به گزارش خبرنگار ایرنا، شینا انصاری روز سهشنبه در بیست و هشتمین همایش ملی و نهمین همایش بینالمللی بهداشت محیط در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی اظهار کرد: در فصول سرد سال با آلودگی هوا مواجه هستیم و از سوی دیگر مشکلات عدیدهای در حوزه محیط زیست داریم.
وی افزود: محدودیت منابع آب، نشست زمین و آلایندههای دیگر که شاید به نسبت آلودگی هوا ملموس نیستند، عوارض جدی بر سلامت و کیفیت زندگی انسانها بر جای میگذارند.
انصاری با بیان اینکه آلودگی آب و خاک و مشکلات مدیریت پسماندها از جمله این چالشهاست، گفت: شیرابههای تولیدشده از پسماندهای ویژه و دیگر پسماندها در گروههای پنجگانه، معضل بزرگی هستند.
به گفته وی، سازمان حفاظت محیط زیست به عنوان عالیترین نهاد حاکمیتی در حوزه سیاستگذاری محیط زیست، با توجه به پیوند نزدیک سلامت و محیطزیست، تلاش میکند آلایندههای هوا را کاهش دهد، واقعیت این است که با وجود قانون بسیار خوب هوای پاک که در سال ۱۳۹۶ به تصویب مجلس رسید و مهمترین سند بالادستی در این حوزه است، اما با گذشت هفت تا هشت سال و وجود ۱۴ آییننامه اجرایی، متأسفانه بخش زیادی از این قانون تحقق نیافته است.
وی ادامهداد: از ابتدای دولت چهاردهم، با توجه به شرایط اقتصادی و تحریمها، تلاش شد کارگروه مدیریت آلودگی هوا فعال شود.
وی با بیان اینکه بر اساس فهرست انتشار منابع آلاینده ثابت و متحرک، برای شهرهای مختلف با اولویتبندی منابع برنامهریزی شده است، تاکید کرد: برای شهری مانند تهران که منابع متحرک سهم بیشتری دارد، در حوزه اسقاط خودروهای فرسوده تلاش شده و از شهریور ماه سال گذشته تاکنون حدود ۵۰۰ هزار خودروی فرسوده اسقاط شده است.
وی افزود: نکته این است که به دلیل عقبماندگیها در انجام تکالیف، اقدامات انجامشده کافی نیست، در موضوع اسقاط خودروهای فرسوده، موتورسیکلتهای فرسوده تهران بسیار آلاینده هستند، اما تاکنون اقدامی برای اسقاط و جایگزینی آنها انجام نشده بود.
وی گفت: اخیراً با همکاری استانداری و شهرداری تهران، جایگزینی ۲۰ هزار موتورسیکلت کاربراتوری با موتورسیکلتهای برقی با اولویت شرکتهای بخش خصوصی و پست، به عنوان فاز اول آغاز شده است.
انصاری تأکید کرد: در شهرهایی که آلودگی منابع ثابت آنها بالاتر است، مانند اهواز و اراک، تلاش بر کاهش آلودگیهای بخش صنعتی متمرکز شده است، همچنین کاهش فلر سوزیها در استانها با همکاری وزارت نفت پیگیری میشود.
وی با بیان اینکه اولویت دیگر دولت چهاردهم که مورد تأکید رئیس جمهور است، توسعه انرژیهای تجدیدپذیر است، افزود: در طول یک سال گذشته، رشد حدود ۶۰ درصدی در حوزه توسعه انرژی خورشیدی نسبت به سالهای گذشته داشتیم.
وی گفت: با توجه به قرارگیری کشور در منطقه غرب آسیا و مواجهه بیش از میانگین جهانی با پدیده تغییر اقلیم و افزایش دما، تشدید عوامل بیماریزا از عوارض غیر مستقیم تغییرات آب و هوایی محسوب میشود.
وی افزود: سازمان جهانی بهداشت پیشبینی کرده که طی ۲ دهه آینده بیش از پنج میلیون مرگ اضافی بر اثر تغییرات آب و هوایی در جهان رخ خواهد داد، بر این اساس، ظرفیت سازگاری نظام سلامت هر کشور میتواند معیاری برای توانایی انطباق با اثرات ناگوار بهداشتی تغییر اقلیم باشد.
وی گفت: تابآوری اقلیمی سازمانهای بهداشتی و درمانی، سنگ محک توانایی آنها در پیشبینی، پیشگیری، پاسخگویی، مقابله و بازیابی شرایط نامطلوب و تنشهای مرتبط با تغییرات اقلیمی است.
