«مجتبی پارسا» رئیس مرکز تحقیقات اخلاق و تاریخ پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران درباره پزشکان زیرمیزی بگیر به خبرنگار ایلنا گفت: موضوع زیرمیزی، موضوعی است که از نظر اخلاقی بررسی کردهام و یکی از جدیترین علل آن، تعرفههای ناعادلانه خدمات پزشکی است.البته این دلیل نمیتواند توجیهی برای پزشکان باشد که چنین اقداماتی انجام دهند. من میخواهم بگویم که پزشکی یک حرفه متفاوت است. پزشکان باید در جهت منافع بیماران خود عمل کنند، حتی اگر منافع آنها گاهی در تضاد با منافع بیماران باشد.
پزشک حق ندارد به دلیل ناتوانی مالی بیمار، درمان را ناقص انجام دهد
وی افزود: پزشک ملزم است که در راستای منافع بیمارش عمل کند؛ مثلا ممکن است به او گفته شود که حقوقش کم است، ولی حق ندارد به خاطر این موضوع، بیمار خود را نادیده بگیرد یا درمان را ناقص انجام دهد. این نکته بسیار مهم است. اما در عین حال نمیتوان انتظار داشت که همه مردم از پزشکان توقع این رفتار را داشته باشند.
به گفته پارسا وقتی گفته میشود که همه پزشکان باید مطابق یک استاندارد رفتار کنند، این واقعیت ندارد. در هر صنفی ممکن است افرادی وجود داشته باشند که به شرایط جامعه واکنش متفاوتی نشان دهند.اگر شرایط اقتصادی یا اجتماعی به گونهای باشد که افراد را به تخلف وادارد، احتمال این که برخی از آنها به دزدی یا رشوهگیری روی آورند، افزایش مییابد.
رییس مرکز تحقیقات اخلاق و تاریخ پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران خاطرنشان کرد: به همین دلیل ضروری است که سیاستها و شرایط اقتصادی به گونهای تنظیم شوند که فشار بر روی مردم کاهش یابد و نیازی به تخلف نداشته باشند. در واقع، باید بسترهایی فراهم شود که افراد در مواجهه با مشکلات، به جای تخلف، به راههای قانونی و اخلاقی روی بیاورند.
پارسا با بیان اینکه هزینههای عمل جراحی و پرداختهای زیرمیزی میتواند مشکلاتی را به وجود آورد، گفت: اگر بیمارستانها و سیستمهای درمانی به گونهای عمل کنند که پرداختهای قانونی و شفاف بیشتر مورد توجه قرار گیرد، احتمال وقوع زیرمیزی و تخلف کاهش مییابد.
پزشکان در شرایط موجود همواره باید به اخلاق حرفهای پایبند باشند
وی تصریح کرد: پزشکان باید در شرایط موجود همواره به اخلاق حرفهای پایبند باشند و از دریافت زیرمیزی پرهیز کنند. این رفتار نه تنها به نفع بیماران است، بلکه اعتماد عمومی به سیستم درمان را نیز افزایش میدهد. در نهایت، بهبود شرایط اقتصادی و درمانی و ایجاد شفافیت در پرداختها میتواند به کاهش تخلفات کمک کند.
این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران تاکید کرد که سیاستگذاران باید افراد پاکدست و شفاف باشند، زیرا اقدامات آنها بر روی کل جامعه تأثیر میگذارد. اگر سیاستگذاران خود به اصول اخلاقی پایبند نباشند، انتظار رفتار درست از دیگران غیرمنطقی خواهد بود.
به گفته وی تعرفههای پزشکی باید به گونهای طراحی شوند که انگیزهای برای تخلف ایجاد نکنند. اگر تعرفهها عادلانه و منطقی باشند، پزشکان کمتر به سمت دریافت زیرمیزی خواهند رفت.
پارسا با تاکید بر اینکه اگر شرایط برای پزشکان به گونهای فراهم شود که احساس کنند تحت فشار هستند یا مجبور به دریافت زیرمیزی هستند، این مشکل ادامه خواهد یافت، گفت: توجه به بهبود شرایط اقتصادی و تنظیم تعرفهها به شکلی عادلانه، میتواند به کاهش این پدیده کمک کند. در نهایت، همه باید در راستای اخلاق حرفهای و بهبود خدمات درمانی تلاش کنند.البته باید گفت تمام پزشکان از زیرمیزی استفاده نمیکنند و بسیاری از آنها به اصول اخلاقی پایبند هستند.
