بهنام میرزایی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایرنا، با تشریح تدابیر این شرکت برای مدیریت ریسک در شبکه گسترده انتقال گاز کشور، اظهار کرد: ایران به‌دلیل وسعت جغرافیایی و تنوع اقلیمی، در معرض مخاطراتی نظیر زلزله، رانش زمین، فرونشست و حتی حوادث انسانی قرار دارد. از این‌رو، استانداردهای شرکت ملی گاز ایران تمامی مراحل طراحی، اجرا، آزمون، عبور از موانع طبیعی و تاب‌آوری خطوط در برابر بلایای طبیعی را به‌صورت جامع پوشش می‌دهد.

وی با تأکید بر استحکام و ایمنی بالای شبکه انتقال گاز کشور افزود: در مرحله طراحی، مشخصات فنی خطوط انتقال از جمله ضخامت لوله، کلاس محل (Location Class) و حریم ایمنی، متناسب با ویژگی‌های هر منطقه جغرافیایی تعیین می‌شود. فاصله متعارف ایستگاه‌های شیر در خطوط انتقال حدود ۲۵ کیلومتر است، اما در مناطق پرریسک مانند محدوده‌های دارای گسل، رانش زمین یا تراکم جمعیتی بالا، این فاصله کاهش می‌یابد تا امکان واکنش سریع‌تر در شرایط اضطراری فراهم شود.

مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران با اشاره به مطالعات پیش از اجرای پروژه‌ها تأکید کرد: پیش از آغاز هر طرح انتقال، مطالعات زمین‌شناسی گسترده‌ای انجام می‌شود که علاوه بر تأثیرگذاری در برآورد هزینه‌ها، نوع و سطح زیرساخت مورد نیاز را مشخص می‌کند. برای نمونه، در صورت شناسایی گسل در مسیر خط، ایستگاه‌های شیر قبل و بعد از آن با فواصل کوتاه‌تر جانمایی می‌شوند.

میرزایی درخصوص فرونشست زمین خاطرنشان کرد: با توجه به تبدیل‌شدن این پدیده به یکی از چالش‌های جدی سال‌های اخیر، از مشاوران تخصصی برای انجام مطالعات تکمیلی و ارائه راهکارهای فنی در مناطق در معرض خطر استفاده شده است. در مرحله بهره‌برداری نیز شرکت انتقال گاز ایران به‌عنوان بهره‌بردار اصلی خطوط سراسری، برنامه‌های بازرسی دقیق و دوره‌ای را متناسب با سطح ریسک هر منطقه اجرا می‌کند.

اجرای طرح «مدیریت یکپارچه خطوط انتقال»

وی از اجرای طرح «مدیریت یکپارچه خطوط انتقال» خبر داد و یادآور شد: بر اساس این رویکرد، طراحی و اجرای خطوط بر مبنای ریسک‌پذیری مناطق انجام می‌شود. به‌عنوان مثال، اگر در یک مسیر ۴۰۰ کیلومتری، حدود ۱۰۰ کیلومتر در محدوده‌های پرریسک قرار داشته باشد، در همان بخش‌ها تراکم تجهیزات کنترلی و دقت اجرایی افزایش می‌یابد. این رویکرد ریسک‌محور موجب می‌شود در صورت بروز حادثه، تنها بخش آسیب‌دیده از مدار خارج شود و نه کل مسیر انتقال.

مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران تصریح کرد: خروجی این شیوه طراحی و اجرا، تحویل شناسنامه فنی دقیقی به بهره‌بردار است که شرایط فنی و محیطی هر بخش از خط را مشخص می‌کند و مبنای برنامه‌های پایش و کنترل آتی قرار می‌گیرد؛ اقدامی که هرچند اثرات آن در کوتاه‌مدت ملموس نیست، اما ایمنی و پایداری شبکه انتقال گاز کشور را در دهه‌های آینده تضمین خواهد کرد.

میرزایی درخصوص نوسازی و فرسودگی خطوط انتقال توضیح داد: یکی از فرآیندهای نظام‌مند در شرکت ملی گاز ایران، اجرای پروژه‌های تغییر کلاس خطوط انتقال است. این پروژه‌ها یا به‌دلیل کاهش ضخامت و افت ایمنی لوله‌ها پس از سال‌ها بهره‌برداری تعریف می‌شوند، یا در نتیجه تجاوز معارضان به حریم خطوط، به‌ویژه در مناطق شمالی کشور. در این فرآیند، بخش‌هایی از خطوط با لوله‌های جدید و دارای کلاس کاری بالاتر جایگزین می‌شوند.

اجرای طرح های نوسازی در خط اول سراسری گاز

وی با اشاره به به‌کارگیری فناوری‌های نوین افزود: در تمامی مراحل از مطالعه و طراحی تا اجرا و نظارت، از فناوری‌های روز استفاده می‌شود. به‌عنوان نمونه، در برخی بخش‌های خط اول سراسری گاز که از قدیمی‌ترین خطوط کشور به‌شمار می‌رود، طرح‌های نوسازی و اصلاح مسیر در دست بررسی است.

مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران همچنین از به‌کارگیری موفق فناوری میکروتونلینگ (Micro Tunnelling) خبر داد و گفت: برای نخستین بار در کشور، این فناوری در عبور خط نهم سراسری گاز از رودخانه کارون مورد استفاده قرار گرفت. به‌دلیل شرایط خاص زمین‌شناسی و محدودیت روش‌های متداول، اجرای این بخش با شیوه‌های پیشین امکان‌پذیر نبود، اما با استفاده از میکروتونلینگ، عملیات عبور با موفقیت انجام شد؛ آن در پروژه ای با اولویت اجرائی بالا.

میرزایی به موضوع افزایش بهره‌وری انرژی در تأسیسات گازی اشاره کرد و ادامه داد: در ایستگاه‌های تقویت فشار، بخشی از انرژی خروجی توربوکمپرسورها به‌صورت حرارت تلف می‌شود. به همین منظور، بازیافت این انرژی از طریق فناوری‌های ORC و SRC مورد بررسی قرار گرفت و با توجه به محدودیت منابع آبی در بسیاری از مناطق کشور، فناوری ORC به‌عنوان گزینه‌ای مناسب برای مناطق کم‌آب انتخاب شد.

وی افزود: طراحی پایه این فناوری به پایان رسیده و قرار است به‌صورت پایلوت در ایستگاه تقویت فشار قزوین ۳ در مسیر خط سوم سراسری اجرا شود. در صورت موفقیت، این الگو در سایر ایستگاه‌های موجود و همچنین پروژه‌های جدید مورد استفاده قرار خواهد گرفت.

مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران از بررسی استفاده از توربواکسپندرها در ایستگاه‌های تقلیل فشار خبر داد و گفت: این تجهیزات می‌توانند ضمن کاهش فشار گاز در مبادی مصرف از جمله CGS ها، نیروگاه‌ها و صنایع بزرگ، انرژی آزادشده را به برق تبدیل کرده و نقش مؤثری در کاهش اتلاف انرژی ایفا کنند.

وی تأکید کرد: تمامی این اقدامات در راستای توسعه فناورانه، ارتقای ایمنی، افزایش بهره‌وری و مدیریت هوشمند شبکه انتقال گاز کشور انجام می‌شود و در زمره پروژه‌های راهبردی شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران قرار دارد.