به گزارش ایرنا، اکنون که چند سال از اوج استفاده از آموزش برخط یاآنلاین می‌گذرد، داده‌ها و تجربه‌های میدانی نشان می‌دهد که این شیوه، پیامدهای چندبعدی و قابل‌توجهی بر کیفیت یادگیری، مشارکت آموزشی، سلامت روان و عدالت آموزشی گذاشته است.
بررسی ها نشان می دهد که بهبود دسترسی، اما کاهش‌ عمق یادگیری یکی از برجسته‌ترین یافته‌هایی است که آموزش آنلاین، دسترسی به محتوا را برای گروه بزرگی از دانش‌آموزان و دانشجویان آسان‌تر کرده ، دسترسی یکسان به منابع، امکان مرور دوباره کلاس‌ها و کاهش هزینه رفت‌وآمد از مزیت‌های مهم این شیوه است و بررسی‌ پژوهش‌ها نشان می‌دهد که عمق یادگیری مفهومی در مدل آنلاین نسبت به کلاس حضوری کاهش داشته و نبود تعامل چهره‌به‌چهره، افت توجه و یادگیری سطحی مهم‌ترین دلایل این کاهش کیفیت عنوان شده‌اند.

افت مشارکت و انگیزه
بخش قابل‌توجهی از دانشجویان و دانش‌آموزان گزارش کرده‌اند که در کلاس‌های آنلاین انگیزه کمتری برای مشارکت فعال دارند و مشاهدات آموزشی نشان می‌دهد که تعاملات گروهی کمتر شکل می‌گیرد، مشارکت شفاهی کاهش می‌یابد و دانش‌آموزان ضعیف‌تر تمایل بیشتری به پنهان شدن در جمع دارند که این عوامل مستقیم بر کیفیت یادگیری تاثیر می‌گذارد.

همچنین مطالعات متعدد نشان داده که حضور طولانی در فضای آنلاین، به‌ویژه برای گروه سنی پایه و متوسطه، باعث افزایش خستگی ذهنی، اضطراب، افت تمرکز و فرسودگی دیجیتال می‌شود و نبود مرزبندی مشخص بین محیط خانه و مدرسه یا دانشگاه، یکی از دلایل اصلی این مسائله است.

شکاف دیجیتال و تشدید نابرابری آموزشی
در کنار فرصت‌هایی که آموزش آنلاین ایجاد کرده، نابرابری دیجیتال دانش‌آموزانی که در مناطق محروم زندگی می‌کنند یا به اینترنت پایدار، ابزار هوشمند و فضای مناسب برای یادگیری دسترسی ندارند، از کیفیت آموزش آنلاین به میزان چشمگیری عقب می‌مانند که این شکاف، یکی از مهم‌ترین نقدها به نظام آموزش مجازی است که به‌صورت مستقیم عدالت آموزشی را تحت تأثیر قرار داده است.
در نقطه مقابل برخی نگرانی‌ها، نتایج نشان می‌دهد که آموزش آنلاین در تقویت چند مهارت کلیدی مانند مهارت مدیریت زمان و خودتنظیمی، یادگیری مستقل، توانایی استفاده از ابزارهای دیجیتال و آشنایی با پلتفرم‌های الکترونیکی موثر بوده و این مهارت‌ها می‌توانند در آینده تحصیلی و شغلی نیز نقش مهمی داشته باشند و یکی از نقاط مثبت آموزش آنلاین محسوب می‌شوند.

نقش اساسی کیفیت محتوا و مهارت‌معلمان

یک پژوهشگر اجتماعی دراین زمینه به خبرنگار ایرنا گفت: یکی از یافته‌های مهم، وابستگی شدید کیفیت آموزش آنلاین به توانمندی معلمان و اساتید در تدریس مجازی است و پژوهش‌ها نشان می‌دهد که محتوای غیراستاندارد، استفاده از روش سخنرانی صرف، نبود طراحی آموزشی متناسب با فضای آنلاین از مهم‌ترین دلایل افت کیفیت محسوب می‌شود و آموزش آنلاین بدون مهارت دیجیتال معلم، کارآمد نخواهد بود.

دکتر "احمد علی جبارزاده " اظهار کرد: برای رفع چالش‌ها و ارتقای کیفیت، تحقیقات پیشنهاد می‌کنند که نهادهای آموزشی برتدوین استانداردهای ملی آموزش آنلاین و الزام مراکز آموزشی به رعایت آنها ، افزایش مهارت‌های دیجیتال معلمان و اساتید طریق دوره‌های ضمن خدمت، تولید محتوای چند رسانه‌ای جذاب و تعاملی با طراحی آموزشی هدفمند تمرکز کنند.
وی اضافه کرد: همچنین تقویت زیرساخت‌های اینترنت و تجهیزات دانش‌آموزان مناطق محروم برای کاهش نابرابری آموزشی، ترکیب هوشمندانه آموزش حضوری و آنلاین برای بهبود عمق یادگیری، ارائه حمایت‌های روان شناختی برای کاهش استرس ناشی از یادگیری در فضای مجازی و پایش مستمر کیفیت کلاس‌ها از طریق ابزارهای ارزیابی استاندارد است.

جبارزاده بیان کرد: آموزش آنلاین نه یک فرصت مطلق است و نه یک تهدید کامل؛ بلکه یک واقعیت اجتناب ناپذیر است که کیفیت آن به مدیریت، محتوا، زیرساخت و مهارت آموزشی بستگی دارد؛ هرچند این شیوه توانسته آموزش را در شرایط بحرانی حفظ کند و مهارت‌های جدیدی را به نسل جوان بیاموزد، اما مشکلاتی همچون افت توجه، کاهش مشارکت، نابرابری دیجیتال و چالش‌های روانی، همچنان دغدغه جدی نظام آموزشی است.
به هرحال آینده آموزش احتمالاً در ترکیب هوشمندانه و هدفمند تلفیقی از آموزش حضوری و مجازی شکل خواهد گرفت.