شب یلدا، سنتی دیرینه در فرهنگ ایرانیان است که همواره با گردهمایی خانوادگی و سفرهای پر از میوه، آجیل و خوراکیهای سنتی همراه بوده است.
با این حال، امسال شرایط اقتصادی و افزایش چشمگیر قیمتها، حال و هوای این شب را تغییر داده و بسیاری از خانوادهها را در تأمین مایحتاج اولیه با چالش مواجه کرده است.
گزارش میدانی و اظهارنظر مسوولان و کارشناسان نشان میدهد که افزایش قیمت اقلام اساسی، سفره شب یلدا را کوچکتر و نگرانیها را بیشتر کرده است.
نرخ اقلام اساسی سفره یلدا، به ویژه میوهها، جهشی سرسامآور داشته است به طوری که قیمت انار که یکی از میوههای اصلی این شب است، در بازار میوهفروشان از کیلویی ۱۷۰ هزار تومان تا ۲۰۰ هزار تومان و هندوانه نیز از ۷۰ هزار تا ۱۰۰ هزار تومان و بیشتر معامله میشود، رقمی که خرید آن را برای بسیاری از خانوادهها به رؤیایی دور از دسترس تبدیل کرده است.
بررسی میدانی خبرنگار ایرنا از سطح بازار نشان میدهد قیمت مرغ تازه به کیلویی ۱۷۵ هزار تومان رسیده و تخممرغ نیز بهصورت دانهای تا ۱۰ هزار تومان عرضه میشود.
هر شانه تخممرغ نیز با قیمتی بالغ بر ۲۷۰ هزار تومان، دو برابر قیمت مرغ در بازار به فروش میرسد.
در این میان، بازار میوه و آجیل نیز از افزایش قیمتها بینصیب نبوده است.
رصد بازار و قیمت ها
با رصد بازار شهر یاسوج ، قیمت پرتقال به کیلویی ۱۰۰ هزار تومان و سیب به ۱۵۰ هزار تومان رسیده است.
در حوزه آجیل، پسته از نوع اکبری و کله قوچی از یک میلیون و ۷۰۰ تا یک میلیون و ۹۰۰ هزار تومان در هر کیلوگرم به فروش میرسد.
همچنین قیمت ماهی قزلآلا که عمده مصرف مردم استان کهگیلویه وبویراحمد است نیز به ۳۸۰ هزار تومان در هر کیلوگرم رسیده است.
همچنین قیمت هر کیلوگرم گوشت قرمز (بره ) ۸۹۰ هزار تومان در یاسوج به فروش میرسد.
ضعف محسوس نظارت
فحوای کلام بسیاری از شهروندان و رصد چند روز گذشته بازار میوه فروشان و سایر اقلام اساسی مردم هم نشان داده که ضعف نظارت تا حدود زیادی مشهود است.
بخشی از افزایش قیمتها به دلیل بالا رفتن هزینه حملونقل و نهادههای دامی بوده، اما بخش قابل توجهی نیز به ضعف نظارت بر زنجیره تأمین و فعالیت بیضابطه واسطهها بازمیگردد.
برخی اصناف هم مدعی هستند که افزایش قیمت میوه طی هفتههای اخیر بیشتر ناشی از کاهش عرضه، افزایش هزینههای تولید و حملونقل بوده است.
بررسیهای میدانی ایرنا نشان میدهد که خانوارها برای خرید اقلام شب یلدا با وسواس بیشتری اقدام میکنند و بسیاری از خانوادهها تنها بخشی از میوه و آجیل مورد نیاز خود را خریداری میکنند.
یکی از شهروندان ساکن یاسوج به ایرنا می گوید: شب یلدا همیشه برای ما فرصتی بود تا دور هم جمع شویم و با هزینهای معقول سفرهای ساده آماده کنیم، اما امسال قیمتها واقعاً شوکآور است. حتی خرید حداقلها هم به سختی امکانپذیر شده است.
وی ادامه داد: وقتی پرتقال کیلویی ۱۰۰ هزار تومان و سیب تا ۱۵۰ هزار تومان فروخته میشود، مجبوریم بخشی از اقلام را از لیست خرید حذف کنیم و البته قید خرید پسته را که از سال ها پیش زده ایم !
در همین راستا، احمد فرخی فروشنده بازار میوه در یاسوج ، با تأکید بر کاهش محسوس قدرت خرید مردم گفت: مشتریان بیشتر وقتها فقط قیمت میپرسند و بدون خرید میروند. رکود در بازار کاملاً محسوس است و فروش نسبت به سال گذشته کاهش یافته است.
این فروشنده ضمن ابراز نارضایتی از شرایط موجود اظهار داشت: اجناس با قیمت بالا به دست ما میرسد و برخلاف تصور مردم، فروشندگان نیز از این وضعیت ناراضی هستند.
