به گزارش گروه علمی ایرنا، وبگاه سایتِکدِیلی در گزارشی آورده است:
در سال ۱۹۹۵ میلادی، اخترشناسان برای اولین بار سیارهای را کشف کردند که به دور ستارهای غیر از خورشید ما میچرخد. این سیاره که به دستهای موسوم به مشتریهای داغ تعلق داشت، یک غول گازی مانند مشتری خودمان بود، اما با یک تفاوت بزرگ: به جای چند سال، هر چند روز یک بار به دور ستارهاش میچرخید!
این کشف یک سؤال بزرگ ایجاد کرد: این غولهای گازی چطور اینقدر به ستاره مرکزی خود نزدیک شدهاند؟ دانشمندان حدس میزنند آنها مانند مشتری، در فاصلهای دور متولد شده و سپس بهتدریج به سمت ستاره مهاجرت کردهاند.
دو مسیر ممکن برای یک سفر فضایی
دو توضیح اصلی برای این سفر عجیب وجود دارد:
۱. مسیر پرتلاطم (مهاجرت از مدار کشیده): تصور کنید این سیاره در ابتدا تحت تأثیر کشش سیارات دیگر، مداری بسیار کشیده و بیضوی پیدا کرده باشد (مانند یک حلقه بیضی شکل خیلی کشیده). در این حالت، سیاره در نقطهای از مدار به ستاره بسیار نزدیک میشود. نیروهای جزرومدی (مانند کششی که ماه بر زمین وارد میکند) در این فاصله نزدیک، مانند یک ترمز عمل مینمایند و به مرور زمان، مدار را دایرهای میکنند.
۲. مسیر آرام (مهاجرت از درون دیسک): در این سازوکار، سیاره در دوران جوانی آن منظومه، زمانی که هنوز ابری عظیم از گاز و غبار (دیسک پیشسیارهای) دور ستاره را فراگرفته بود، به آرامی و مانند یک قایق که در حال حرکت در آب است، درون این مواد حرکت میکنند و به سمت ستاره مرکزی کشیده شده است.
معمای قدیمی: تشخیص مسیر هر سیاره
تشخیص اینکه هر مشتری داغ کدام مسیر را رفته، همیشه سخت بود. در مسیر پرتلاطم، مدار سیاره معمولاً کج میشود (صفحه مداری آن با صفحه چرخش ستاره زاویه پیدا میکند). اما یک مشکل وجود داشت: نیروهای جزرومدی در طول زمان میتوانستند این کجی را نیز اصلاح کنند. بنابراین، دیدن یک مدار کاملاً مرتب و همراستا، لزوماً به معنای طیشدن مسیر آرام نبود.
راهحل جدید: یک ساعت زمانسنج ستارهای
پژوهشگران دانشگاه توکیو به سرپرستی یوگو کاوای (Yugo Kawai) و آکیهیکو فوکویی (Akihiko Fukui)، راهحل هوشمندانهای برای این مشکل پیدا کردند. آنها به جای نگاهکردن به شکل مدار، به زمان نگاه کردند.
آنها محاسبه کردند که اگر سیارهای از مسیر پرتلاطم (مدار کشیده) آمده باشد، فرآیند دایرهایشدن مدارش چقدر باید طول کشیده باشد. نتیجه جالب توجه بود: از میان بیش از ۵۰۰ مشتری داغ شناختهشده، حدود ۳۰ سیاره پیدا شدند که با وجودِ داشتنِ مدارهای دایرهای، یک تناقض آشکار داشتند: اگر فرض کنیم از مسیر پرتلاطم آمدهاند، زمان لازم برای دایرهایشدن مدارشان، از کل عمر ستاره و منظومهشان بیشتر میشد!
نشانههای تأییدکننده
این ۳۰ سیاره خاص، نشانههای دیگری هم از مسیر آرام (دیسکی) نشان میدهند:
- مدارهای منظم: مدار آنها کاملاً با چرخش ستاره همراستاست، که نشان از یک سفر آرام و بدون برخوردهای بزرگ دارد؛
- همنشینی مسالمتآمیز: برخی از این مشتریهای داغ، در منظومههایی زندگی میکنند که چندین سیاره دیگر هم دارند. مسیر پرتلاطم معمولاً چنین آرامش و ترتیبی را به هم میزند و سیارات دیگر را پرتاب یا بیثبات میکند.
در جستوجوی خاستگاه
یافتن این گروه از سیارات، پنجرهای ارزشمند به گذشته منظومههای سیارهای میگشاید. مطالعات آینده، مانند بررسی جَو این مشتریهای داغ، میتواند به ما بگوید که آنها در کدام ناحیه از آن ابر گاز و غبار اولیه متولد شدهاند و داستان کاملتری از سفر خارقالعادهشان از حومه منظومه به نزدیکی ستاره میزبان برای ما روایت کند.