به گزارش ادارهکل روابط عمومی و امور بینالملل نهاد کتابخانههای عمومی کشور، نشست علمی «کتابخانههای پاپآپ»، دوشنبه ۲۴ آذر ۱۴۰۴، همزمان با هفته پژوهش، با سخنرانی قاسم موحدیان؛ عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی و حسن محمودی توپکانلو؛ عضو هیئت علمی دانشگاه سمنان، در سالن جلسات ستاد مرکزی نهاد برگزار شد.
حسن محمودی توپکانلو؛ عضو هیئتعلمی گروه علم اطلاعات و دانششناسی دانشگاه سمنان که بهصورت مجازی به ارائه مطالب خود پرداخت، با بیان اینکه پاپآپ بهصورت رسمی و آکادمیک، کمتر از دو دهه است که وارد بازاریابی شده است، گفت: از این پدیده، بهعنوان واحد بازاریابی جدید یاد میکنند که بهصورت فصلی میتواند بهعنوان محیط خردهفروشی، مشتریان را در یک بازه زمانی محدود، مشغول خودش کند. پاپآپ روی سه ویژگی صحبت میکند؛ اول زودگذر بودن آن که در بازه زمانی محدودی است و همیشگی نیست؛ دوم تجربیبودن آن که امکان تجربهپذیر بودن خدمت را به مشتری میدهد و سوم هم انعطافپذیر بودن پاپآپ که بُعد فضایی آن ایجاب میکند تا در هر مکان عمومی و فرهنگی و در هر زمان مشخص و هر شکل مختلفی، برگزار شود و بهراحتی قابل انعطاف هم باشد. همچنین، به لحاظ راهبردی هم به منظور ترویج یک برند خاصی، حضور پیدا میکند.
وی ادامه داد: جایی که پاپآپ را برگزار میکند، اهداف ارتباطی، تجربی، مالی و یا آزمایشی را دنبال میکند. سازمان میخواهد با رویداد پاپآپ، با مجموعههای دیگر ارتباط داشته باشد، سود و منفعت خود را کسب کند، فضاهای جدیدی را تجربه کند و لازم دارد که بازخورد جامعه یا بازار را نسبت به محصول ارائه شدهاش بسنجد. برای اجرای رویداد پاپآپ در کتابخانه یا جای دیگر، باید اهدافمان را بشناسیم و برنامهریزی درستی داشته باشیم. اجرای پاپآپ هم بحث مهم تعامل و ارتباط مشتریان با کارکنان را مطرح میکند و پس از اجرای پاپآپ، باید تجربیات ثبت شوند تا بازخوردها و کم و کاستیها بررسی شده و رویداد ارتقا پیدا کند.
عضو هیئتعلمی دانشگاه سمنان در ادامه، کتابخانههای پاپآپ را رویدادی قلمداد کرد که در راستای برنامهها و اهداف کتابخانهها باشند و تاکید کرد: این کتابخانهها، جایگزین کتابخانه امروزی نیست و مکمل آنها است و خدماتش را در درون جامعه و بخشی از کتابخانهها را هم به آنهایی که دسترسی فیزیکی به کتابخانه ندارند، ارائه میدهد. میشود کتابخانه پاپآپ را در میادین شهر، مساجد، پاساژها و بازارها و هرجایی که مخاطب کتابخانه حضور داشته باشد، ارائه کرد. تجربه نشان داده که این رویدادها میتواند نشاط را در کتابخانهها ایجاد کند و باعث علاقهمندی به کتاب شود. هر جا پاپآپ برگزار شده است، اعضا و مخاطب بیشتری جذب شدند و افزایش فضای تعامل و کسب اطلاعات بیشتر از کاربران و ثبت بازخورد از آنها اتفاق افتاده است. برای راهاندازی پاپآپ در کتابخانه عمومی، باید جامعه هدف، مخاطب و مکان مناسب آنها را مشخص کنیم. تبلیغات، عامل مهم در جذب مخاطب در پاپآپ است. این رویداد حتما باید با حضور نیروی ارزیاب انجام شود.
این استاد کتابداری، هدف از اجرای پاپآپ در کتابخانههای سیار را، افزایش دسترسی به منابع و جذب مخاطب جدید در مناطق کمبرخوردار از کتاب دانست و گفت: در جلسههای کتابخوانی هم میتوان پاپآپ برگزار کرد و خوب است که این جلسات را از کتابخانهها به داخل جامعه و فضاهای غیر از کتابخانه برد. از دیگر انواع رویدادهای پاپآپ در کتابخانهها میتوان به پاپآپ مبادله کتاب، قصهگویی، کارگاههای آموزشی، نمایشگاههای موقت در زمینههای تاریخی و هنری، میزهای کمک فناوری، ترویج علم، رویدادهای نویسندگی، تاریخ محلی، بازی و سرگرمی، جلسات علمی، سلامت، مهارتهای اجتماعی و مهارتهای شغلی و کارآفرینی اشاره کرد.
