به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا حجت الاسلام حمید احمدی امروز، یکشنبه ۲۳ آذر در نشست خبری اعلام برنامههای پنجمین کنگره بینالمللی فعالان فرهنگی اربعین گفت: در این کنگره بیش از ۳۲۰ مهمان داخلی و خارجی از اندیشمندان، عکاسان، نویسندگان، هنرمندان، شعرا و دیگر فعالان فرهنگی و رسانهای اربعین حضور دارند که ۱۰۰ مهمان از ۲۰ کشور به عنوان مهمانان خارجی هستند.
وی با بیان این که هزینه مهمانان خارجی مانند بلیط هواپیما و اسکان از سوی خود مهمانان پرداخت می شود، افزود: برخی از این مهمانان از کشورهای لبنان، فلسطین، بحرین، تایلند، چین، سوریه، پاکستان و افغانستان هستند که نقش پررنگتری در مراسم پیادهروی اربعین دارند. ۴۰ مهمان از کشور عراق داریم که بیشتر آنان را اساتید و موکب داران تشکیل می دهند. برخی علمای اهل سنت و مسیحی نیز در این کنگره حضور دارند ولی به دلیل برخی محدودیت ها نتوانستیم همه مشتاقان داخلی و خارجی را دعوت کنیم.
احمدی همچنین از آماده شدن ویراست سوم سند جامع فرهنگی اربعین خبر داد و گفت: بیش از ۵۰ جلسه و نشست برای تهیه این سند با علما و نخبگان گذاشته شده و این سند در کمیسیونی ویژه بررسی خواهد شد و به عنوان سند نهایی مبنای عمل قرار خواهد گرفت. این سند شامل چشم اندازها، اهداف، اصول، راهبردها، برنامهها و اقدامات است که صدها اقدام ذیل هر راهبردی پیش بینی شده است. البته این سند با رویکرد تمدنی و جهانی نوشته شده و فقط برای ایران نیست. قرار است سند جامع فرهنگی اربعین در این کنگره نهایی شود.
وی با اشاره به اولویت های مربوط به برنامههای اربعین سال آینده از فعالیت ۱۰ کمیسیون و ۱۸ کارگروه ستاد اربعین سخن گفت و افزود: این کارگروه ها از عصر چهارشنبه (۲۶ آذر) جلسات خود را آغاز می کنند و نظرات خود را صبح پنجشنبه در کمیسیون ها ارائه خواهند کرد. روسای کمیسیون ها نیز عصر پنجشنبه به جمع بندی خواهند پرداخت. این سند مبنای عمل و برنامه ما برای اربعین سال ۱۴۰۵ خواهد بود. بحث های مهدویت، بانوان، کودکان، رصد و پایش حوزه های فرهنگی و اجتماعی در اربعین و همچنین فناوری های جدید مثل هوش مصنوعی از موضوع هایی است که در این کنگره به عنوان مسائل جدید مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
کنگرهای برای همگرایی منطقهای و جهانی
احمدی از ستاد فرهنگی اربعین ایران و عراق به عنوان برگزارکننده این کنگره یاد کرد و گفت: اساس این کنگره بنا به توصیه مقام معظم رهبری شکل گرفت که فرمود دهها میلیون انسان در اربعین اجتماع می کنند و فرصتی برای تحکیم روابط میان ملت ایران و عراق، بین شیعه و سنی، بین کرد و ترک و بین عجم و عرب است. لذا اربعین برای ایجاد همدلی و همگرایی و انسجام بین ملت هاست. در اربعین با چالش هایی همچون نشناختن سنت ها و فرهنگ های یکدیگر روبرو هستیم که این کنگره باعث ایجاد هماهنگی می شود و راهکارهایی برای رفع یا کاهش این چالش ها موثر خواهد بود.
