به گزارش روابط عمومی معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی؛ ویژهبرنامه «آیین بزرگداشت روز پژوهش» عصر سهشنبه (۲۵ آذرماه ۱۴۰۴) با حضور محسن جوادی، معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، احمد مسجدجامعی، وزیر اسبق فرهنگ و ارشاد اسلامی، فرهاد رستگارنسب، مدیرکل مرکز ملی رصد اجتماعی سازمان امور اجتماعی کشور، حسین میرزایی، رئیس پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات و جمعی از اهالی فضل و دانش در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات برگزار شد.
در ابتدای این برنامه حسین میرزایی ضمن تبریک هفته پژوهش و خیرمقدم به مهمانان، با اشاره به اهمیت امر پژوهش در تصمیمگیریها گفت: خاطرم هست که سال ۸۵ شعار هفته پژوهش این بود که «بدون پژوهش تصمیمگیری نکنید». به نظرم این شعار، ابدی است و مقطعی نیست. کشور جز با تصمیمهای درست به پیش نخواهد رفت و تصمیمهای درست جز با پژوهش و اندیشهورزی حاصل نخواهد شد. از این جهت باید برای هر اتفاق خوب یا بدی که در کشور میافتد، خود را مؤثر یا مقصر بدانیم. این موضوع که پژوهشها در امر تصمیمگیری بهکار گرفته میشوند یا خیر، خیلی دور از واقعیت نیست اما لزوماً هم نباید در آن باقی ماند و آن را پذیرفت. چون همه ما به تجربه میدانیم که اگر مطالبه علمی و اجتماعی و صدای واقعی وجود داشته باشد، حتماً شنیده خواهد شد.
او با بیان اینکه در پژوهشگاههای معتبرمان اندیشمندان زیادی مشغول تتبع و کار علمی هستند، افزود: بدون تعارف، ذخیره علمی و دانایی این کشور بسیار بیشتر از کشورهای همسطح پیرامون است که بخشی از آن مربوط به سابقه تمدنی ایران و بخشی مرهون تلاشهای سده اخیر است. ما نباید فراموش کنیم که در ۱۰۰ سال اخیر از کجا به کجا رسیدیم. از سال تأسیس دانشگاه تهران در ۱۳۱۳ تاکنون که حدود ۹۱ سال میگذرد، تلاشهای نهادی زیادی صورت گرفته و آنچه که امروز داریم، مرهون تلاشهای این مدتزمان است. واقعیتی که در طول تاریخ و نیز تاریخ معاصر خود داریم، این است که مراکز علمی و نظام علم و فناوری ما از پرافتخارترین بخشهای این کشور هستند و صلاح این کشور هم جز در دستان آنها نخواهد بود.
رئیس پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات با اشاره به جایگاه این پژوهشگاه در کارهای پژوهشی کشور گفت: به همین دلیل امیدواریم حسب اساسنامه و دستور سازمانی که در حوزه وظایف پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات آمده، بتوانیم انجام وظیفه کنیم که همه آنها به نوعی معطوف به جامعه و کمک به شناخت دقیق مسائل آن و ارائه سیاستهای لازم است. امید داریم پژوهشگاه مطابق مأموریتی که در ماده ۱۶۲ برنامه سوم توسعه و ماده ۷۵ برنامه هفتم پیشرفت و توسعه به آن محول شده، طبق تدبیری که برای کشور در آن زمان شده، بتواند کارویژه اصلی خود را ایفا کند. لذا این پژوهشگاه یکی از مهمترین پایگاههاییست که میتواند به تولید دانش و معرفت کمک کند و همانطور که در گذشته قدمهای بزرگی برداشته، در سالهای پیشرو هم بتواند راه پیشینیان خود را ادامه دهد.
میرزایی در پایان، سهگانه وزارت فرهنگ، وزارت علوم و وزارت کشور را، سهگانهای مهم خواند که میتوانند با همافزایی یکدیگر در باب مطالعات فرهنگی و اجتماعی اقدام و بسیاری از مسائل و چالشها را پیشبینی و پیشگیری کنند.
در ادامه محسن جوادی از اهمیت پژوهشهای نظری و بنیادی سخن گفت و اظهار داشت: پیرو صحبت دکتر میرزایی درباره شنیدهشدن صدای پژوهشها باید بگویم شاید صدای برخی پژوهشها در گذشته شنیده نشده ولی بعداً متوجه صدای آن شدهاند؛ چون صدای پژوهش همیشه بلند است و شنیده میشود.
معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به اهمیت پژوهش گفت: مطابق آنچه در سراسر یونان و بعدأ در جهان اسلام رواج داشت، همواره دانش عملی با علم پزشکی مقایسه میشد. یکی از شارحان افلاطون و ارسطو مقایسه جالبی از پزشکی با سیاست و دانشهای عملی دارد. طبق این مقایسه، بین دانش پزشکی و نسخه پزشکی تفاوت وجود دارد. دانش، ماحصل آموختهها در دانشگاههاست ولی نسخه، برآمده از مطالعات موردی و بررسیهای میدانی است.
وی ادامه داد: با الهام از این مقایسه، باید بگویم درست است که مطالعات پژوهشگاه باید کاربردی، میدانی و معطوف به یافتن راهحلها و نسخهنوشتنها باشد، ولی هم مفهوم نسخهنویسی و هم دانش توصیفی لازم است که اگر این دو آن اندازه لازم را نداشته باشند و مثل پزشکی بهروز نشوند و با استانداردهای جدید پیش نروند، نسخهنویسیها شاید علاج ولی خیلی نمیتواند قابل دفاع باشد. لذا این دو باید دست به دست هم پیش روند. بنابراین نباید دانشهای بنیادی و نظری پژوهشگاه ضعیف باشد؛ چرا که این وجه نظری نقش کلیدی هم در اعتبار پژوهشگاه و هم در اعتبار یافتههای پژوهشی آن دارد.
در ادامه این برنامه احمد مسجدجامعی در انتقاد از عدم کاربست پژوهشها در تصمیمگیریها گفت: اینکه همه عزیزان از کاربست پژوهشها در سیاستگذاری سخن میگویند، درست است ولی این بدیهی است. امروز آنچه باعث اهمیت بیشتر علم میشود آن است که بر اساس علمی که داریم عمل کنیم و بسازیم. باید فاصله بین مردم و دستگاههای اجرایی کم شود چون ما در این نظام باید پاسخگو باشیم.
وی در پایان اظهار کرد: نباید فقط وقتی پژوهش به مذاق سیاستگذار خوب آمد آن پژوهش خوب تلقی شود. گاهی اوقات نتایج پژوهشها انکار میشود چون به نظرشان پذیرفتنی نمی آید. بنابراین چگونه به کار بستن نتایج پژوهش ها خود یک مسئله است که می بایست مورد مداقه قرار گیرد.