بعد از استقبال شما از مقاله «انتخاب کود مناسب برای مرکبات در پاییز»، این بار تمرکز خود را روی بهترین زمان کوددهی مرکبات در شمال کشور گذاشتهایم. در باغهای مرکبات شمال، زمانبندی کوددهی بیش از هر نکته دیگری تعیینکننده موفقیت است. انتخاب لحظه درست برای تغذیه، تفاوت بین میوههای کوچک و نامنظم و محصولی سالم و یکنواخت را رقم میزند. این راهنما، ترکیبی از تجربه عملی یک کشاورز و نکات فنی است تا بتوانید با حداقل هدر رفتن کود، بیشترین بهرهوری را از باغتان بگیرید.
بهترین برنامه زمانبندی تغذیه مرکبات در شمال
مرحله اول: کوددهی زمستانه (چالکود) – بهمن ماه
در این مقطع، درختان هنوز رشد فعال خود را آغاز نکردهاند، اما ریشهها به تدریج آماده جذب و ذخیره عناصر غذایی میشوند. بهترین زمان اجرای چالکود زمانی است که خاک به اندازه کافی مرطوب شده باشد اما بارندگی شدید هنوز آغاز نشده است. معمولاً اوایل بهمن تا اواسط بهمن، قبل از افزایش بارندگیهای زمستانی، مناسبترین بازه است.
کودهای توصیهشده:
- کود دامی کاملاً پوسیده
- سوپرفسفات تریپل یا سایر کودهای فسفاته
- سولفات پتاسیم
- گوگرد کشاورزی
مرحله دوم: تغذیه قبل از گلدهی (استارت بهاره) – اسفند و فروردین
در این مرحله، جوانهها در حال متورم شدن هستند و نیاز درخت به نیتروژن و ریزمغذیها به اوج میرسد. بهترین زمان کوددهی چند هفته قبل از باز شدن گلها است، یعنی معمولاً اواسط اسفند تا اواسط فروردین، وقتی دمای روز نسبی بالا رفته و شبها کمتر سرد هستند.
کودهای توصیهشده:
- کود کامل NPK متعادل
- کودهای حاوی روی (Zn)
- کودهای حاوی بور (B)
مرحله سوم: پس از تشکیل میوه (فندقچهشدن) – خرداد ماه
بهترین زمان کوددهی در این مرحله، اوایل خرداد تا اواسط خرداد است، قبل از شروع گرمای شدید تابستان. تأمین عناصر ضروری در این زمان به حفظ میوهها، افزایش استحکام بافت و آمادهسازی درخت برای رشد ادامهدار کمک میکند. توجه ویژه به کلسیم در این مقطع، نقش مهمی در کیفیت نهایی محصول دارد. فاصله بین نوبتهای کوددهی حدود ۱۵–۲۰ روز باشد تا عناصر به تدریج در دسترس درخت قرار گیرند.
کودهای توصیهشده:
- کودهای نیتروژنه
- کودهای حاوی کلسیم
مرحله چهارم: رشد سریع میوه و افزایش تناژ – تیر و مرداد
میوهها در این زمان سریعترین رشد وزنی را تجربه میکنند. بهترین زمان برای کوددهی پتاسیم بالا، اوایل تیر تا اوایل مرداد است، وقتی دمای روز زیاد است اما رطوبت خاک هنوز مناسب است. در صورت بارندگی شدید، کوددهی را ۱–۲ روز به تعویق بیندازید تا از شستشو جلوگیری شود.
کودهای توصیهشده:
- سولفات پتاسیم
- سولوپتاس یا سایر کودهای پتاس بالا
مرحله پنجم: قبل از برداشت (رنگگیری میوه) – شهریور و مهر
در هفتههای منتهی به برداشت، تمرکز اصلی روی بهبود رنگ، طعم و افزایش ماندگاری میوه است. تغذیه مناسب در این مقطع علاوه بر افزایش بازارپسندی محصول، مقاومت درخت و میوه را در برابر تنشهای پاییزی و سرمای زودرس بالا میبرد.
کودهای توصیهشده:
- کودهای حاوی پتاسیم
- آمینواسیدها
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره انواع کودهای شیمیایی که در توضیحات فوق بهشون اشاره شده است می توانید به وب سایت فروش مواد شیمیایی بیسموت که یکی از بهترین عرضه کنندگان کودهای شیمیایی هستند با لینک زیر مراجعه کنید:
نکات زمانی در کوددهی مرکبات شمال؛ تجربه میدانی یک کشاورز
آنچه میخوانید حاصل تجربه واقعی یک کشاورز در کوددهی باغات پرتقال و نارنگی در شمال کشور است:
« بر اساس تجربهای که از کوددهی مرکبات در شمال دارم، یکی از مهمترین اشتباهات زمانی این است که کوددهی را همزمان با بارندگی انجام میدهند. در خیلی از سالها، بهترین نتیجه زمانی به دست آمده که تغذیه یکی دو روز بعد از یک باران مؤثر انجام شده، نه در اوج بارش. در این حالت، خاک رطوبت دارد اما شستوشوی شدید اتفاق نمیافتد و جذب بهتر انجام میشود.
نکته زمانی مهم دیگر، توجه به گرم شدن شبهاست، نه فقط دمای روز. در تجربه من، هر وقت شبها هنوز سرد بوده، کوددهی ،اگر در ظاهر زمانش درست بوده اما اثر ضعیفتری داشته.
یکی دیگر از زمانهایی که کمتر به آن توجه میشود، فاصله بین دو موج رشد است. بعضی سالها درخت بعد از یک رشد اولیه، چند هفته مکث میکند. اگر کوددهی دقیقاً در این فاصله انجام شود، درخت وارد موج بعدی رشد قویتر میشود.
آخرین نکته زمانی که برای من تعیینکننده بوده، قطع بهموقع کوددهی است. تجربه نشان داده توقف بهموقع، گاهی از ادامه دادن مهمتر است. در سالهایی که کوددهی را زودتر جمع کردهام، درخت هم آرامتر وارد پاییز شده و هم میوه کیفیت بهتری گرفته است.»
آزمون خاک در دی ماه؛ برای یک کوددهی هوشمند
بسیاری از باغداران تصور میکنند کوددهی باید از بهمن ماه آغاز شود، اما در عمل گام اول در دی ماه برداشته میشود. شمال به دلیل بارندگی زیاد، مستعد اسیدی شدن هستند و کاهش pH باعث میشود حتی بهترین کودها نیز در خاک قفل شده و درخت قادر به جذب آنها نباشد.
با نمونهبرداری صحیح از عمق ۰–۳۰ و ۳۰–۶۰ سانتیمتری خاک در دی ماه، میتوان نیاز به اصلاح pH با آهک کشاورزی را مشخص کرد و همچنین میزان فسفر و پتاسیم باقیمانده از سال قبل را ارزیابی نمود. این اقدام از استفاده غیرضروری کودها جلوگیری کرده و میتواند هزینههای کوددهی را تا ۳۰ درصد کاهش دهد. اصلاح خاک اسیدی شمال، پیشنیاز موفقیت در تمام مراحل بعدی کوددهی و افزایش بهرهوری درختان است.
∎