به گزارش خبرنگار سیاسی ایرنا، ایجاد تحول در فرایند گزینش و جذب نیروهای متخصص و کارآمد در بدنه اجرایی کشور یکی از مولفههای بنیادین حفظ و تقویت سرمایه اجتماعی هر دولتی از جمله دولت وفاق است. اجرای این سیاست علاوه بر افزایش امید در جامعه مانع خروج نخبگان و سرمایههای علمی از کشور میشود. متاسفانه در سالهای اخیر به علت پارهای تنگ نظریها و غفلت در به کارگیری برخی ظرفیتهای قانونی، استعداد و توانایی جوانان زیادی پشت سد گزینش استخدامی دستگاههای اجرایی کشور معطل ماند و حتی برخی از آنها برغم میل باطنی به خارج از کشور مهاجرت کردند. با وجود همه دشواریها اما به نظر میرسد دولت چهاردهم مصمم است تا با رفع موانع و کنار گذاشتن این روشهای منسوخ و پرهزینه از توانمندی نیروهای جوان و متخصص در نهادهای مختلف کشور بهرهبرداری کند.
بر اساس این نگاه تحولی مسعود پزشکیان ۱۲ دی ماه ۱۴۰۳ در همایش کارگزاران گزینش کشور با تاکید بر اینکه باید به دور از نگاههای تنگنظرانه به دنبال کسانی باشیم که با تجربه و تخصص خود میتوانند مشکلات مردم و کشور ما را حل کنند، تصریح کرد: «اگر در فرآیند گزینشها و مدیریتهای خود دقت نداشته باشیم و عدالت را رعایت نکنیم، نه تنها به جامعه بلکه به آینده کشور آسیب خواهیم زد.»
البته این راهبرد در ماههای نخستین دولت چهاردهم ترسیم شد و در راستای تبدیل آن از ایده به عمل باید گامهای جدی و ملموس برداشته میشد تا مردم بتوانند یکی از ثمرههای تحول در عرصه تصمیمسازی را احساس کنند. زیرا حذف نیروهای توانمند از چرخه خدمت به مردم در حال تبدیل به رسمی مالوف در کشور بود و بسیاری از جوانان و خانوادههای آنها بویژه در مصاحبههای آزمونهای استخدامی آموزشوپرورش، گزینش دانشگاه فرهنگیان و موارد مشابه طعم آن را چشیده بودند. البته این تجربه تلخ صرفا در مرحله اولیه گزانش و استخدام در یک دستگاه دولتی به پایان نمیرسید بلکه در مواردی نیز افراد در مراحل تبدیل استخدام آزمایشی به رسمی نیز به دلایلی از تبدیل وضعیت محروم میشدند.
با اینکه در یک سال و اندی گذشته کشور روزهای سخت و دشواری در عرصههای داخلی و خارجی از جمله جنگ ۱۲ روزه پشت سر گذاشته است اما تلاش مستمر برای حل این بحران همچنان یکی از اولویتهای دولت چهاردهم است. ۲۲ مهرماه سال جاری محمدجعفر قائمپناه، معاون اجرایی رئیسجمهور در نخستین همایش دبیران، اعضا و مسئولین دبیرخانههای مرکزی گزینش دستگاههای اجرایی در تببین نگاه دولت چهاردهم به فرایند گزینش اعلام کرد: «در دولت وفاق ملی، نگاه ما به گزینش نگاه تنگنظرانه و حذفگرایانه نیست، بلکه نگاه توانمندساز، امیدآفرین و امیدساز، به خصوص در نسل جوان است.»
در راستای بررسی آخرین اقدامات و تحولات حوزه گزینش کشور و تغییر این مفهوم در دولت چهاردهم با «محمد شهاب جلیلوند»، دبیر هیأت عالی گزینش کشور در تحریریه خبر ایرنا به گفتگو نشستهایم که در ادامه مشروح آن را میخوانید:
شعار «تبدیل گزینش به اتاق شیشهای» را مبنا قرار دادیم
جلیلوند در پاسخ به پرسشی درباره آخرین اقدامات و تحولات حوزه «گزینش» کشور گفت: از ابتدای به عهده گرفتن مسئولیت هیأت عالی گزینش کشور در دولت چهاردهم تلاش کردیم سیاستهای خود را مبتنی بر شعار «تبدیل گزینش به اتاق شیشهای» استوار کنیم و در واقع این شعار اصلی ما بود. این سیاست را از دو جهت پیگیری کردیم؛ اولا تلاش کردیم دغدغههای مردم نسبت به مسئله گزینش و ترسی که آنها از حضور در مصاحبههای گزینشی دارند را برطرف کنیم. در راستای تحقق این هدف نخستین مسئول گزینش کشور بودم که در یک سال گذشته حدود دهها مصاحبه تلویزیونی و مطبوعاتی انجام داده ام تا نگاه جامعه و مردم را نسبت به مفهوم «گزینش» تغییر بدهیم.
