به گزارش خبرنگار ایرنا، اداره کل حفاظت محیط زیست استان در نظر دارد با انتشار فراخوان طرح احیاء جمعیت گونه در معرض خطر انقراض قزل آلای خال قرمز در محدوده امامزاده علی شامل دریاچه به مساحت حدود پنج هکتار و رودخانه هراز به طول ۲۱ کیلومتر از گزنک تا پل تکاور اسک را اجرا کند.
«قزل آلای خال قرمز» از خانواده آزاد ماهیان و جزو ماهیان رود رو بوده که بر روی سطح بدن و باله پشتی آن خال های قرمز، سیاه ونارنجی دیده می شود، ماهی که زیستگاه آن فقط در آب های بسیار سرد دو ر رودخانه های سنگی ارتفاعات البرز است.
یافته های پژوهشگران نشان می دهد که رودخانه های مازندران از جمله «سردآبرود» چالوس و «هراز» در منطقه دشت لار از زیستگاه های اصلی این گونه است که اکنون به دلایلی مانند آلودگی، به ندرت می توان این گونه را در این مناطق مشاهده کرد.
قزلآلای خالقرمز از گونههای حمایت شده محسوب میشود و در منطقه دشت لار استان مازندران به وفور دیده میشد، یکی از شاخصههای این گونه آبزی که جزو ماهیان سردابی و شاخصی برای سلامت اکوسیستم است، برای زیست احتیاج به آب سرد با اکسیژن بالا دارند به همین دلیل است که در بالادست رودخانهها زندگی میکنند.
هرچند این ماهی پرجنب و جوش است و حرکات سریعی دارد اما نسبت به آلودگی و ناهنجاری اکولوژیکی فوقالعاده حساس است به طوری که با کاهش اکسیژن و افزایش دمای آب، شرایط زیست خود را از دست میدهد که در این صورت گونههای گرمابی به راحتی میتوانند جایگزین آن شوند.
طبق اعلام رسمی شیلات مازندران ۲۴۰ واحد فعال پرورش ماهیان سردآبی در مناطق کوهستانی و جلگه ای استان فعال است که ظرفیت تولید در هر دوره ۶ ماهه ۱۰ تا ۴۰ تن در هر واحد است.
به باور کارشناسان، باید زمینه برای بازسازی طبیعی گونه هایی نظیر قزل آلای خال قرمز در رودخانه های استان مازندران فراهم شود. همسو با این رویکرد حفاظت محیط زیست مازندران در اقدامی عملی فراخوان عمومی مشارکت در طرح احیاء جمعیت گونه درمعرض خطر انقراض قزل آلای خال قرمز را منتشر کرد.
گزارش های غیر رسمی از پیگیری های خبرنگار ایرنا نشان می دهد که به دلیل افزایش ساخت و ساز ها و جمعیت ساکن در مناطق ییلاقی و کوهستانی استان مازندران، علاوه بر ورود انواع فاضلاب های خانگی به داخل رودخانه های بالا دست، دسترسی برای شکار ماهیان خال قرمز منیز بیشتر شده است، گفته می شود صید مایه خال قرمز به علت خوشمزگی، تقاضای بالای برای خرید به هر قمیتی از حالت صید تفریحی به کسب درآمد بعضی از افراد بی وجدان شده است.
اداره کل حفاظت محیط زیست مازندران، تابعیت جمهوری اسلامی ایران، نداشتن سابقه تخلف شکار و صید در پنج سال گذشته با تأیید سازمان حفاظت محیط زیست و نداشتن پیشینه کیفری موثر را از شرایط عمومی و حقوقی متقاضیان برای مشارکت در این طرح را ضروری دانست.
بررسی تاریخی از وضعیت ماهی خال قرمز تحت حفاظت شده نشان می دهد که در سال ۱۳۹۸ همزمان با رونق پرورش ماهیان سردآبی قزا آلای رنگین کمان در رودخانه های مازندران به ویژه در رودخانه هراز و سردآبرود، خطر انقراض این گونه سبب نگرانی شد به طوری که سازمان حفاظت محیط زیست با همکاری بخش خصوصی اقدام به اجرای طرحی در قالب مبارزه بیولوژیک برای حفظ و احیای ماهی قزلآلای خالقرمز کرده است.
به گفته کارشناسان شیلاتی خطری که مزارع پرورش قزلآلای رنگینکمان برای خالقرمزها دارد این بوده است که رنگینکمانها با فرار از حوضچههای پرورش، وارد رودخانه میشوند و به عنوان گونه مهاجم برای خالقرمزها مشکلاتی ایجاد میکنند، غذای آنها را میخورند، عرصه زیستگاهی را تنگ و تداخل ژنتیکی ایجاد میکنند و حتی بچههای خالقرمزها از گزند رنگینکمانها در امان نیستند که این مجموعه عوامل باعث شده تا گونه خالقرمز در معرض خطر انقراض قرار گیرد.
بر این اساس طرح «بگیر و رها کن» تعریف شد که بر اساس آن صیادان دارای مجوز، درصورت صید ماهی خالقرمز باید آن را دوباره در آب رها کنند و اگر قزلآلای رنگینکمان صید کردند از آب خارج کنند که آمارها نشان میدهد با اجرای آن تعداد ماهیان خالقرمز محدوده اجراسی طرح افزایش یافته بوده است.
ماهیگیری با دست و تور در رودخانه های اصلی و فرعی مازندران همواره یکی از تفریحات لذتبخش روستاییان است که این فعالیت سرگرم کننده طی یک دهه گذشته تا کنون به دلیل کم آبی رودخانه ها تقریبا به فرامومشی سپرده شده است.
ماهیگیری با دست و تور ماهیگیری که به زبان محلی (کرفا) گرفته می شود بسیار لذتبخش تر از خوردن ماهی است. در زمان های گذشته جوانان روستایی مازندران به همراه با تجربه ها وارد رودخانه های اطراف محل خود و حتی به سمت رودخانه های مهم شیلاتی استان نیز می رفتند.
مازندران ۱۲۰ رودخانه اصلی و فرعی دارد و بر اساس تعریف شیلات مازندران ۲۳ رودخانه منتهی به دریای خزر در استان از جمله تجن، تلار، هراز، بابلرود، چشمه کیله به عنوان رودخانه های شیلاتی محسوب می شوند.
وجود ۹۰۰ کیلومتر سواحل ایرانی دریای خرز در شمال که ۳۳۸کیلومتر آن درخطه مازندران قرار دارد سبب شده است تا ۱۲۰ رشته رودخانه فصلی و دائمی همواره از نعمت ماهی دار شدن بهره مند شوند و در واقع آبزی پروری یکی از ظرفیت های مهم مازندران است.
شیلات مازندران با دارا بودن بیش از سه هزار و ۵۰۰ مرکز آبزی پروری و اشتغال بیش از ۶ هزار و ۵۰۰ نفر بهره بردار جایگاه ویژه ای درفعالیت های شیلاتی کشور دارد.
طبق آمار شیلات مازندران، پارسال حدود ۸۲ هزار تن انواع آبزیان پرورشی در استان تولید شد.
پرورش ماهیان گرم آبی از جمله کپور، آزاد، سفید و فیتفاک پشت سدها، آببندان ها و مزرعه ها و پرورش ماهیان سرد آبی بویژه قزل آلا در حاشیه رودخانه های دامنه های البرز در استان مازندران انجام می شود.