وی افزود: نقطه کانونی این حرکت از نجف تا کربلا در عراق است ولی امروز شاهدیم ده ها کشور در اروپا، شرق آسیا و کشورهای منطقه مراسم اربعین را برگزار می کنند؛ کشورهایی همچون تایلند، پاکستان، هلند، هندوستان، سوئد و انگلستان که در سال های گذشته برگزار شد. این مساله نشانگر یک حرکت گسترده و جهانی است که علاوه بر عراق که میلیون ها انسان از ۸۰ کشور به آنجا می آیند، در سایر کشورها نیز برگزار می شود و لذا لازم است هماهنگی در رویکردها و برپایی برنامه ها و همچنین نگاه به مسائل عمده جهان اسلام و مسائل مسلمانان مد نظر است.
رئیس کمیته فرهنگی و آموزشی ستاد مرکزی اربعین تاکید کرد: این نشست باعث شناسایی و فعال شدن ظرفیت های اربعین می شود. در اربعین ظرفیت های بسیار مهمی در عرصه دیپلماسی فرهنگی، علمی و عمومی وجود دارد که می تواند به دولت ها برای همگرایی منطقه ای و جهانی کمک کند و همچنین ظرفیت هایی برای حضور گروه های مردمی است که اساس سند نیز بر مبنای فرهنگپایه بودن و مردم پایهبودن اربعین است. در واقع این کنگره در نقش مجمع عمومی ستاد فرهنگی ایران و عراق عمل می کند و مصوبات آن می تواند راهنما و نقشه عمل برای اربعین پیش رو باشد.
وی درباره اولویت های سفر اربعین گفت: اگر در سال های اول بحث نظم و مقررات و آشنایی با فرهنگ مردم عراق مطرح بود ولی حدود ۴۰ تا ۵۰ درصد از زائران اربعین هر سال این سفر می روند، آشنایی با عراق دارند و لذا دغدغه هایی در این زمینه وجود ندارد. بسیاری از حوزه ها نیازمند اطلاع رسانی بود ولی اکنون از این مرحله گذر کرده ایم و یک نظم ایمانی بوجود آمده است؛ به گونه ای که مسائلی همچون شرایط میزبان مانند غذا، اسکان و بهره مندی از نشاط معنوی را لحاظ می کنند و در اربعین گذشته دیدیم که با افزایش پنج درصدی جمعیت بالاترین نظم و انضباط و کمترین مشکل را داشتیم که با مشارکت مردم این نظم حاکم شد.
هر موکب یک پایگاه فرهنگی است
احمدی گفت: رویکرد اصلی ما درخصوص موکب ها این است که به عنوان یک پایگاه و قرارگاه فرهنگی فعالیت کند. سال گذشته موکب هایی خاص داشتیم. مثلا بیش از صد موکب کودک، ۵۶ موکب فرهنگی و چندین موکب رسانه ای فعالیت می کردند. سال ها به دنبال موکب های مشترک با کشورهای دیگر بودیم که الان با کشورهای ترکیه، حوزه آفریقا و پاکستان و هند این امکان وجود دارد و موکب های مشترک برپا می شود.
وی افزود: اگر مدعی جهانی شدن اربعین هستیم باید بدانیم که لازمه آن تولید گفتمان و ادبیات است. ادبیات را نیز اصحاب رسانه، فرهنگ و اندیشه می سازند. توده های مردم در این فضا شرکت می کنند و نقش اساسی دارند ولی تولید ادبیات و گفتمان سازی را نخبگان و اصحاب رسانه و اندیشه می سازند. ما در این حوزه ضعف های جدی داریم و نیاز به همفکری در این زمینه داریم.
مهدویت، مقاومت، روابط بین ملت ها از مسائل نوپدیدی است که در این کنگره به آن توجه خواهیم کرد. امسال که از سوی سازمان کنفرانس اسلامی به عنوان سال پیامبر(ص) نامیده شده، این مساله نیز مهم است که پیوند میان نهضت حسینی و سیره و سنت نبوی ایجاد شود که مایه وحدت امت اسلامی است. لذا یکی از اهداف اربعین، امت سازی و ایجاد تمدن نوین اسلامی است که اساس آن همبستگی و الفت خواهد بود و در این کنگره به عنوان مسائل جدید مطرح می شود.