وی تاکید کرد: باید تغییر اقلیم را علاوه بر بحران محیط زیستی مثابه یک بحران در حوزه سلامت و بهداشت عمومی هم تلقی کرد، شواهد نشان می دهد مخاطرات انسانی به ویژه تاثیرات بر سلامت انسانها چالشی بزرگ برای سیاستمداران، دانشمندان و عموم مردم خواهد بود.
انصاری گفت: اثرات غیر مستقیم تغییر اقلیم شامل بیماریهای منتقله از حشرات ناقل بیماریهای خطرناک است که در کشور ما هم دیده شده است. به خطر افتادن امنیت غذایی، گسترش فقر، ایجاد جنگ، درگیری و مهاجرتهای درون و برون مرزی سایر اثرات غیر مستقیم تغییر اقلیم است.
به گفته وی مهاجرت مرتبط با تغییر اقلیم یک پدیده پیچیده و زمینهای است که تحت تاثیر عوامل متغیر آب و هوایی و شایر عوامل قرار دارد.
معاون رئیس جمهور افزود: امروزه تغییرات اقلیمی به ویژه کاهش شدید بارندگی سالانه در کنار سایر تغییرات محیطی مانند خشک شدن تالابها، تخریب زمین، توفانهای گرد و غبار و بیابان زایی سبب مشکلات عدیده محیط زیستی شده است و دامنه گستردهای از این توفانها می توانند منابع آلاینده و عوامل بیماری زا را حمل کنند و این ذرات گرد و غبار می توانند مشکلات متعددی را بر سلامت انسان و سایر موجودات زنده بر جای بذارند
وی در ادامه به اجلاس آب و هوایی بلم در برزیل اشاره کرد و گفت: یکی از محورهایی که در اجلاس برزیل مدنظر قرار گرفت، تاثیرات تغییر اقلیم و سلامت است و در این اجلاس اخیر این موضوع پررنگتر از دورههای قبل مطرح و سلامت به عنوان محور سازگاری و عدالت اقلیمی برجسته شد.
انصاری گفت: طرح اقدام سلامت بلم راه اندازی شد تا کشورها تشویق شوند که سیاستهای سلامت مرتبط با اقلیم را در وزارتخانهها و دستگاههای خود رصد و هماهنگ کنند.
به گفت وی موضوع سازگاری و تاب آوری در مقابل تغییر اقلیم به عنوان یکی از راهبردها مطرح است.
رئیس سازمان حفاظت محیطزیست ادامه داد: در راستای اجرای ماده ۲۱ قانون برنامه هفتم پیشرفت، مهرماه سال جاری برنامه مدیریت تغییرات اقلیمی به تصویب دولت رسید که در این برنامه هم سه محور اساسی مدنظر قرار گرفت.
وی افزود: محور نخست موضوع توسعه اقتصاد سبز و صنعت کم کربن که با رویکرد کاهش انتشار گازهای گلخانهای از طریق بهینه سازی مصرف انرژی، تنوع بخشی به منابع انرژی و جذب کربن و مدیریت پسماند دنبال میشود، محور دوم موضوع افزایش سازگاری و کاهش آسیبهای ناشی از تغییر اقلیم در بخشهای آب کشاورزی، بهداشت محیط، ارتقای سازگاری در بخش پایش و پیشبینی و پیش آوایی موضوعات مرتبط با تغییر اقلیم است و محور سوم هم ارتقای هماهنگی و انسجام سازمانی و دیپلماسی محیط زیست که هدف این است که با همکاری بین دستگاههای مختلف و با کمک دستگاههای اجرایی و بخشهای تخصصی دانشگاهها و مراجع علمی موضوعات و اهمیت و اولویتها را تبیین کنند.
انصاری گفت: امیدوارم که در طول برگزاری سه روزه این همایش دستاوردهای ارزشمندی در حوزه بهداشت محیط و محیط زیست شاهد باشیم و راهکارهای عملی که در دستگاه های اجرایی و حاکمیتی برای کاهش مسائل و مشکلات محیط زیستی کم کند.
