شفقنا افغانستان- در حالی‌ که شهر کابل زیر فشار سنگین بیکاری، فقر و بازگشت گسترده مهاجران دست‌وپنجه نرم می‌کند، پیاده‌روها و جاده‌های این شهر روزبه‌روز بیش‌تر به تصرف بساط دست‌فروشان درمی‌آید؛ وضعیتی که نه‌تنها نظم شهری را مختل کرده بلکه به گفته شهروندان، زمینه‌ساز افزایش دزدی‌های خیابانی، کیسه‌بری و ناامنی در بازارها و مسیرهای پرتردد شده است.

به گزارش شفقنا افغانستان؛ بسته‌شدن پیاده‌روها، ازدحام ترافیکی، کاهش احساس امنیت و سرگردانی عابران پیاده اکنون به بخشی از زندگی روزمره کابل‌نشینان تبدیل شده؛ بحرانی که شهروندان، نبود مدیریت کارآمد شهری و سیاست‌های ناکارآمد طالبان را عامل اصلی تشدید آن می‌دانند در حالی‌ که خود دست‌فروشان می‌گویند برای بقا و تأمین نان شب، چاره‌ای جز اشغال خیابان‌ها ندارند.

مسدود شدن پیاده‌روها، افزایش دزدی و گسترش دست‌فروشی؛ چهره آشفته شهر کابل

در ماه‌های اخیر، شهر کابل بیش از هر زمان دیگر با پدیده مسدود شدن پیاده‌روها، ازدحام بی‌سابقه دست‌فروشان و افزایش سرقت‌های خرد به‌ویژه دزدی تلفن همراه و کیسه‌بری، روبه‌رو شده است؛ وضعیتی که زندگی روزمره شهروندان را با دشواری‌های جدی همراه کرده و نگرانی‌های گسترده‌ای را در میان باشنده‌گان پایتخت برانگیخته است.

پیاده‌روهایی که دیگر برای عابران نیست

شماری از باشندگان کابل می‌گویند که پیاده‌روها عملاً کارکرد اصلی خود را از دست داده‌اند و بخش بزرگی از آن‌ها به محل پهن کردن بساط دست‌فروشان تبدیل شده است. به گفته آنان در بسیاری از نقاط شهر عابران پیاده ناچارند برای عبور و مرور به جاده‌های موتررو وارد شوند؛ موضوعی که هم خطرات جانی در پی دارد و هم سبب تشدید ازدحام ترافیکی می‌شود.

به باور شهروندان، کم‌عرض بودن شماری از جاده‌ها در کابل از یک‌سو و حضور گسترده دست‌فروشان در حاشیه و متن جاده‌ها از سوی دیگر، رفت‌وآمد شهری را به‌شدت مختل کرده و زمان رسیدن مردم به محل کار، بازار و مراکز خدماتی را به‌گونه چشم‌گیری افزایش داده است.

ازدحام، فرصتی برای دزدان خیابانی

باشنده‌گان کابل هشدار می‌دهند که ازدحام ناشی از بساط‌گستری در پیاده‌روها و جاده‌ها، زمینه را برای فعالیت دزدان تلفن همراه و کیسه‌بران فراهم کرده است. به گفته آنان تنها یک لحظه غفلت در میان این شلوغی‌ها می‌تواند به از دست رفتن تلفن همراه، پول نقد و دیگر وسایل شخصی منجر شود.

برخی شهروندان می‌گویند که در هفته‌های اخیر موارد سرقت خرد در بازارها و مسیرهای پرتردد افزایش یافته و احساس امنیت به‌ویژه در ساعات شلوغ روز به‌طور محسوسی کاهش یافته است.

انتقاد از مدیریت شهری طالبان

شماری از باشنده‌گان کابل، طالبان را در شکل‌گیری این وضعیت مقصر می‌دانند و می‌گویند که نبود برنامه‌ریزی منسجم شهری و مدیریت کارآمد باعث تشدید بی‌نظمی در بازارها و خیابان‌های شهر شده است. آنان از طالبان می‌خواهند که با ایجاد مکان‌های مشخص برای فعالیت دست‌فروشان و کاهش مالیه این مکان‌ها، زمینه را برای انتقال بساط‌ها از جاده‌ها و پیاده‌روها فراهم کنند.