صدها پایان نامه در حوزه و دانشگاه با موضوع اربعین دفاع شده و صدها پایان نامه نیز در مراحل دفاع با همین رویکرد در دست تدوین است که این آثار در راستای تقویت و عمومیت بخشیدن به این حرکت و تولید ادبیات و گفتمان سازی هستیم.
تسهیلگری دولت در پیادهروی اربعین
احمدی گفت: دولت با تمام ظرفیت یک نقش هماهنگی و تسهیل گری در حوزه های زیرساخت را به عهده دارد و دولت مسائلی همچون امنیت و زیرساخت ها را به عهده دارد و سایر موضوع ها مثل پذیرایی و اسکان و مسائل فرهنگی به عهده گروه های مردمی گذاشته شده است.
وی از ثبت و رسمیت بخشی به مواکب به عنوان بیشترین حمایت دولت یاد کرد و گفت: بیش از سه هزار موکب ثبت شده و مجوز رسمی دارند؛ کارهای مالی آن ها ساماندهی شده و حساب های بانکی دارند. بنابر این هویت بخشی، مهمترین کاری بود که گروه های مردمی پیدا کردند. موسسات دیگری در قالب سمن ها (سازمان های مردم نهاد) در ایران و عراق توانستند با کمک های دولت، مجوز بگیرند و مسائل زیرساخت ها در حوزه امنیت، نقل، ترددها و هماهنگی ها از سوی دولت انجام شده است.
این مقام مسئول اضافه کرد: در اربعین گذشته مدیریت خوب علی اکبر پورجمشیدیان قائم مقام وزیر کشور باعث شد تا مسئولان عراقی همه اختیارات مربوط به زائران ایرانی را به سفارت ایران در این کشور واگذار کند. این تمرکزبخشی به سفارت که محور هماهنگی باشد، کمک خوبی کرد. از طرف دیگر مصوبه ستاد که اعلام کرد اربعین از دهم صفر آغاز می شود. این کار خوبی بود که در نتیجه توجه به درخواست مسئولان و مردم عراق بود که می گفتند ایرانی ها زود به عراق می آیند و باعث اختلال در خدمت رسانی می شوند.
خبرنگار ایرنا یک مشاور عاشق بود
احمدی از بهروز سلطانیان خبرنگار فقید حوزه حج و زیارت ایرنا تجلیل کرد و گفت: مرحوم سلطانیان، عاشقانه در این راه گام گذاشت و دلبستگی خاصی به مراسم اربعین داشت. پیشنهادهای او فقط به عنوان یک خبرنگار مطرح نمی شد، بلکه همیشه به عنوان یک مشاور و دلسوز در کنار ما بود.
نقش موکب ها در اجتماعیساختن مسائل فرهنگی اربعین
وی در پاسخ به خبرنگار ایرنا درباره اجرایی کردن فرهنگ اربعین در میان زائران ایرانی گفت: اجتماعیساختن بحث های فرهنگی یکی از مسائل مهمی است که پیگیر آن بوده ایم و مهمترین راهکار این است که موکب ها نقش پررنگ تری داشته باشند و یک پایگاه باشند. فعالان شبکه های اجتماعی و رسانه ها می توانند در هدایت این مساله نقش مهمی داشته باشند.
این کارشناس مذهبی افزود: بحث هایی مثل پذیرایی و اسکان باید از ذهن همه راویان، چه رسانه ها و چه اصحاب اندیشه خارج شود و بحث های فرهنگی و نشاط معنوی مورد توجه قرار گیرد. البته در این حرکت بزرگ باید به عواطف و عقلانیت توجه کرد. البته هر کدام از این دو کافی نیست و باید در کنار هم قرار گیرند. لذا آموزش هایی را از هفته قبل آغاز کردیم و خادمان و موکبداران در همه استان ها آموزش خواهند دید که این آموزش ها تا ماه مبارک رمضان طول خواهد کشید.