وی در پایان سخنان خود، بیان کرد: کتابخانهها اگر میخواهند به سمت اجرای رویدادهای بیشتر بروند، باید امکانات، تجهیزات و نیروی انسانی خود را افزایش دهند؛ همچنین ما برای داشتن پاپآپ به معنای واقعی، باید به درون جامعه برویم. نباید اجرای این رویداد حالت تجویزی و تحمیلی و دستورات بالا به پایین به کتابخانهها و شهرها باشد، چون تاثیری در اجرای بهتر پاپآپ ندارد.
لزوم ایجاد «کتابرسان سیار پاپآپ» برای ارائه کتابخانه پاپآپ در مناطق کمبرخوردار
دیگر سخنران جلسه، قاسم موحدیان؛ عضو هیئتعلمی گروه علم اطلاعات و دانششناسی دانشگاه خوارزمی بود که با بیات اینکه خدمات پاپآپ، مفهوم جدیدی است و قدمت چندانی در حوزه بازاریابی ندارد، گفت: باید در وامگیری از مفاهیم بازاری و مصرفی در تعریف این مبحث احتیاط بکنیم. باید پاپآپ و مفهوم آن، در چارچوب دنیای سیالی که در آن هستیم، تعریف شود که بحث فناوری هم بر اهمیت آن میافزاید. مفهوم فهم خدمات پاپآپ هم در همین فضا معنا پیدا میکند و با اجرای آن، مفهوم کار سنتی هم متحول میشود و به مراتب، فضای کتابخانه را هم از شکل معمول و سنتی امروز متحول میکند؛ پس باید نسبت به این مسئله متناسبسازی اتفاق بیفتد و کتابخانه خدمات خودش را با شرایط جدید تطبیق دهد. در فضای سیّال، دیوارهای کتابخانه همان دیوارهای شهر است و در فضای سریع امروز، باید با این دید جلو رفت، چون فرصت جذب مخاطب را از دست میدهیم. باید خدمت را به نزد مخاطب ببریم و اینگونه پیادهسازی خدمات، در پاپآپ معنا پیدا میکند.
وی افزود: در حوزه پیادهسازی پاپآپ هم در کتابخانههای استرالیا و انگلیس و کتابخانههای پیشرو این تجربه اتفاق افتاده و ما هم میتوانیم در کتابخانههای خودمان هم آنها را با سازوکارهای بومی خودمان اجرا کنیم. ورود شتابزده در این زمینه، میتواند دیدگاهها را تغییر دهد، ولی در عینحال باید چالشهای این مسئله را دید و با سازوکارهای اداری و ساختاری خودمان آنها را جلو ببریم. ما همواره بخشی از خدمات نهاد و کتابخانههای عمومی را در نمایشگاهها و رویدادها ارائه میدهیم، ولی باید خدمات پاپآپ را بهصورت یکپارچه و عدالتمحور ببینیم و در همه مناطق کشور توسعه دهیم. پاپآپ در راستای عدالت اطلاعات هم هست، یعنی کسانی که آشنا نبودند و امکان استفاده از خدمات کتابخانهها را ندارند، میتوانند از طریق پاپآپ از خدمات کتابخانهای استفاده کنند. پژوهشهایی که شده، نشان میدهد که خدمات پاپآپ در بازسازی چهره خدمات مختلف در جامعه موثر بوده است. پاپآپ میتواند طیف گستردهای از جامعه را شامل شود و غیر از کتابخانه سیار، میتوانیم «کتابرسان سیار پاپآپ» هم داشته باشیم که کتاب را به شکل پاپآپ در مناطق مختلف ارائه بدهد.
موحدیان در پایان، حضور کتابخانههای عمومی در سازمانها و ادارت بهصورت پاپآپ را به علت موقت بودن و تاثیر بالای آن پیشنهاد داد و گفت: پاپآپها را باید در فضاهایی از شهر که تا دیروز فضاهای مردهای بودند برگزار کرد. خدمات پاپآپ به شرط تربیت نیروی انسانی کافی، در پلتفرمهای مجازی هم قابل ارائه است. لازم است تا دستورالعملهایی برای اجرای خدمات پاپآپ به کتابخانهها ارائه شود تا خدمات شکل صحیحی داشته باشند.