام رضا (ع) به تهران به كندي انجام مي‌شود و ترافيك در اين جاده سنگين است.» فرشاد اسكندري گفت: «حدود ساعت 19 شب جمعه با افزايش شدت بارندگي در محدوده شهرهاي پاكدشت، قيامدشت و پيشوا، كانال‌هاي فاضلاب شهري پر شد و در نتيجه سيلابي در داخل شهر و جاده‌هاي اطراف آن شكل گرفت.» آنگونه كه گزارش‌هاي هواشناسي نشان مي‌دهد به نظر مي‌رسد كه پرونده سيل در شب جمعه و ديروز بسته نشده و بارندگي در روزهاي آتي هم ادامه خواهد داشت و حتي احتمال وقوع سيل هنوز خيلي از استان‌ها را تهديد مي‌كند.
مردم وارد حريم رودخانه‌ها شده‌اند
يك كارشناس محيط زيست با اشاره به اينكه سيل‌هاي اخير، سيل نيست بلكه بارندگي‌هايي است كه به دليل موج مانسون كه روي اقيانوس هند قرار گرفته و جبهه‌هايي از آن فلات ايران را هم تحت تاثير قرا داده به وجود آمده‌اند، به «آرمان» مي‌گويد: وقتي كه سيلاب روي مي‌دهد، باران در مسيل‌هايي كه مشخص شده است جاري مي‌شود ولي دستكاري‌هاي انسان در طبيعت و تبديل مسيل‌ها به مناطق مسكوني و ويلا باعث شده است كه سيلاب‌ها خسارت‌هاي زيادي را بر جاي بگذارند. محمدرضا فاطمي ادامه مي‌دهد: سيلاب‌هاي اخير هشدارهايي بودند كه به انسان‌ها گوشزد كردند كه وارد حريم رودخانه‌ها كه بايد آب در آنها جاري باشد، شده‌اند. او با بيان اينكه وزارت نيرو معمولا 120 تا 150 متر در اطراف رودخانه‌ها را به عنوان حريم آنها تعريف مي‌كند، مي‌افزايد: دامنه اين حريم در مكان‌هايي كه شيب زيادتر باشد كمتر است. در جاهايي كه شيب اطراف رودخانه زياد است مردم براي ساخت‌و‌ساز وارد حريم رودخانه‌ها شده‌اند و از نتايج اين مساله تلفاتي است كه در زمان جاري شدن سيلاب‌ها مي‌بينيم.
مديريت بحران، مسئولانه‌تر عمل كند
يك عضو شوراي شهر با اشاره به اينكه يكي از دلايل اصلي جاري شدن اين سيلاب‌هاي بي‌سابقه، تغييرات اقليمي‌اي است كه در دنيا اتفاق افتاده است به «آرمان» مي‌گويد: نشست زمين در تهران به دليل خشكسالي به بدتر شدن مساله دامن زده است و با توجه به اينكه اين‌بارندگي‌ها بيشتر هم خواهد شد بايد آمادگي براي مقابله با آنها را بالا برد. احمد حكيمي پور با بيان اينكه پيشنهادات شوراي شهر باعث شده است كه مجموعه‌اي كه براي مديريت بحران شكل گرفته است مسئولانه‌تر عمل كند، مي‌افزايد: بايد دستگاه‌هايي كه در مساله مديريت بحران نقش دارند به وظايف خود عمل كنند. او تصريح مي‌كند: پرداختن به اين مساله در كميسيون ويژه‌اي كه مسائل كلان‌شهرها را دنبال مي‌كند و وزير و روساي سازمان‌هاي مختلف در آن حضور دارند، باعث مي‌شود دولت به مساله ورود پيدا كند و به آن توجه بيشتري شود. او ادامه مي‌دهد: با توجه به شرايطي كه به وجود آمده است از اين به بعد بلاياي طبيعي مانند طوفان، سيل و زلزله بيشتر خواهد بود به همين دليل بايد تمهيدات لازم براي مقابله با آنها انديشيده شود.
∎