۲۴ درصد بار بیماریها و مرگ و میر ناشی از عوامل محیطی است
رئیس انجمن علمی بهداشت محیط ایران با بیان اینکه بهداشت محیط هزینه نیست، بلکه سرمایهگذاری برای سلامت، رفاه و توسعه پایدار است، گفت: ۲۴ درصد بار بیماریها و مرگ و میر ناشی از عوامل محیطی است
انوشیروان محسنی بندپی اظهار کرد: بر اساس آمارهای جهانی، آلودگی هوا ۵۴.۶ درصد، مواجهه با سرب ۲۴ درصد، گرمای غیربهینه ۱۲.۹ درصد، وضعیت شستشوی نامناسب ۸ درصد و رادون حدود ۶ درصد در مرگومیر نقش دارند و در سال ۲۰۲۵ شمار مرگهای منتسب به این عوامل به ۱۳.۷ میلیون نفر رسید.
محسنی بندپی با اشاره به وضعیت کشور افزود: سهم عوامل محیطی از مرگومیر در ایران به ۲۶ درصد افزایش یافته است. سالانه حدود ۳۹۰ تا ۴۱۰ هزار مرگ به دلایل مختلف در کشور رخ میدهد که از این تعداد، حدود ۱۰۴ هزار مورد به عوامل محیطی منتسب است.
وی تأکید کرد: سهم مواجهه با سرب در کشور ۳۷ درصد است که در مقایسه با میانگین جهانی ۲۴ درصد، رقم بسیار بالایی محسوب میشود در حالی که سرب علاوه بر ایجاد بیماریهای قلبی و کلیوی، بر آیندهسازان کشور که مسئولیتهای مختلف را بر عهده خواهند گرفت نیز تأثیر منفی میگذارد.
محسنی بندپی به شاخص عملکرد محیط زیست اشاره کرد و گفت: در حیطه بهداشت محیط بین ۲۳ کشور منطقه، رتبه سیزدهم را داریم و نسبت به سال ۲۰۲۲ حدود ۱.۶ درصد رشد داشتهایم اما در حیطه تغییر اقلیم وضعیت بدتر شده و با رتبه سیزدهم، ۰.۶ درصد از میانگین منطقه پایینتر هستیم.
وی به شاخص امنیت آب پرداخت و یادآور شد: با اقلیمی که ۸۵ درصد آن خشک، نیمهخشک و فراخش است و میانگین نزولات آسمانی حدود ۲۴۰ میلیمتر است، در سال آبی گذشته با کاهش بارش به حدود ۱۵۰ میلیمتر مواجه بودیم. وی تصریح کرد رتبه ایران در شاخص امنیت آب ۴۸ است و در منطقه در جایگاه هجدهم قرار داریم.
رئیس انجمن علمی بهداشت محیط ایران در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به مهمترین ضعفهای مدیریت آب در کشور گفت: مشکلات اصلی در سه بخش حکمرانی، کیفیت و ارزش اقتصادی آب متمرکز است.
محسنی بندپی در توضیح ضرورت گسترش اقدامات پیشگیرانه بهداشت محیط گفت: این اقدامات دارای هزینه پایین و اثربخشی بالا هستند، جمعیت وسیعی را تحت پوشش قرار میدهند، کیفیت زندگی و رضایتمندی عمومی را افزایش میدهند و به کاهش نابرابری و تحقق عدالت در سلامت کمک میکنند.
وی افزود: در مدیریت راهبردی تنش آبی، باید بر پیادهسازی نظام مدیریت یکپارچه منابع آب و افزایش بهرهوری در کشاورزی تمرکز کرد. در حال حاضر به ازای هر کیلوگرم محصول دو مترمکعب آب مصرف میکنیم در حالی که میانگین جهانی معکوس این رقم است.
رئیس انجمن علمی بهداشت محیط ایران در بخش کیفیت هوا اعلام کرد: آمارها نشان میدهد ۵۷.۱ درصد از مرگهای منتسب به عوامل محیطی، ناشی از آلودگی هوا است و اگرچه قانون هوای پاک قانونی مترقی است، اما تنها ۱۵ درصد از تکالیف آن محقق شده است.
محسنی بندپی به آمار منتشر شده توسط معاون بهداشت وزارت بهداشت استناد کرد و گفت: در سال ۱۴۰۲، ۵۸ هزار و ۷۵۰ نفر به دلیل آلودگی هوا فوت کردند و خسارت اقتصادی آن ۱۷ میلیارد دلار بوده است.