تلاش کردیم دغدغههای مردم نسبت به مسئله گزینش و ترسی که آنها از حضور در مصاحبههای گزینشی دارند را برطرف کنیم.
دبیر هیأت عالی گزینش کشور در ادامه افزود: ثانیا تلاش کردیم خود را در معرض نقد مردم قرار بدهیم زیرا معتقدیم شفافیت را باید به دامن نهاد مقدس گزینش بازگردانیم. در این راستا برآنیم تا آنجا که ممکن است ضوابط، معیارها و مولفههای جذب شایستگان برای نظام جمهوری اسلامی ایران را در نگاه مردم شفاف و قابل لمس کنیم. این سیاست مبتنی بر حق شهروندی مردم است زیرا آنها باید بدانند هنگامی که در معرض گزینش قرار میگیرند با چه معیار و مولفههایی قرار است ارزیابی شوند. از زمان آغاز به کار دولت اقداماتی صورت داده ایم که اکنون شاهد نتایج آن هستیم.
وی با بیان اینکه سال گذشته با انبوهی از شکایتهای استخدامی و گزینشی افراد بویژه درحوزه فرهنگیان و آموزش و پرورش مواجه بودیم، اظهار داشت: در سال ۱۴۰۲ و نیمه دوم سال ۱۴۰۳ برای جذب قریب به ۹۲ تا ۹۳ هزار نفر در آموزش و پرورش، تعداد ۳ برابر ظرفیت یعنی بیش از ۲۶۵ هزار نفر وارد چرخه گزینش شده بودند یعنی بنا بود که از هر ۳ نفری که وارد این روند میشوند، ۲ نفر مردود شوند. در واقع برای جذب ۹۲ تا ۹۳ هزار نفر، ۲۶۵ هزار نفر امیدوار شده بودند!
گزینش به روال گذشته اصلا منصفانه نبود
جلیلوند با تاکید بر اینکه این نوع ارزیابی و گزینش به روال گذشته اصلا منصفانه نیست، افزود: به طور طبیعی در آن زمان با حجم انبوهی از اعتراضات، تجمعهای مختلف مقابل نهاد ریاستجمهوری، سازمان اداری و استخدامی مواجه شدیم. بنابراین هیأت عالی گزینش در تصمیمی جسورانه مصوب کرد از این پس در گزینش هر نهادی اعم از آموزش و پرورش و غیره صرفا یک برابر تا یک و دو دهم برابر وارد چرخه گزینش شوند. یعنی یک برابر برای قبولی نهایی اعلام کنیم و بیست درصد نیز به عنوان نفرات ذخیره در نظر بگیریم زیرا ممکن است افرادی وارد مرحله گزینش شوند و به هر دلیلی امتیاز کافی را کسب نکنند پس ما باید بتوانیم از افراد ذخیره برای جایگزینی آنها استفاده کنیم. به این ترتیب توانستیم روال گزینش را منطقیتر کنیم.
در تصمیمی جسورانه مصوب کردیم از این پس در گزینش هر نهادی اعم از آموزش و پرورش و غیره صرفا یک برابر تا یک و دو دهم برابر وارد سیکل گزینش شوند.
دبیر هیأت عالی گزینش کشور با اشاره به نتایج تغییر در فرآیند جذب فرهنگیان اظهار داشت: پس از این تصمیم جدید امسال بیش از هفتاد هزار معلم را گزینش کردیم و هیچ یک از شکایات و اعتراضات گذشته پیش نیامد. زیرا خود داوطلبان به این اقناع رسیدند که واقعا در فرایند گزینش و ورود آنها به مجموعه آموزش و پرورش عدالت رعایت شده است.
