به گزارش خبرگزاری ایمنا، مهریه در حقیقت یک قرارداد اجتماعی است که در بطن فرهنگ و حقوق خانواده جای گرفته است و این قرارداد نه تنها یک تعهد مالی محسوب میشود، بلکه نشاندهنده احترام مرد به زن و پذیرش مسئولیت در برابر او است و نگاه منطقی به مهریه به معنای درک آن به عنوان یک ابزار حقوقی و اجتماعی است و نه وسیلهای برای رقابت یا نمایش توان مالی و اگر جامعه بتواند این نگاه را نهادینه کند، مهریه از یک عامل تنشزا به یک نماد احترام و تعهد تبدیل خواهد شد.
از منظر حقوقی، مهریه باید متناسب با شرایط اقتصادی و اجتماعی زوجین تعیین شود و مهریههای سنگین و غیرقابل پرداخت، نه تنها کارکرد حمایتی خود را از دست میدهند، بلکه میتوانند منجر به بحرانهای حقوقی و حتی زندانی شدن مردان شوند. نگاه صحیح به مهریه، انتخاب میزان و نوعی است که هم ارزشمند باشد و هم قابلیت اجرا داشته باشد و این اصل تناسب، عدالت را در روابط خانوادگی برقرار میکند و مانع از تبدیل شدن مهریه به یک بار سنگین و غیرمنطقی میشود.
از دید روانشناسی خانواده، مهریه میتواند نقش مهمی در ایجاد آرامش روانی برای زن ایفا کند، وقتی زن احساس کند که پشتوانهای قانونی برای او وجود دارد، با اعتماد بیشتری وارد زندگی مشترک میشود و این احساس امنیت روانی، اضطرابهای پنهان را کاهش میدهد و به زن اجازه میدهد انرژی خود را صرف رشد رابطه و تربیت خانواده کند.
یکی از آسیبهای جدی در موضوع مهریه، نگاه مالی و معاملهای به آن است؛ وقتی مهریه تنها به عنوان یک عدد یا دارایی دیده شود، رابطه عاطفی زوجین به شدت آسیب میبیند و چنین دیدگاهی میتواند ازدواج را به یک قرارداد اقتصادی تقلیل دهد و ارزشهای انسانی و معنوی آن را کمرنگ کند. نگاه منطقی و صحیح، مهریه را به عنوان نماد احترام و تعهد میبیند که فراتر از پول و نشاندهنده جایگاه زن در خانواده و جامعه است.
مهریه نشانهای از احترام و تعهد مرد نسبت به زن است / یکی از نکات ضروری در تعیین مهریه، رعایت تناسب و معقول بودن آن است
زهرا عالیپور، حقوقدان، کارشناس و پژوهشگر حوزه حقوق با بیان اینکه مهریه در نظام حقوقی کشور یکی از ارکان اصلی عقد نکاح محسوب میشود، به خبرنگار ایمنا میگوید: قانون مدنی مهریه را حقی مالی برای زن میداند که به محض وقوع عقد، بر ذمه شوهر قرار میگیرد و این حق نه تنها جنبه مالی دارد، بلکه نشانهای از احترام و تعهد مرد نسبت به زن است و در واقع، مهریه ضمانتی برای استحکام رابطه زناشویی و تأمین امنیت اقتصادی زن در صورت بروز اختلاف یا جدایی است.
وی با بیان اینکه یکی از نکات مثبت و ضروری در تعیین مهریه، رعایت تناسب و معقول بودن آن است، میافزاید: مهریههای سنگین و غیرواقعی نه تنها کارکرد حمایتی خود را از دست میدهند، بلکه میتوانند منشأ اختلافات و مشکلات اجتماعی شوند و انتخاب مهریهای متناسب با شرایط اقتصادی خانواده و توان مالی مرد، هم به عدالت نزدیکتر است و هم از بروز دعاوی حقوقی و کیفری جلوگیری میکند.