وی افزود: آموزش مبلغان و فعالان رسانه های و هنری نیز در دستور کار ستاد قرار دارد و در مرحله بعد آموزش زائران با همکاری رسانه ها و صدا و سیما را خواهیم داشت تا معنویت و فرهنگ به عنوان مهمترین مساله پیاده روی اربعین مورد توجه قرار گیرد. چون این سفر یک سفر زیارتی است و آداب خاصی دارد و کانونی بودن سیدالشهدا(ع) باید اصل باشد. ما اقدمات متعددی را در این سند مورد توجه قرار داده ایم تا به معنای واقعی به این جهت گیری کمک کند و یک اربعین به معنای واقعی فرهنگی و پرنشاط معنوی داشته باشیم.
هیات اندیشهورز برای پاسخ به شبهات اربعین تشکیل می شود
احمدی ادامه داد: پاسخ به سوالات و انتظارات مربوط به سفر اربعین از دو سال پیش به صورت آزمایشی با همکاری دبیرخانه مرکز ملی فضای مجازی، دفتر تبلیغات اسلامی و مرکز مدیریت حوزه علمیه قم آغاز شد و حدود ۶۰ نفر از فعالان حوزه فضای مجازی و شبکه های اجتماعی که بیشتر آن ها غیرایرانی بودند، برای تولید محتوا و نشر آن در فضای مجازی به کار گرفته شدند. ما در نوع تولید و ادبیات ضعف داریم ولی گروه رصد ما به عنوان یکی از فعالترین گروه ها از چند ماه قبل از اربعین به چالش ها و مسائل می پردازند.
وی افزود: امسال پیشنهاد تاسیس یک هیات اندیشه روز ارائه شده است ولی تاثیرات فرهنگ ایرانیان بر عراقی ها و فرهنگ عراقی ها بر ایرانیان در این حوزه بسیار بوده است. مثلا کلمه موکب در ادبیات ما مطرح نبود ولی الان حتی بر هیات ها غلبه پیدا کرده یا مسائلی همچون شیوه تعامل با زائران، نوع پذیرایی ها، بهداشت عمومی و فردی یا پرداختن به مسائل فرهنگی در موکب های عراقی که در سال های اخیر موکب های قرآنی و کودک برپا شده و حتی در برخی موارد مثل موکب های کودک از ما جلوتر هستند.
سفر اربعین یک سفر رایگان نیست
رئیس کمیته فرهنگی و آموزشی ستاد مرکزی اربعین درباره هزینه های حمل و نقل زائران کربلا در اربعین به خبرنگار ایرنا گفت: در اختیار قرار دادن وسایل عمومی که مربوط به هزینه های حمل و نقل است از طرف دولت ایران و عراق یکی از کارهای خوبی بوده که در این زمینه صورت گرفته است. مثلا دولت عراق که در سال های گذشته برای انتقال زائران از کامیون هم استفاده می کرد، از سال گذشته اتوبوس هایی را برای زائران اختصاص داد و در مرز باشماق و تمرچین، دولت اقلیم به صورت رایگان اتوبوس هایی را برای زائران درنظر گرفت.
وی با اشاره به پذیرایی و اسکان زائران در ایام اربعین گفت: بخشی از هزینه های مالی مربوط به ارزش پولی ملی است. چون کاهش ارزش پول ما باعث می شود که مردم تصور کنند هزینه های این سفر زیاد شده است. لذا پیشنهاد می شود که مردم در موسم اربعین، یعنی ۱۰ روز قبل از اربعین سفر کنند که پذیرایی و اسکان فراهم است. همچنین توصیه شده که سفرها به صورت گروهی انجام شود که هزینه ها کاهش پیدا کند.
وی افزود: شعار ستاد مرکزی اربعین این است که «اربعین، سفر رایگان نیست؛ سفر ارزان است» لذا باید سفر ارزان را برای مردم فراهم کنیم. البته هزینه های نقل و انتقال کادر فرهنگی ستاد اربعین نیز به عهده خود زائران است و چیزی به عنوان حق ماموریت وجود ندارد؛ مگر گروه هایی مثل قاریان و سخنرانان که تسهیلاتی برای انتقال آن ها درنظر می گیریم و هیچ حق الزحمه ای به آنان پرداخت نمی شود.