به گزارش خبرنگار ایرنا، در میانه خلیج فارس، جایی دور از مسیرهای رایج گردشگری و بیرون از قابهای رنگارنگ تبلیغاتی جنوب، جزیرهای آرام و هموار آرمیده است؛ جزیرهای که سکوتش فریبنده و حضورش تعیینکننده است.
جزیره سیری، اگرچه کمتر دیده و شنیده میشود، اما یکی از نقاط کلیدی در معادلات انرژی کشور بهشمار میرود؛ سرزمینی که در آن طبیعت سختجان، تاریخ خاموش و صنعت نفت، روایتی متفاوت از جنوب ایران را شکل دادهاند.
سیری، با وسعتی حدود ۱۷ تا ۱۸ کیلومتر مربع، جزیرهای ذوزنقهایشکل در آبهای نیلگون خلیج فارس است که در فاصله ۷۲ کیلومتری بندر لنگه و حدود ۲۷ کیلومتری غرب ابوموسی قرار دارد. فاصله دریایی این جزیره تا بندرعباس، مرکز استان هرمزگان، نزدیک به ۱۵۲ مایل دریایی است.
آنچه سیری را از بسیاری جزایر جنوبی کشور متمایز میکند، همواری مطلق آن است. این جزیره فاقد پستی و بلندی شاخص بوده و از معدود جزایر کاملاً مسطح خلیج فارس محسوب میشود. بلندترین نقطه سیری تنها ۲۴ متر از سطح دریا ارتفاع دارد؛ عددی که بیشتر از آنکه ارتفاعی جغرافیایی باشد، نشانهای از یکدستی و سکوت زمین است. افق در سیری، بیوقفه امتداد مییابد و زمین و آسمان، بیهیچ مانعی، به هم میرسند.
نامهایی که از دل تاریخ آمدهاند
سیری در گذر زمان، نامهای گوناگونی به خود دیده است؛ نامهایی که هر یک بازتابی از تاریخ و تحولات فرهنگی این جزیرهاند. برخی منابع، نخستین نام جزیره را «راز» میدانند؛ نامی که شاید به موقعیت دورافتاده و اسرارآمیز آن اشاره دارد. گروهی دیگر معتقدند نام «سوری» به دلیل سرخی خاک جزیره بر آن نهاده شده است.
در دورهای هم، نام «سری» رواج یافت و در ادامه، تحت تأثیر تلفظ اروپایی، شکل امروزی «سیری» تثبیت شد؛ نامی که امروز در نقشهها و اسناد رسمی کشور به ثبت رسیده است.
اقلیم جزیره سیری از نوع «فراخشک گرم» است. تابستانها، گرما گاه تا بیش از ۴۰ و حتی ۴۵ درجه سانتیگراد اوج میگیرد و رطوبت بالای ۵۰ درصد، شرایط را برای زیست انسانی دشوار میکند. این ترکیب گرما و شرجی، حتی برای ساکنان مناطق جنوبی کشور نیز طاقتفرساست.
در زمستان، اگرچه از شدت گرما کاسته میشود، اما شرجی هوا همچنان ادامه دارد. به همین دلیل، سیری حتی در فصلهای معتدل نیز اقلیمی خاص و گاه آزاردهنده دارد؛ عاملی که نقش مهمی در محدودیت سکونت دائمی در این جزیره ایفا کرده است.
حیات وحش؛ پوشش گیاهی فقیر اما سرسخت
با وجود شرایط اقلیمی سخت، جزیره سیری زیستگاهی زنده و پویاست. نبود شکارچیان طبیعی، محیطی امن برای گونههای جانوری فراهم کرده و سبب شده حیاتوحش جزیره با آرامشی کمنظیر به زندگی خود ادامه دهد.
آهوها از شاخصترین ساکنان خشکی سیری هستند که در دشتهای هموار جزیره دیده میشوند. در کنار آنها، لاکپشتهای کمیاب دریایی، انواع مرغهای دریایی، زاغ سیاه و مرغ مینا بخشی از تنوع زیستی این منطقه را تشکیل میدهند.
گربههای جزیره سیری نیز چهرهای متفاوت دارند؛ گربههایی که از نظر ظاهری ترکیبی از نژاد ایرانی و سیامی محسوب میشوند و تفاوتشان با گربههای شهری، توجه هر بینندهای را جلب میکند. همچنین آفتابپرستهایی در این جزیره مشاهده شدهاند که بنا بر برخی گزارشها، تنها زیستگاه شناختهشده آنها همین نقطه از خلیج فارس است.