حقوقدان، کارشناس و پژوهشگر حوزه حقوق با اشاره به اینکه مهریه تنها نباید به عنوان یک بار مالی دیده شود، تصریح میکند: در بسیاری از موارد، انتخاب مهریههای معنوی یا نمادین مانند آموزش قرآن، سفر زیارتی یا هدیهای فرهنگی میتواند ارزشهای اخلاقی و معنوی خانواده را تقویت کند و چنین مهریههایی نشان دهنده نگاه انسانی و فرهنگی به ازدواج هستند و از تبدیل شدن مهریه به یک معامله صرف مالی جلوگیری میکنند.
مهریه به گونهای تعیین شود که با اصول عدالت اجتماعی سازگار باشد / انتخاب مهریههای منطقی، به کاهش آسیبهای اجتماعی و تحکیم بنیان خانواده کمک میکند
عالیپور با بیان اینکه یکی از موارد مثبت در حوزه مهریه، شفافیت و ثبت دقیق آن در سند ازدواج است، ادامه میدهد: تعیین نوع، میزان و شرایط پرداخت مهریه به صورت روشن و بدون ابهام، مانع از بروز اختلافات حقوقی در آینده میشود و این شفافیت نه تنها به نفع زن است، بلکه مرد را نیز از مسئولیتهای غیرمنتظره و سنگین مصون میدارد.
وی با بیان اینکه مهریه باید به گونهای تعیین شود که با اصول عدالت اجتماعی سازگار باشد، میگوید: در جامعهای که اختلاف طبقاتی وجود دارد، تعیین مهریههای سنگین میتواند فشار اقتصادی بر خانوادهها وارد کند و حتی منجر به افزایش آمار زندانیان مهریه شود و توجه به عدالت اجتماعی و انتخاب مهریههای منطقی، به کاهش آسیبهای اجتماعی و تحکیم بنیان خانواده کمک میکند.
حقوقدان، کارشناس و پژوهشگر حوزه حقوق اضافه میکند: به طور کلی، یکی از مهمترین موارد مثبت در موضوع مهریه، فرهنگسازی و آموزش عمومی است؛ آگاهی زوجین از جنبههای حقوقی و اجتماعی مهریه، باعث میشود تصمیمی آگاهانه و مسئولانه بگیرند و رسانهها، نهادهای آموزشی و مشاوران حقوقی میتوانند نقش مهمی در اصلاح نگاه جامعه به مهریه ایفا و آن را از یک ابزار فشار به یک نماد احترام و تعهد تبدیل کنند.
مهریه تنها یک تعهد مالی نیست / مهریههای معنوی یا نمادین میتواند پیوند عاطفی زوجین را تقویت کند
سمیه طاهری، روانشناس و مشاور خانواده با بیان اینکه از منظر روانشناسی خانواده، مهریه تنها یک تعهد مالی نیست، به خبرنگار ایمنا میگوید: مهریه در واقع نمادی از امنیت و احترام در رابطه زناشویی است. زن وقتی میبیند که همسر او مسئولیتپذیرانه این حق را پذیرفته، احساس ارزشمندی و آرامش بیشتری پیدا میکند و این احساس امنیت روانی، پایهای مهم برای شکلگیری اعتماد و صمیمیت در زندگی مشترک است.
وی با بیان اینکه مهریههای سنگین میتوانند به جای ایجاد آرامش، منبع اضطراب و تنش شوند، میافزاید: مرد ممکن است احساس فشار و نگرانی دائمی داشته باشد و زن نیز در ناخودآگاه خود رابطه را به یک معامله مالی تقلیل دهد و چنین شرایطی میتواند به کاهش کیفیت ارتباط عاطفی و افزایش احتمال تعارضهای خانوادگی منجر شود.
روانشناس و مشاور خانواده با اشاره به اینکه مهریههای معنوی یا نمادین میتوانند پیوند عاطفی زوجین را تقویت کنند، تصریح میکند: این نوع مهریهها نشان میدهند که رابطه بر پایه ارزشهای مشترک و معنوی بنا شده است، نه تنها بر مبنای پول و دارایی و چنین انتخابی به رشد روانی و معنوی خانواده کمک میکند.