وی در ادامه به بحث مالیات اشاره کرد و گفت: موضوع مالیات نیز یکی از بحثهای جدی در این زمینه است. برخی پزشکان ممکن است راههای غیرقانونی برای کاهش مالیات خود پیدا کنند، اما به طور کلی پزشکان مالیات میدهند و از معافیت مالیاتی برخوردار نیستند.
پزشکان به دلیل زحمات زیادی که کشیدهاند، باید شرایط مناسبی برای زندگی داشته باشند
پارسا با اشاره به اینکه اگر تعرفههای پزشکی عادلانه و متناسب با خدمات واقعی طراحی شوند، فشارهای مالی بر روی بیماران و پزشکان کاهش مییابد، گفت: این باعث میشود که پزشکان انگیزه کمتری برای دریافت زیرمیزی داشته باشند و در عوض به ارائه خدمات باکیفیت و شفاف بپردازند. پزشکان به دلیل تحصیلات و زحمات زیادی که کشیدهاند، باید شرایط مناسبی برای زندگی داشته باشند. این تفاوت در سطح دانش و تخصص، باید با یک رفاه نسبی همخوانی داشته باشد.
رییس مرکز تحقیقات اخلاق و تاریخ دانشگاه علوم پزشکی تهران در ادامه اظهار کرد: اگر شرایط اقتصادی و شغلی برای پزشکان در داخل کشور مناسب نباشد، طبیعی است که بسیاری از آنها به کشورهای دیگر بروند که فرصتهای بهتری برایشان فراهم میکند. این میتواند به کاهش قشر تحصیلکرده و متخصص در کشور منجر شود که به نفع جامعه نیست.تفکر اینکه همه پزشکان قشر مرفه جامعه هستند، واقعی نیست و بسیاری از پزشکان به صورت حرفهای و اخلاقی عمل میکنند و دغدغه بیماران را دارند. بسیاری از پزشکان در ایران، به ویژه آنهایی که در دانشگاهها کار میکنند، حقوق دولتی دریافت میکنند و ممکن است وضعیت مالی مناسبی نداشته باشند. این تصور که همه پزشکان مرفه هستند، به واقعیت نزدیک نیست.
زیرساختهای لازم برای جلوگیری از تخلفات بایدفراهم شود
به گفته وی ایجاد رفاه نسبی برای پزشکان میتواند به افزایش کیفیت خدمات پزشکی کمک کند و در عین حال، نیاز است که زیرساختهای لازم برای جلوگیری از تخلفات نیز فراهم شود. به همین دلیل، مجازاتهای مناسب و قوی برای تخلفات باید در نظر گرفته شود تا بتوانند انضباط بیشتری را در جامعه پزشکی برقرار کنند.در نهایت، توجه به شرایط کاری و مالی پزشکان و نیز جلوگیری از تخلفات باید به صورت همزمان در سیاستگذاریها مورد توجه قرار گیرد تا هم پزشکان انگیزه کافی داشته باشند و هم کیفیت خدمات بهبود یابد.
پارسا با تاکید بر اینکه پزشکان به دلیل مسئولیتهای بالای اخلاقی و حرفهای که دارند، نمیتوانند تخلف کنند، گفت: این موضوع که شرایط اقتصادی و اجتماعی میتواند بر رفتار حرفهای تأثیر بگذارد، واقعیت دارد.سیاستگذاران باید تلاش کنند تا با ایجاد شرایط مناسب، به گونهای عمل کنند که پزشکان به هیچ وجه مجبور به ارتکاب تخلف نشوند. این شامل بهبود شرایط کاری، افزایش حقوق و دستمزد، و همچنین فراهم کردن امکانات و منابع مناسب برای انجام وظایف حرفهای میشود.
وی در پایان تاکید کرد: همچنین ایجاد برنامههای آموزشی و کارگاههای اخلاق پزشکی میتواند به پزشکان کمک کند تا با چالشها و فشارهای حرفهای بهتر برخورد کنند و در نهایت از وقوع تخلف جلوگیری شود. به این ترتیب، ترکیبی از حمایتهای اقتصادی و آموزشی میتواند به ایجاد یک محیط کاری سالم و اخلاقی برای پزشکان منجر شود.