به باور آنان، اگر هزینه کرایه و مالیه این مکان‌ها کاهش یابد، بسیاری از دست‌فروشان حاضر خواهند شد در چارچوب مشخص فعالیت کنند و از ایجاد سد معبر و بی‌نظمی در سطح شهر جلوگیری شود.

روایت یک شهروند: بازارهای قفل‌شده

زهرا، یکی از باشنده‌گان منطقه کوته‌سنگی کابل، از ازدحام شدید در بازارهای این منطقه شکایت دارد. او می‌گوید که افزایش بی‌رویه دست‌فروشان، پیاده‌روها را کاملاً مسدود کرده و ترافیک شهری را به وضعیت بحرانی رسانده است.

به گفته او، افزایش بیکاری و بازگشت گسترده مهاجران از کشورهای همسایه، از عوامل اصلی رشد دست‌فروشی در شهر است. زهرا می‌افزاید: «دست‌فروش‌ها واقعاً زیاد شده‌اند و این یک مشکل جدی برای مردم است. خود آن‌ها هم ناچار به کار هستند، اما اگر این وضعیت به شکل اساسی مدیریت شود، نه راه‌ها بند می‌شود و نه مردم از کار و زندگی‌شان عقب می‌مانند.»

دست‌فروشان؛ میان فشار معیشت و برخوردهای شاروالی

در سوی دیگر این معادله، شماری از دست‌فروشان در کوته‌سنگی و مناطق اطراف آن می‌گویند که جمع‌آوری کراچی‌های‌شان از سوی شاروالی طالبان، آنان را ناچار کرده است بساط خود را مستقیماً روی جاده‌ها پهن کنند. بسیاری از این دست‌فروشان دانشجویان یا جوانان تازه فارغ‌التحصیل هستند که به‌دلیل نبود فرصت‌های شغلی به کارهای روزمزدی و دست‌فروشی روی آورده‌اند.

نجیب الله، دانشجوی سال دوم رشته اینجینری ساختمان، یکی از این دست‌فروشان است. او می‌گوید که برای تأمین هزینه‌های تحصیلی و کرایه اتاق ناچار است هر روز به سرک بیاید. به گفته او برخوردهای سخت‌گیرانه شاروالی و جمع‌آوری مکرر کراچی‌ها زندگی را برای دست‌فروشان دشوارتر کرده است.

او می‌گوید: «من از ولایت پروان برای درس به کابل آمده‌ام و پدرم توان کمک مالی ندارد. بارها دیده‌ام که کراچی همکاران ما را می‌برند و دیگر پس نمی‌دهند. مردم از روی دل خوش دست‌فروشی نمی‌کنند؛ این اجبار زندگی است.»

فقر، بیکاری و سایه سنگین گرسنگی

گسترش دست‌فروشی در کابل در حالی ادامه دارد که نهادهای بین‌المللی نسبت به وخامت اوضاع معیشتی در افغانستان هشدار داده‌اند. برنامه جهانی غذا به‌تازگی اعلام کرده است که گرسنگی در افغانستان با سرعت نگران‌کننده‌ای در حال افزایش است و این کشور به یکی از کانون‌های اصلی بحران گرسنگی در جهان تبدیل شده است.

بر اساس گزارش این نهاد با نزدیک شدن فصل زمستان، وضعیت گرسنگی و سوءتغذیه به‌ویژه در میان کودکان عمیق‌تر خواهد شد؛ به‌گونه‌ای که افغانستان هم‌اکنون از نظر سوءتغذیه حاد کودکان در میان کشورهای دارای بالاترین آمار در جهان قرار دارد.

شهری میان بی‌نظمی و بحران معیشت

کارشناسان اجتماعی می‌گویند که پدیده مسدود شدن پیاده‌روها و افزایش دست‌فروشی، تنها یک معضل شهری نیست؛ بلکه بازتابی از بحران عمیق اقتصادی، بیکاری گسترده و نبود سیاست‌های حمایتی کارآمد است. به باور آنان برخوردهای مقطعی و قهری نه‌تنها مشکل را حل نمی‌کند بلکه به تشدید بی‌نظمی، افزایش نارضایتی عمومی و رشد جرایم شهری منجر می‌شود.

شهروندان کابل خواستار راه‌حل‌های پایدار، مدیریت شفاف شهری و توجه جدی به معیشت اقشار آسیب‌پذیر هستند؛ راه‌حل‌هایی که هم حق عابران پیاده را تأمین کند و هم نان دست‌فروشان را از آنان نگیرد.