رئیس انجمن علمی بهداشت محیط ایران بر لزوم تدوین و اجرای برنامههای کاهش آسیبپذیری، ارتقای تابآوری و سازگاری با تغییر اقلیم تأکید کرد و گفت: بدون سازگاری با تغییر اقلیم، سایر مداخلات محیطی پایدار نخواهند بود.
محسنی، تقویت نظام مدیریت پسماندهای شهری، صنعتی، بهداشتی و درمانی و همچنین پیادهسازی اصول ایمنی مواد شیمیایی را از دیگر اولویتهای اصلی برشمرد.
رئیس انجمن علمی بهداشت محیط ایران اضافه کرد: بخش بسیار مهم، ارتقای سطح دانش و سواد سلامت آحاد جامعه است و اگر مشارکت و همراهی مردم را داشته باشیم، اثربخشی اقدامات پیشگیرانه بسیار بالا میرود و شاهد ارتقای سرمایه اجتماعی خواهیم بود.
وی ادامه داد: بهداشت محیط هزینه نیست، سرمایهگذاری برای سلامت، رفاه و توسعه پایدار است. فاصله بین وضع موجود و اسناد بالادستی، بنبست نیست و در توان متخصصان و دانشگاههای کشور است که برای بهبود این شاخصها اقدام کنند.
رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در این همایش اظهار کرد: سلامت دغدغه انسان از بدو خلقت بوده و همیشه هم دغدغه انسانها خواهد بود.
محمداسماعیل قیداری با بیان اینکه نوع زندگی، تولید زباله و مصرف آب امروزه نسبت به گذشته متفاوت شده است، گفت: سلامت ما به شدت تحت تاثیر محیط زیست است و در آینده این وابستگی و ارتباط بین محیط زیست و سلامت، به دلیل تغییرات اقلیمی بیشتر خواهد شد.
وی با تاکید بر اینکه سلامت و کمبود آب تهدیدکننده پنهان سلامتی است، افزود: تغییر اقلیم و خشکسالی که امروزه نگران آن هستیم تبعاتی دارد. وقتی آب کم شود دسترسی به آب سالم نیز با مشکل مواجه میشود.
به گفته قیداری، محیط زیست به ویژه هوا و آلودگی هوا، بیشترین اثر را بر کودکان دارد و کودکان قشر تاثیرپذیری از مسئله آلودگی هوا هستند زیرا فیزیولوژی و بیماریها و واکنش آنها به بیماریها متفاوت است.
وی با بیان اینکه باید بتوانیم با جمعبندی علل بروز عوارض پدیدههای زیستمحیطی و با ارائه راهکارها این معضل را حل کنیم، تاکید کرد: باید سیاستگذاران را به سمتی ببریم که بدانند محیط سالم به معنای انسان سالم است و کشور پیشرفته نیز وابسته به انسان سالم است.
کمبود ۸۰ هزار نیروی بهداشتی در وزارت بهداشت
رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی، نیز در این همایش بینالمللی گفت: شاید بتوان گفت این حرف درست است که گفته میشود نظام سلامت مانند چاه ویلی است که هیچگاه پر نمیشود. برای همین در قوانین بالادستی و در سیاستهای ابلاغی تاکید شده که منابع پایدار برای سلامت پیشبینی شود.
حسینعلی شهریاری افزود: این منابع از ۱۰ درصد خالص هدفمندی یارانهها و دیگری، از یک درصد مالیات بر ارزش افزوده است با وجود این همواره معاونین بهداشت گلایهمند هستند و این بودجهها محقق نمیشود.
شهریاری افزود: متاسفانه ما نه غذای سالمی داریم نه هوا و آب سالمی داریم. در خصوص آلودگی هوا میگویند حدود ۶۰ هزار مرگ در سال منتسب به آلودگی هواست اما باید دید چه میزان از این مرگها منتسب به تغذیه ناسالم و مصرف فست فودها است.
رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی ادامه داد: ۸۰ هزار نیروی بهداشتی در وزارت بهداشت کمبود داریم زیرا همواره اولویت حتی برای نمایندگان مجلس نیز درمان است.
وی ادامهداد: نمایندگان مجلس برای شهرهای خود متخصص و نیروی درمانگر و دستگاه سیتیاسکن میخواهند و من به ندرت یاد دارم که در مجلس از وزرای بهداشت در مجلس بابت اینکه چه کاری در بهداشت شده سوال شود.
رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی ادامهداد : امسال بودجه نظام سلامت نسبت به گذشته دو برابر شد اما همه بودجههای تصویب شده محقق نمیشود.