کارگردان مستند «رودخانه ای زیر رودخانه» که یکی از آثار حاضر در بخش مسابقه بلند نوزدهمین جشنواره «سینماحقیقت» می باشد؛ در گفت و گو با خبرنگار سینماپرس با اشاره به ضرورت ساخت مستند محیط زیستی اظهار داشت: به نظر من، در حال حاضر هیچ موضوعی برای مستندسازی و آگاهیرسانی مهمتر از محیط زیست وجود ندارد. اگر گوش شنوایی باشد، با توجه به شرایط بحرانی که کشور ما از نظر محیط زیستی با آن مواجه است، این موضوع از هر چیز دیگری مهمتر است.
وی افزود: اینکه مسئولان تا چه اندازه آمادگی شنیدن دارند، محل بحث است. به نظر من، شاید کمی دیر وارد این حوزه شدیم و باید سالها قبلتر آگاهیرسانی جدیتری صورت میگرفت، نه اکنون که وضعیت تا این حد بحرانی شده است. مستند من درباره رودخانه زایندهرود است، اما اگر به هر نقطهای از این کشور نگاه کنیم، میبینیم که مسئله آب، هوا و محیط زیست به یک بحران جدی تبدیل شده است.
نیازی در مورد اینکه چقدر کیفیت مستندهای تولسد شده در این زمینه معلول عدم توجه مسئولین به فیلم های مستند شده است؛ بیان کرد: همکاران ما آثار بسیار خوبی تولید کردهاند و نمیتوان گفت کیفیت وجود نداشته است. اما شاید بتوان اینگونه نگاه کرد که این آثار به اندازه کافی نبودهاند؛ اگر به اندازه لازم تولید شده بودند، امروز با چنین شرایطی روبهرو نبودیم. به نظر من، فیلمهای خوبی ساخته شده، اما تعداد آنها کم بوده است.
او ادامه داد: محیط زیست مقولهای است که شکلگیری آن میلیونها سال زمان برده و برای بازگشت دوباره طبیعت به حیات طبیعی خود، چه رودخانه باشد و چه جنگل، دوباره به سالیان طولانی نیاز است. سوال اساسی این است که ما چه چیزی را به نسل آینده تحویل میدهیم.
این مستندساز با بیان این مطلب که به نظر من اساساً تمایلی وجود ندارد که مستندسازی جدی و چالشی در این حوزه محیط زیست انجام شود؛ تصریح نمود: نمیگویم بهصورت مستقیم، اما احساس میکنم یک «دست نامرئی» وجود دارد که اجازه نمیدهد مستندهای چالشی به راحتی ساخته شوند. اگر هم ساخته شوند، با سانسور، ممیزی یا مسائل امنیتی مواجه میشوند. به همین دلیل، به نظر من این روند طبیعی نیست و نوعی جلوگیری نانوشته در کار است.
وی تاکید کرد: در این میان، مرکز گسترش به عنوان حامی سینمای مستند نقش مهمی دارد. مستند «رودخانهای زیر رودخانه» را با مرکز گسترش کار کردم و صادقانه بگویم، به جز این مرکز، امکان همکاری با جای دیگری برایم وجود نداشت. با این حال، بودجهای که برای این کار در نظر گرفته شد، بسیار محدود بود. اگر تعصب، علاقه و تعلق خاطر به آن شهر و موضوع نداشتم، ساخت این مستند از نظر مالی هیچ توجیهی نداشت. از سوی دیگر، فیلم با حذفیاتی مواجه شد؛ با اینکه در ابتدا گفته شده بود که میتوان فیلمی چالشی ساخت، اما پس از تولید، با حذف بخشهایی روبهرو شدم.
نیازی با انتقاد از بی توجهی مسئولین شهری شهر اصفهان نسبت به طرح چالش های محیط زیستی این شهر در آثار مستند، اظهار داشت: در چنین سوژههایی، مسئولان شهری یا نمیتوانند، یا نمیخواهند، یا ملاحظاتی دارند که اساساً وارد این حوزه نمیشوند. این مسائل، مسائل کلان مدیریتی است و نیاز به مدیریت در سطح بالاتر دارد. به نظر من، تنها راه ممکن، همکاری با نهادی مانند مرکز گسترش بود و در غیر این صورت، عملاً امکان ساخت چنین اثری وجود نداشت.
«زهرا نیازی» در پایان این گفت و گو خاطرنشان ساخت: شهرداری اصفهان، متأسفانه، در این زمینه حمایتی نکرد. به نظر من، شهرداری اصفهان یکی از ضعیفترین ارگانها در حوزه توجه به رویدادهای حرفهای فرهنگی است و اساساً توجهی به مستندسازی حرفهای ندارد. شاید این موضوع را جزو وظایف خود نمیدانند، در حالی که میتواند چنین باشد. البته ممکن است دستوراتی از سطوح بالاتر وجود داشته باشد که باعث شود پیگیری جدی صورت نگیرد، اما در مجموع، در حوزه مستندسازی حرفهای، این نهاد عملکرد ضعیفی داشته است.