اگر نظارتها از مبدا تأمین و روی واسطهها جدیتر انجام شود، قیمتها منطقیتر خواهد شد.
رییس اتاق اصناف یاسوج از آغاز خرید و توزیع گسترده برنج برای کنترل قیمتها خبر داد و گفت: پیشبینی میکنیم بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ تن برنج تا پایان هفته آینده به بازار تزریق شود.
وی یادآور شد: برنجهای خریداریشده با قیمت حدود یک میلیون و ۲۳۰ هزار تومان عرضه میشوند و انتظار داریم با این اقدام، کمبود موجود رفع شود.
الهی تأکید کرد که کمبود عرضه، عامل اصلی افزایش قیمت برنج بوده و اصناف نقشی در گرانی نداشتهاند.
به گفته وی، روند توزیع با همکاری جهاد کشاورزی و نظارت دقیق اصناف ادامه دارد تا عدالت در عرضه رعایت شود
رییس اداره صنعت،معدن و تجارت کهگیلویه از تشدید نظارت بر بازار شهر دهدشت مرکز این شهرستان در آستانه شب یلدا خبر داد و گفت: تاکنون ۳۵ واحد صنفی متخلف شناسایی شدهاند
در حالیکه عدهای از مغازهداران با ورود بازرسین بازار آماده ارائه مدارک بودند، برخی دیگر با مشاهده گشت، فوراً اقدام به تعطیل کردن مغازههای خود کردند؛ عملیاتی که از نگاه بازرسان، به معنای فرار از زیر ذرهبین قانون و پنهان کردن تخلفات بود که این اقدام، خود به عنوان یک تخلف جداگانه مورد رسیدگی قرار گرفت.
مصطفی قدیمی در حاشیه این بازرسیها در گفت و گو با خبرنگار ایرنا، اظهار کرد: در راستای طرح نظارتی ویژه یلدا و با حضور ادارات ناظر، بازرسی از ۷۰ واحد صنفی در سطح شهر دهدشت انجام شد.
شناسایی ۹۵۳ واحد متخلف در بازرسیهای ۹ ماهه از واحدهای صنفی دهدشت
رییس اداره صنعت، معدن و تجارت کهگیلویه گفت: در ۹ ماهه اول سال جاری، ۲۹۳۲ مورد بازرسی از واحدهای صنفی شهرستان انجام شد که منجر به شناسایی ۹۵۳ واحد متخلف شد.
به گفته قدیمی ارزش ریالی تخلفات صنفی شناسایی شده در بازرسیهای ۹ ماهه از واحدهای صنفی شهرستان، بیش از ۵۱ میلیارد ریال برآورد شده است.
وی بیان کرد: عمده تخلفات شناسایی شده شامل عدم ارائه فاکتور، عدم درج قیمت ،موارد بهداشتی و گرانفروشی بوده است.
وی افزود: در خصوص واحدهای متخلف، پروندههای لازم تشکیل و به مراجع ذیصلاح ارجاع شده است
بر اساس گزارشهای رسمی منتشر شده از سوی مرکز آمار ایران، نرخ تورم نقطه به نقطه آبان ماه سال جاری به بیش از ۴۴ درصد رسیده است.
نظارت جدیتر
رییس اداره صنعت، معدن و تجارت کهگیلویه در واکنش به این شرایط، دستگاههای متولی اعلام کرده اند تیمهای بازرسی وزارت صمت و سازمان حمایت، با جدیت بازار شب یلدا را رصد میکنند و با هرگونه تخلف احتمالی برخورد خواهد شد.
وی تاکید کرد: از ابتدای آذر تاکنون بیش از ۸۰۰ پرونده تخلف در حوزه عرضه میوه، آجیل و مواد پروتئینی در سراسر استان تشکیل شده است.
افزایش بیسابقه قیمت اقلام اساسی در بازار، شب یلدای امسال را برای بسیاری از خانوارها تحتالشعاع قرار داده و سنت دیرینه این شب را با چالش جدی مواجه ساخته است.
کارشناسان بر لزوم اصلاح نظام توزیع، تشدید نظارت بر بازار، حذف واسطهگری و حمایت از تولیدکنندگان تأکید دارند
مسوولان نیز وعده دادهاند با تشدید نظارت و عرضه هدفمند کالاها، از التهابات بیشتر در بازار جلوگیری کنند.
با این حال، به نظر میرسد تداوم وضعیت فعلی بدون اجرای راهکارهای عملی و کارشناسی، میتواند فشار معیشتی بر خانوارها را در مناسبتهای آینده نیز استمرار بخشد.
شب یلدا یا شب چله، یکی از کهنترین جشنهای ایرانی است که با ریشه در آیینهای باستانی و آداب مذهبی پیش از اسلام، همچنان جایگاه ویژهای در فرهنگ مردم ایران دارد.