امروز میزان مردودی در سیستم گزینش هشت دهم درصد شده است
وی با بیان اینکه سالانه حدود پانصد هزار نفر وارد چرخه گزینش در کل دستگاههای اجرایی کشور میشوند اما لزوما این تعداد جذب نمیشوند گفت: نهاد گزینش از بدو ورود افراد تا قطعیت استخدام، وظیفه بررسی و رسیدگی به صلاحیت افراد را دارد و مراحل جذب تا تبدیل وضعیت آنها از پیمانی به رسمی آزمایشی و از رسمی آزمایشی به رسمی قطعی را در این روند مدیریت میکند. بنابراین وقتی میگوییم گزینش را به اتاق شیشهای تبدیل کرده و نگاه مردم را نسبت به این نهاد عوض کردهایم به این معنی است که امروز میزان مردودی ما در سیستم گزینش کشور هشت دهم درصد شده است یعنی ۹۹.۲ درصد افرادی که وارد فرایند گزینش کشور میشوند، امتیازات لازم را کسب میکنند و آمار نهایی ریزش فقط هشت دهم درصد افراد را در برمیگیرد.
وقتی میگوییم گزینش را به اتاق شیشهای تبدیل کرده و نگاه مردم را نسبت به این نهاد عوض کردهایم یعنی میزان مردودی ما در سیستم گزینش هشت دهم درصد شده است.
جلیلوند با تاکید به تفاوت ادراک جامعه از گزینش و آنچه در واقعیت رخ میدهد اظهار داشت: مردم تصور میکنند پنجاه تا هفتاد درصد افرادی که وارد سیکل گزینش شدهاند در نهایت مردود میشوند. در حالیکه آمار ما این ذهنیت را تایید نمیکند. بنابراین تعامل بین نهاد گزینش و رسانه ترس را در مخاطب ما از بین میبرد.
در گذشته از ضوابط «غمض عین» استفاده نمیشد یا استفاده از آن استثنایی بود
دبیر هیأت عالی گزینش کشور با اشاره به ظرفیتهای مغفول مانده فرایند گزینش تصریح کرد: در طی سالها، پارهای از ظرفیتهای گزینشی استفاده نشدهاند یا به صورت استثنایی به کار گرفته شدهاند. این ظرفیتها در قوانین گزینش، ضوابط «غمض عین» یعنی چشمپوشی نامیده میشود که عبارت از «اخذ تعهد»، «مذاکره ارشادی» و «سیر مطالعاتی» هستند و ما از آن تحت عنوان «عملکرد فرهنگی گزینش» یا «رویکرد اصلاحی گزینش» یاد میکنیم. چه بسا فردی وارد چرخه گزینش میشود اما نمیتواند امتیازاتی را کسب کند اما در مجموع با استفاده از ضوابط «غمض عین» میتوانیم به وی در فرایند جذب کمک کنیم.
جلیلوند در توضیح تمهیدات قانونی برای کاهش مشکلات جذب افراد در دستگاههای دولتی گفت: اگر فردی چند ضعف گزینشی داشته باشد که امتیازهای وی را کاهش دهد، با استفاده از ظرفیت اخذ تعهد یا مذاکره ارشادی میتوان پرونده وی را مثبت کرد تا مشغول به کار شود. ممکن است بر اساس مولفههای گزینشی دانش فرد در برخی بخشها کافی نباشد که برای وی یک سیر مطالعاتی تعریف میشود و به این ترتیب میتوانیم مشکل را حل کنیم. با استفاده از این ظرفیتها ۹۷ تا ۹۸ هزار نفر را که امکان رد صلاحیت داشتند درون نظام حفظ کردیم و این اتفاق خوب و مثبتی در دولت چهاردهم است.
وی در پاسخ به پرسشی درباره نگاه رئیسجمهور به فرآیند گزینش گفـت: گزینش یکی از نهادهایی است که رئیسجمهور به صورت مستمر عملکرد آن را بررسی میکند. آقای پزشکیان معتقد است باید بر اساس اصل نوزدهم قانون اساسی فضای استخدام در دستگاههای دولتی کشور فراهم شود و همه افکار و اندیشهها، اقوام و جناحها فرصت خدمترسانی به مردم را پیدا کنند، این نگاه قطعی ایشان است.