پوشش گیاهی سیری محدود و پراکنده است. خاک رسـشنی، بارندگی اندک و نبود منابع پایدار آب زیرزمینی، امکان گسترش گیاهان متنوع را از این جزیره گرفته است. تنها گونههایی که توان سازگاری با شرایط سخت را دارند، در سیری دوام آوردهاند.
نخل خرما، کهور ایرانی، کُنار، خرگ و هلپه از جمله گیاهانی هستند که با ریشههای عمیق یا توان ذخیره آب بالا، در این اقلیم زنده ماندهاند. نخلهای موجود در جزیره عمدتاً مصرف محلی دارند و نقشی در چرخه تجاری و صادراتی ایفا نمیکنند.
نفت؛ نبض تپنده جزیره
اهمیت واقعی جزیره سیری را باید در نقش آن در صنعت نفت ایران جستوجو کرد. از اوایل دهه ۵۰ و با کشف ذخایر عظیم نفت و گاز، این جزیره وارد مرحلهای تازه از تاریخ خود شد؛ مرحلهای که سیری را از یک جزیره کمجمعیت بومی، به یکی از مهمترین پایگاههای انرژی کشور تبدیل کرد.
در حال حاضر، پنج میدان نفتی الوند، نصرت (مشترک)، دنا، سیوند و ایلام در محدوده سیری فعال هستند. مجموع تولید این میادین روزانه بیش از ۱۰۰ هزار بشکه نفت برآورد میشود؛ رقمی چشمگیر برای جزیرهای با چنین وسعت محدود.
براساس آمارهای رسمی، بیش از ۲۳ میلیون بشکه نفت خام به ارزش بالغ بر ۲.۳ میلیارد دلار از این منطقه صادر شده است. افزون بر نفت، پروژههای جمعآوری گازهای همراه (NGL) نیز در سیری اجرا شده تا گازهای استخراجشده به محصولات ارزشمند تبدیل شوند و سهم این جزیره در اقتصاد انرژی کشور افزایش پیدا کند.
نقش راهبردی سیری در صنعت نفت و موقعیت خاص جغرافیایی آن، این جزیره را به منطقهای کاملاً کنترلشده تبدیل کرده است. سکونت دائمی عمومی در سیری وجود ندارد و تنها کارکنان صنعت نفت، آن هم بهصورت چرخشی، در جزیره حضور دارند.
ورود به سیری منوط به دریافت مجوزهای رسمی است و امکان اقامت آزادانه برای عموم مردم وجود ندارد. حضور زنان و خانوادهها نیز، بهجز ایام محدود نوروز، ممنوع اعلام شده است؛ محدودیتی که نه ریشه تاریخی، بلکه دلایل اقلیمی و صنعتی دارد.
زندگی روزمره؛ میان کار، انزوا و نظم
زندگی در جزیره سیری بیش از آنکه شبیه زیست شهری باشد، به تجربهای کاری و موقت شباهت دارد. کارکنان صنعت نفت و نیروهای نظامی معمولاً در قالب شیفتهای مشخص وارد جزیره میشوند و پس از پایان دوره مأموریت، آن را ترک میکنند.
امکانات رفاهی سیری محدود اما کارآمد است؛ مهمانسرا، رستوران، پمپ بنزین و یک سالن سینما از جمله امکانات موجود هستند. این زیرساختها نه برای توسعه گردشگری، بلکه برای حفظ حداقل کیفیت زندگی کارکنان طراحی شدهاند.
با وجود محدودیتهای امنیتی و اقامتی، سیری خالی از جاذبه نیست. سواحل ماسهای و سنگی جزیره، بهدلیل شفافیت آب، جلوهای شبیه به آکواریوم طبیعی دارند و امکان مشاهده دنیای زیر آب را فراهم میکنند. ماهیان رنگارنگ، مرجانها و لاکپشتهای دریایی، بخشی از این زیبایی پنهاناند.
قبرستان قدیمی بومیان، آرامگاه شهدای سیری، اسکله قدیمی و پارک ساحلی شمال جزیره، نشانههایی از گذشته این سرزمیناند.
جزیره سیری شاید مقصدی عمومی برای گردشگری نباشد و نامش کمتر در فهرست سفرهای تفریحی دیده شود، اما جایگاه آن در اقتصاد و امنیت انرژی کشور، انکارناپذیر است. این جزیره نماد همزیستی دشوار طبیعت و صنعت است؛ سرزمینی هموار که در سکوتش، یکی از پرتحرکترین فعالیتهای اقتصادی کشورمان جریان دارد.
سیری، جزیرهای کوچک در جغرافیا، اما بزرگ در معناست؛ نقطهای خاموش در خلیج فارس که بیادعا، نبض انرژی ایران عزیز را زنده نگه میدارد.