ضرورت فرهنگسازی برای نگاه صحیح به مهریه / گفتوگوی صادقانه و شفاف میان زوجین پیش از ازدواج درباره مهریه
طاهری با تاکید بر ضرورت شفافیت و گفتوگوی صادقانه درباره مهریه ادامه میدهد: یکی از اصول مثبت در موضوع مهریه، گفتوگوی صادقانه و شفاف میان زوجین پیش از ازدواج است؛ وقتی زن و مرد بدون ترس و پنهانکاری درباره میزان و نوع مهریه صحبت میکنند، زمینه برای اعتماد و تفاهم بیشتر فراهم میشود و این گفتوگوها از بروز سوءتفاهمهای روانی و احساس بیعدالتی در آینده جلوگیری میکند.
وی با اشاره به اینکه مهریه میتواند برای زن نقش یک پشتوانه روانی داشته باشد، میگوید: داشتن این پشتوانه باعث میشود زن با آرامش بیشتری وارد زندگی مشترک شود و انرژی روانی خود را صرف رشد رابطه کند و نگرانی از آینده نداشته باشد.
روانشناس و مشاور خانواده با تاکید بر ضرورت فرهنگسازی برای نگاه سالم به مهریه اضافه میکند: افراد و جامعه باید بیاموزند که مهریه نه ابزار فشار است و نه تنها یک عدد برای رقابت اجتماعی و آموزش عمومی و مشاورههای پیش از ازدواج میتوانند به زوجین کمک کنند تا مهریه را به عنوان نماد احترام و تعهد ببینند و این نگاه سالم، بنیان خانواده را محکمتر و روابط عاطفی را پایدارتر میسازد.
گفتوگوی شفاف و صادقانه درباره مهریه پیش از ازدواج اهمیت زیادی دارد و زوجین باید بدون پنهانکاری درباره میزان، نوع و شرایط مهریه صحبت کنند. این گفتوگوها نه تنها مانع از بروز سوءتفاهمهای حقوقی در آینده میشود، بلکه پایهای برای اعتماد متقابل خواهد بود و وقتی زن و مرد با آگاهی و توافق کامل وارد زندگی مشترک شوند، احتمال بروز اختلافات و احساس ناخوشایند در آینده به حداقل میرسد.
انتخاب مهریههای معنوی یا فرهنگی، مانند آموزش یک مهارت، سفر زیارتی یا هدیهای فرهنگی، میتواند کارکردی دوگانه داشته باشد. از یک سو ارزشهای معنوی خانواده را تقویت میکند و از سوی دیگر فشار مالی غیرضروری را کاهش میدهد و چنین مهریههایی نشاندهنده نگاه انسانی و فرهنگی به ازدواج هستند و به رشد روانی و معنوی زوجین کمک میکنند. در این حالت، مهریه به جای تبدیل شدن به یک بار مالی، به یک فرصت برای رشد و تقویت ارزشهای مشترک تبدیل میشود.
از منظر حقوقی، مهریه باید با اصول عدالت اجتماعی سازگار باشد و تعیین مهریههای سنگین میتواند منجر به آسیبهای اجتماعی شود و نگاه منطقی به مهریه به معنای توجه به شرایط اقتصادی جامعه و تلاش برای انتخابی است که هم حقوق زن را حفظ کند و هم فشار غیرواقعی بر مرد وارد نسازد و این نگاه عدالتمحور، بنیان خانواده را مستحکمتر و از بروز بحرانهای اجتماعی جلوگیری میکند.
نگاه صحیح به مهریه نیازمند فرهنگسازی و آموزش عمومی است و رسانهها، مشاوران خانواده و نهادهای آموزشی باید به زوجین بیاموزند که مهریه نه ابزار رقابت است و نه وسیله فشار، بلکه نمادی از احترام و تعهد متقابل است و آموزش عمومی میتواند نگاه جامعه را اصلاح کند و ازدواجها را بر پایه عقلانیت و محبت استوار سازد. اگر این فرهنگسازی بهدرستی انجام شود، مهریه به جای اینکه منبع اختلاف باشد، به عاملی برای تحکیم روابط خانوادگی و اجتماعی تبدیل خواهد شد.